Κατρίν Αλαμάνου
Ο καπιταλισμός από μόνος του δημιουργεί τις συνθήκες για την ύπαρξη του οικονομικού εγκλήματος, λέει στο tvxs.gr ο συγγραφέας του βιβλίου «Στα ίχνη του οικονομικού εγκληματία», Γιάννης Μάρκοβιτς, ο οποίος αναλύει τη Σκοτεινή Τετράδα των ψυχολογικών χαρακτηριστικών του οικονομικού εγκληματία και εξηγεί την έννοια της παραβατικότητας της ελίτ. Ο συγγραφέας, διδάκτορας Εργασιακής και Οργανωσιακής Ψυχολογίας και οικονομικός επιθεωρητής στο υπουργείο Οικονομικών, μιλά επίσης για την πολιτική διαφθορά και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί.
*Διαβάστε και το πρώτο μέρος της συνέντευξης, για τις μορφές του οικονομικού εγκλήματος.
Ποια είναι τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του οικονομικού εγκληματία;
Θα αναφέρω τον βασικό κορμό. Κατ’ αρχήν, δεν είναι κάποιος που έχει ιδιαίτερα εξωτερικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι, επίσης, εξ όψεως αναγνωρίσιμος. Ο οικονομικός εγκληματίας έχει συνήθως την πρέπουσα συμπεριφορά, είναι ευγενικός, μπορεί να είναι και μορφωμένος. Έχει όμως ένα ιδιαίτερο ψυχολογικό προφίλ, που είναι τα τρία στοιχεία της λεγόμενης «Σκοτεινής Τριάδας», ενώ πρόσφατα έχει προστεθεί και ένα τέταρτο στοιχείο.
Πρώτον, είναι ναρκισσιστής, εγωπαθής. Νομίζει ότι είναι ο ικανότερος όλων, ότι τα ξέρει όλα, και πως είναι το κέντρο κόσμου. Δεύτερον, έχει μακιαβελική ικανότητα, βάζει δηλαδή πάντα μπροστά το ρητό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» για να γίνει εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του, χωρίς ηθικούς φραγμούς. Τρίτο στοιχείο είναι ότι έχει ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά, βλέπει εχθρούς παντού και θεωρεί ότι όλοι θέλουν το κακό του. Κάνει φιλίες μόνο με όσους θα εξυπηρετήσουν το συμφέρον του, τις οποίες πετάει εύκολα «στα σκουπίδια». Αυτά τα χαρακτηριστικά κάνουν έναν άνθρωπο μοχθηρό, επιθετικό, αντικοινωνικό και ψυχρό ως χαρακτήρα. Πλέον, η «Σκοτεινή Τριάδα» έχει γίνει «Σκοτεινή Τετράδα». Το τέταρτο στοιχείο είναι ο σαδισμός. Όταν λέμε σαδιστής, εννοούμε ότι παίρνει ευχαρίστηση από τη σκληρότητα σε βάρος άλλων και από τον πόνο άλλων ανθρώπων. Αυτά ουσιαστικά είναι τα στοιχεία της παραβατικής συμπεριφοράς ευρύτερα, όχι μόνο του οικονομικού εγκλήματος. Δηλαδή, αφορούν και τον δολοφόνο.
Ένας επαγγελματίας που βρίσκεται από την άλλη πλευρά, είναι στη δίωξη του οικονομικού εγκλήματος όταν έχει απέναντι του υπόπτους και τους ανακρίνει, θα πρέπει να έχει στο μυαλό του αυτά τα χαρακτηριστικά για να μπορεί να τους αντιμετωπίσει. Εφόσον από τις απαντήσεις που παίρνει υπάρχουν τέτοια στοιχεία, θα μπορεί να ξέρει ότι το προφίλ ενός συγκεκριμένου υπόπτου ταιριάζει σε ένα βαθμό προς το τυπικό προφίλ του εγκληματία. Είναι στοιχεία που βοηθούν ως ενδείξεις, χωρίς βέβαια να είναι αποδεικτικά στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση, ο διωκτικός υπάλληλος οφείλει να συλλέγει και να αναλύει στοιχεία που θα έχουν αποδεικτικό ενδιαφέρον για την υπόθεσή του.
Στα ερωτήματα που θέτετε στην αρχή του βιβλίου, αναφέρετε την έννοια της παραβατικότητας της ελίτ. Τι εννοείτε;
Αυτοί που είναι παραβάτες, ειδικά στο οικονομικό έγκλημα, πολλές φορές δεν είναι μικρομεσαίοι ή εργάτες. Συνήθως είναι στελέχη, είναι άνθρωποι μιας αρκετά καλής οικονομικής επιφάνειας. Συχνά ο κόσμος αναρωτιέται γιατί κάποιος που έχει τόσο χρήματα, κάνει τέτοια πράγματα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιπτώσεις, στην ερώτηση που γίνεται κατά την ανάκριση στους υπόπτους για τέλεση οικονομικών εγκλημάτων «γιατί το έκανες», αυτοί απαντούν «επειδή αισθανόμουν άτρωτος».
Όταν πιαστεί ένας μικροαπατεώνας ή ένας κλέφτης ή ακόμη και ένας δολοφόνος, θα τον δούμε, όταν θα βγαίνει από τα δικαστήρια να είναι με σκυμμένο το κεφάλι. Συνήθως φοράει κουκούλα για να μη φαίνεται το πρόσωπό του και παραπατάει. Του επώνυμους μεγαλοαπατεώνες τους βλέπουμε με κοστούμι, με το κεφάλι ψηλά και να «παίζουν» με τις κάμερες των δημοσιογράφων. Οι φερώνυμοι απατεώνες δεν κρύβονται, αντιθέτως θέλουν να στηρίξουν τη δημοσιότητά τους. Μοιάζει παράλογο, αλλά η απληστία τους είναι αυτή που τους συντροφεύει και τους καθοδηγεί.
Βλέπουμε μια απουσία αισθημάτων ενοχής σε αυτές τις περιπτώσεις;
Βέβαια, εκλογικεύουν την απάτη. Όσες φορές και αν τους ρωτήσει κανείς, έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι δεν έχουν κλέψει το κράτος, δεν έχουν πάρει μίζα, ότι δεν έχουν κάνει τίποτα. Αν δεν είχαν πείσει τους εαυτούς τους για το ότι οι πράξεις τους είναι σωστές ή τουλάχιστον μη κατακριτέες, τότε θα είχαν ενοχές. Αν όμως είχαν ενοχές δεν θα συνέχιζαν να το κάνουν. Αυτός που διαπράττει συνειδητά τα οικονομικά εγκλήματα, κοιμάται τα βράδια χωρίς εφιάλτες. Η συνειδητότητα είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οικονομικού εγκλήματος. Αυτή μαζί με την μεθόδευση και την προμελετημένη σκέψη. Το οικονομικό έγκλημα δεν γίνεται εν βρασμώ ψυχής, τυχαία και συγκυριακά.
Άρα οι πιο υψηλού κύρους εγκληματίες κάνουν και τα σοβαρότερα οικονομικά εγκλήματα;
Ακριβώς, τα πιο σοβαρά, με την μεγαλύτερη οικονομική ζημία και επίσης είναι αυτοί που πιάνονται πολύ πιο δύσκολα. Γιατί, μεταξύ άλλων, έχουν συνήθως πολύ καλά καλυμμένα τα ίχνη τους. Πάντως πολλές φορές η υπερβολική έπαρση και η σιγουριά τους, ότι δεν τους ακουμπάει κανείς, μπορεί να τους καταστήσει ευάλωτους και να «πιαστούν», όπως συνέβη και στις περιπτώσεις των τελευταίων χρόνων. Πιάστηκαν διότι πολύ απλά θεωρούσαν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να στους συλλάβει ποτέ κανείς. Γι’ αυτό και εμείς οφείλουμε να ακολουθούμε τα ίχνη που αφήνουν οι οικονομικοί εγκληματίες. Είναι μια «μάχη» της γάτας με το ποντίκι και σε ευρύτερο επίπεδο, σε όλη την κοινωνία, ένας πόλεμος με το οικονομικό έγκλημα που πάντα θα βρίσκει νέους τρόπους διάπραξης, νέα μέσα και θα προσπαθεί να καλύπτει τα ίχνη του. Και εμείς, εκεί θα είμαστε να το κυνηγάμε και να το αποκαλύπτουμε. Ελπίζοντας οι πολίτες να είναι ενεργοί και συμμέτοχοι σε αυτό τον αγώνα, από την πλευρά της δίωξης και καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος.
Στην πολιτική διαφθορά υπάρχουν περισσότερες δυσκολίες να «πιαστούν» οι οικονομικοί εγκληματίες;
Η διαφθορά στην πολιτική, η οποία υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων και είναι παρούσα σε όλες τις μορφές κοινωνικής ανάπτυξης, νομίζω ότι είναι αρκετά δύσκολο να εντοπιστεί. Εάν αυτός που διαπράττει το οικονομικό έγκλημα είναι αυτός που καλείται να νομοθετήσει για την προστασία της πολιτικής από το οικονομικό έγκλημα, τότε το αποτέλεσμα είναι προφανές. Θεωρώ ότι το κομμάτι της πολιτικής διαφθοράς αποτελεί καθαρά ζήτημα πολιτικής βούλησης και επιλογής.
Εννοείτε νομοθετικά;
Ναι με αποτελεσματική νομοθεσία. Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει μορφή οικονομικού εγκλήματος που να μην προβλέπεται από τον ελληνικό Ποινικό Κώδικα. Το πρόβλημα μας είναι το πόσο αποτελεσματικά τιμωρούνται και το πότε τιμωρούνται. Όταν κάποιος τιμωρείται δεκαπέντε χρόνια μετά την τέλεση του αδικήματος δεν βοηθάει τον μέσο πολίτη. Η τιμωρία πρέπει να είναι άμεση. Επίσης στην πολιτική διαφθορά συνήθως βλέπουμε να εμπλέκονται τρεις χώροι: η πολιτική εξουσία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα μαζί με τα δημόσια έργα-συμβάσεις και τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας. Βλέπουμε αρκετές φορές να είναι τα ίδια πρόσωπα. Αυτό δείχνουν οι περιπτώσεις πολιτικής διαφθοράς που ανακαλύπτονται στην αναπτυγμένη Δύση. Έτσι φτιάχνεται η διαπλοκή που είναι η άλλη λέξη για την πολιτική διαφθορά.
Έχετε γράψει ότι ο καπιταλισμός αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη και τη διαιώνιση του οικονομικού εγκλήματος. Πώς συμβαίνει αυτό;
Ο καπιταλισμός από μόνος του δημιουργεί τις συνθήκες για την ύπαρξη του οικονομικού εγκλήματος. Ο καπιταλισμός επιθυμεί την ύπαρξή του γιατί μέσα από αυτόν, δημιουργούνται τόσο οι διωκτικοί μηχανισμοί, τα μέτρα καταστολής, αλλά και η αναπαραγωγή του φόβου, που είναι βασικό στοιχείο εγκαθίδρυσης και διαιώνισης της πολιτικής εξουσίας. Οι εμπορευματικές και χρηματιστικές συναλλαγές που υπάρχουν στο καπιταλιστικό σύστημα είναι οι προϋποθέσεις για να υπάρξει το οικονομικό έγκλημα, λόγω και των ανοιχτών αγορών. Η ύπαρξη των off shore εταιριών είναι δημιούργημα του παγκόσμιου καπιταλισμού και υπάρχουν για να «ξεπλένεται» βρώμικο χρήμα, που είναι προϊόν, αποτέλεσμα οικονομικών εγκλημάτων.
Ο καπιταλισμός επιθυμεί την ύπαρξη του οικονομικού εγκλήματος, όσο μπορεί να το κρατάει υπό έλεγχο. Το οικονομικό έγκλημα είναι πρόβλημα για το κράτος, όταν «αυτονομείται», αποκτάει δική του υπόσταση και αυτοτέλεια και θέτει σε κίνδυνο, κατά βάση την περιουσία και τα οικονομικά συμφέροντα, των σταθερών «ενοίκων» της πολιτικής εξουσίας, αλλά και όσων «συγκατοικούν» με αυτήν.
Επίσης, το οικονομικό έγκλημα γίνεται αντιληπτό με διαφορετικό τρόπο από έναν λαό σε έναν άλλον. Ο μέσος Γερμανός θεωρεί ότι δεν υπάρχει διαφθορά στη Γερμανία, όμως αρκετές γερμανικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό φαίνεται να έχουν δωροδοκήσει στο εξωτερικό, βλέποντας από τα στοιχεία που υπάρχουν στα ιστορικά και δημοσιογραφικά κείμενα. Το οικονομικό έγκλημα γεννιέται από τη στιγμή που υπάρχει καπιταλιστικό σύστημα. Απλώς υπάρχουν χώρες όπου αυτό ελέγχεται και έτσι δεν δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποιοι θεωρούν ότι είναι καλό να υπάρχει λίγη φοροδιαφυγή γιατί αυτή βοηθάει την πραγματική οικονομία. Λένε δηλαδή, ότι δεν είναι κακό να υπάρχει κάποια παραοικονομία, έτσι ώστε να λειτουργεί καλύτερα η κανονική οικονομία. Αυτή είναι μια πολύ ευφάνταστη εφεύρεση. Μου θυμίζει την ταινία «Φωνάζει ο κλέφτης». Πότε η παραοικονομία δεν ήταν αρωγός της νόμιμης οικονομίας. Υπάρχει γιατί θέλουμε να υπάρχει. Όχι ότι είναι το λογικό αποτέλεσμα της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Εκτός και εάν κάποιος περιμένει το «αόρατο χέρι» να διορθώσει τα προβλήματα και τις ανισορροπίες του συστήματος. Τότε ας προσεύχεται στον Adam Smith μήπως και λυθούν με μαγικό τρόπο τα προβλήματα. Επιστρέφοντας στο οικονομικό έγκλημα, αυτό καταπολεμείται με δραστικά μέτρα, με πολιτική βούληση και κοινωνική εγρήγορση. Καταπολεμείται, δεν εξαλείφεται.http://tvxs.gr/news/ellada/o-kapitalismos-os-paragontas-anaptyksis-toy-oikonomikoy-egklimatos
Ο καπιταλισμός από μόνος του δημιουργεί τις συνθήκες για την ύπαρξη του οικονομικού εγκλήματος, λέει στο tvxs.gr ο συγγραφέας του βιβλίου «Στα ίχνη του οικονομικού εγκληματία», Γιάννης Μάρκοβιτς, ο οποίος αναλύει τη Σκοτεινή Τετράδα των ψυχολογικών χαρακτηριστικών του οικονομικού εγκληματία και εξηγεί την έννοια της παραβατικότητας της ελίτ. Ο συγγραφέας, διδάκτορας Εργασιακής και Οργανωσιακής Ψυχολογίας και οικονομικός επιθεωρητής στο υπουργείο Οικονομικών, μιλά επίσης για την πολιτική διαφθορά και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί.
*Διαβάστε και το πρώτο μέρος της συνέντευξης, για τις μορφές του οικονομικού εγκλήματος.
Ποια είναι τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του οικονομικού εγκληματία;
Θα αναφέρω τον βασικό κορμό. Κατ’ αρχήν, δεν είναι κάποιος που έχει ιδιαίτερα εξωτερικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι, επίσης, εξ όψεως αναγνωρίσιμος. Ο οικονομικός εγκληματίας έχει συνήθως την πρέπουσα συμπεριφορά, είναι ευγενικός, μπορεί να είναι και μορφωμένος. Έχει όμως ένα ιδιαίτερο ψυχολογικό προφίλ, που είναι τα τρία στοιχεία της λεγόμενης «Σκοτεινής Τριάδας», ενώ πρόσφατα έχει προστεθεί και ένα τέταρτο στοιχείο.
Πρώτον, είναι ναρκισσιστής, εγωπαθής. Νομίζει ότι είναι ο ικανότερος όλων, ότι τα ξέρει όλα, και πως είναι το κέντρο κόσμου. Δεύτερον, έχει μακιαβελική ικανότητα, βάζει δηλαδή πάντα μπροστά το ρητό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» για να γίνει εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του, χωρίς ηθικούς φραγμούς. Τρίτο στοιχείο είναι ότι έχει ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά, βλέπει εχθρούς παντού και θεωρεί ότι όλοι θέλουν το κακό του. Κάνει φιλίες μόνο με όσους θα εξυπηρετήσουν το συμφέρον του, τις οποίες πετάει εύκολα «στα σκουπίδια». Αυτά τα χαρακτηριστικά κάνουν έναν άνθρωπο μοχθηρό, επιθετικό, αντικοινωνικό και ψυχρό ως χαρακτήρα. Πλέον, η «Σκοτεινή Τριάδα» έχει γίνει «Σκοτεινή Τετράδα». Το τέταρτο στοιχείο είναι ο σαδισμός. Όταν λέμε σαδιστής, εννοούμε ότι παίρνει ευχαρίστηση από τη σκληρότητα σε βάρος άλλων και από τον πόνο άλλων ανθρώπων. Αυτά ουσιαστικά είναι τα στοιχεία της παραβατικής συμπεριφοράς ευρύτερα, όχι μόνο του οικονομικού εγκλήματος. Δηλαδή, αφορούν και τον δολοφόνο.
Ένας επαγγελματίας που βρίσκεται από την άλλη πλευρά, είναι στη δίωξη του οικονομικού εγκλήματος όταν έχει απέναντι του υπόπτους και τους ανακρίνει, θα πρέπει να έχει στο μυαλό του αυτά τα χαρακτηριστικά για να μπορεί να τους αντιμετωπίσει. Εφόσον από τις απαντήσεις που παίρνει υπάρχουν τέτοια στοιχεία, θα μπορεί να ξέρει ότι το προφίλ ενός συγκεκριμένου υπόπτου ταιριάζει σε ένα βαθμό προς το τυπικό προφίλ του εγκληματία. Είναι στοιχεία που βοηθούν ως ενδείξεις, χωρίς βέβαια να είναι αποδεικτικά στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση, ο διωκτικός υπάλληλος οφείλει να συλλέγει και να αναλύει στοιχεία που θα έχουν αποδεικτικό ενδιαφέρον για την υπόθεσή του.
Στα ερωτήματα που θέτετε στην αρχή του βιβλίου, αναφέρετε την έννοια της παραβατικότητας της ελίτ. Τι εννοείτε;
Αυτοί που είναι παραβάτες, ειδικά στο οικονομικό έγκλημα, πολλές φορές δεν είναι μικρομεσαίοι ή εργάτες. Συνήθως είναι στελέχη, είναι άνθρωποι μιας αρκετά καλής οικονομικής επιφάνειας. Συχνά ο κόσμος αναρωτιέται γιατί κάποιος που έχει τόσο χρήματα, κάνει τέτοια πράγματα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιπτώσεις, στην ερώτηση που γίνεται κατά την ανάκριση στους υπόπτους για τέλεση οικονομικών εγκλημάτων «γιατί το έκανες», αυτοί απαντούν «επειδή αισθανόμουν άτρωτος».
Όταν πιαστεί ένας μικροαπατεώνας ή ένας κλέφτης ή ακόμη και ένας δολοφόνος, θα τον δούμε, όταν θα βγαίνει από τα δικαστήρια να είναι με σκυμμένο το κεφάλι. Συνήθως φοράει κουκούλα για να μη φαίνεται το πρόσωπό του και παραπατάει. Του επώνυμους μεγαλοαπατεώνες τους βλέπουμε με κοστούμι, με το κεφάλι ψηλά και να «παίζουν» με τις κάμερες των δημοσιογράφων. Οι φερώνυμοι απατεώνες δεν κρύβονται, αντιθέτως θέλουν να στηρίξουν τη δημοσιότητά τους. Μοιάζει παράλογο, αλλά η απληστία τους είναι αυτή που τους συντροφεύει και τους καθοδηγεί.
Βλέπουμε μια απουσία αισθημάτων ενοχής σε αυτές τις περιπτώσεις;
Βέβαια, εκλογικεύουν την απάτη. Όσες φορές και αν τους ρωτήσει κανείς, έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι δεν έχουν κλέψει το κράτος, δεν έχουν πάρει μίζα, ότι δεν έχουν κάνει τίποτα. Αν δεν είχαν πείσει τους εαυτούς τους για το ότι οι πράξεις τους είναι σωστές ή τουλάχιστον μη κατακριτέες, τότε θα είχαν ενοχές. Αν όμως είχαν ενοχές δεν θα συνέχιζαν να το κάνουν. Αυτός που διαπράττει συνειδητά τα οικονομικά εγκλήματα, κοιμάται τα βράδια χωρίς εφιάλτες. Η συνειδητότητα είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οικονομικού εγκλήματος. Αυτή μαζί με την μεθόδευση και την προμελετημένη σκέψη. Το οικονομικό έγκλημα δεν γίνεται εν βρασμώ ψυχής, τυχαία και συγκυριακά.
Άρα οι πιο υψηλού κύρους εγκληματίες κάνουν και τα σοβαρότερα οικονομικά εγκλήματα;
Ακριβώς, τα πιο σοβαρά, με την μεγαλύτερη οικονομική ζημία και επίσης είναι αυτοί που πιάνονται πολύ πιο δύσκολα. Γιατί, μεταξύ άλλων, έχουν συνήθως πολύ καλά καλυμμένα τα ίχνη τους. Πάντως πολλές φορές η υπερβολική έπαρση και η σιγουριά τους, ότι δεν τους ακουμπάει κανείς, μπορεί να τους καταστήσει ευάλωτους και να «πιαστούν», όπως συνέβη και στις περιπτώσεις των τελευταίων χρόνων. Πιάστηκαν διότι πολύ απλά θεωρούσαν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να στους συλλάβει ποτέ κανείς. Γι’ αυτό και εμείς οφείλουμε να ακολουθούμε τα ίχνη που αφήνουν οι οικονομικοί εγκληματίες. Είναι μια «μάχη» της γάτας με το ποντίκι και σε ευρύτερο επίπεδο, σε όλη την κοινωνία, ένας πόλεμος με το οικονομικό έγκλημα που πάντα θα βρίσκει νέους τρόπους διάπραξης, νέα μέσα και θα προσπαθεί να καλύπτει τα ίχνη του. Και εμείς, εκεί θα είμαστε να το κυνηγάμε και να το αποκαλύπτουμε. Ελπίζοντας οι πολίτες να είναι ενεργοί και συμμέτοχοι σε αυτό τον αγώνα, από την πλευρά της δίωξης και καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος.
Στην πολιτική διαφθορά υπάρχουν περισσότερες δυσκολίες να «πιαστούν» οι οικονομικοί εγκληματίες;
Η διαφθορά στην πολιτική, η οποία υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων και είναι παρούσα σε όλες τις μορφές κοινωνικής ανάπτυξης, νομίζω ότι είναι αρκετά δύσκολο να εντοπιστεί. Εάν αυτός που διαπράττει το οικονομικό έγκλημα είναι αυτός που καλείται να νομοθετήσει για την προστασία της πολιτικής από το οικονομικό έγκλημα, τότε το αποτέλεσμα είναι προφανές. Θεωρώ ότι το κομμάτι της πολιτικής διαφθοράς αποτελεί καθαρά ζήτημα πολιτικής βούλησης και επιλογής.
Εννοείτε νομοθετικά;
Ναι με αποτελεσματική νομοθεσία. Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει μορφή οικονομικού εγκλήματος που να μην προβλέπεται από τον ελληνικό Ποινικό Κώδικα. Το πρόβλημα μας είναι το πόσο αποτελεσματικά τιμωρούνται και το πότε τιμωρούνται. Όταν κάποιος τιμωρείται δεκαπέντε χρόνια μετά την τέλεση του αδικήματος δεν βοηθάει τον μέσο πολίτη. Η τιμωρία πρέπει να είναι άμεση. Επίσης στην πολιτική διαφθορά συνήθως βλέπουμε να εμπλέκονται τρεις χώροι: η πολιτική εξουσία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα μαζί με τα δημόσια έργα-συμβάσεις και τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας. Βλέπουμε αρκετές φορές να είναι τα ίδια πρόσωπα. Αυτό δείχνουν οι περιπτώσεις πολιτικής διαφθοράς που ανακαλύπτονται στην αναπτυγμένη Δύση. Έτσι φτιάχνεται η διαπλοκή που είναι η άλλη λέξη για την πολιτική διαφθορά.
Έχετε γράψει ότι ο καπιταλισμός αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη και τη διαιώνιση του οικονομικού εγκλήματος. Πώς συμβαίνει αυτό;
Ο καπιταλισμός από μόνος του δημιουργεί τις συνθήκες για την ύπαρξη του οικονομικού εγκλήματος. Ο καπιταλισμός επιθυμεί την ύπαρξή του γιατί μέσα από αυτόν, δημιουργούνται τόσο οι διωκτικοί μηχανισμοί, τα μέτρα καταστολής, αλλά και η αναπαραγωγή του φόβου, που είναι βασικό στοιχείο εγκαθίδρυσης και διαιώνισης της πολιτικής εξουσίας. Οι εμπορευματικές και χρηματιστικές συναλλαγές που υπάρχουν στο καπιταλιστικό σύστημα είναι οι προϋποθέσεις για να υπάρξει το οικονομικό έγκλημα, λόγω και των ανοιχτών αγορών. Η ύπαρξη των off shore εταιριών είναι δημιούργημα του παγκόσμιου καπιταλισμού και υπάρχουν για να «ξεπλένεται» βρώμικο χρήμα, που είναι προϊόν, αποτέλεσμα οικονομικών εγκλημάτων.
Ο καπιταλισμός επιθυμεί την ύπαρξη του οικονομικού εγκλήματος, όσο μπορεί να το κρατάει υπό έλεγχο. Το οικονομικό έγκλημα είναι πρόβλημα για το κράτος, όταν «αυτονομείται», αποκτάει δική του υπόσταση και αυτοτέλεια και θέτει σε κίνδυνο, κατά βάση την περιουσία και τα οικονομικά συμφέροντα, των σταθερών «ενοίκων» της πολιτικής εξουσίας, αλλά και όσων «συγκατοικούν» με αυτήν.
Επίσης, το οικονομικό έγκλημα γίνεται αντιληπτό με διαφορετικό τρόπο από έναν λαό σε έναν άλλον. Ο μέσος Γερμανός θεωρεί ότι δεν υπάρχει διαφθορά στη Γερμανία, όμως αρκετές γερμανικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό φαίνεται να έχουν δωροδοκήσει στο εξωτερικό, βλέποντας από τα στοιχεία που υπάρχουν στα ιστορικά και δημοσιογραφικά κείμενα. Το οικονομικό έγκλημα γεννιέται από τη στιγμή που υπάρχει καπιταλιστικό σύστημα. Απλώς υπάρχουν χώρες όπου αυτό ελέγχεται και έτσι δεν δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποιοι θεωρούν ότι είναι καλό να υπάρχει λίγη φοροδιαφυγή γιατί αυτή βοηθάει την πραγματική οικονομία. Λένε δηλαδή, ότι δεν είναι κακό να υπάρχει κάποια παραοικονομία, έτσι ώστε να λειτουργεί καλύτερα η κανονική οικονομία. Αυτή είναι μια πολύ ευφάνταστη εφεύρεση. Μου θυμίζει την ταινία «Φωνάζει ο κλέφτης». Πότε η παραοικονομία δεν ήταν αρωγός της νόμιμης οικονομίας. Υπάρχει γιατί θέλουμε να υπάρχει. Όχι ότι είναι το λογικό αποτέλεσμα της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Εκτός και εάν κάποιος περιμένει το «αόρατο χέρι» να διορθώσει τα προβλήματα και τις ανισορροπίες του συστήματος. Τότε ας προσεύχεται στον Adam Smith μήπως και λυθούν με μαγικό τρόπο τα προβλήματα. Επιστρέφοντας στο οικονομικό έγκλημα, αυτό καταπολεμείται με δραστικά μέτρα, με πολιτική βούληση και κοινωνική εγρήγορση. Καταπολεμείται, δεν εξαλείφεται.http://tvxs.gr/news/ellada/o-kapitalismos-os-paragontas-anaptyksis-toy-oikonomikoy-egklimatos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου