Σε παράγοντα αλλαγής καθεστώτων εξελίσσεται το ΝΑΤΟ, όπως διδάσκει το πρωτοφανές παράδειγμα της Λιβύης, σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αλέξανδρο Κούτση. Ο ίδιος χαρακτηρίζει «θολή» την εικόνα για τη μετά Καντάφι εποχή, στέκεται στην
αλληλεπίδραση η οποία σημειώνεται ανάμεσα στα ισλαμικά κινήματα της ευρύτερης περιοχής και αναλύει τις σχέσεις της Λιβύης με την Ευρώπη πάνω σε μια πολύ συγκεκριμένη βάση: το εξαιρετικής ποιότητας πετρέλαιο το οποίο αντιστοιχεί στο 75% των συνολικών αποθεμάτων της Αφρικής.
Πώς σχολιάζετε την εμπλοκή και το γενικότερο ρόλο των δυτικών χωρών στα γεγονότα της Λιβύης. Μεταδίδεται για παράδειγμα ότι ο αμερικανικός στρατός εκπαιδεύει αντάρτες στο λιβυκό έδαφος.
Κατά τη γνώμη μου, η συγκεκριμένη εμπλοκή της Δύσης είναι κάτι καινούριο και αποτελεί έκπληξη, ωστόσο, φαίνεται πως άρχισαν τελικά να πέφτουν στη θέση τους τα κομμάτια του «παζλ» που εμφανίστηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Το ΝΑΤΟ έπρεπε να αποκτήσει μια νέα αποστολή, διαφορετικά δεν θα είχε κανένα ρόλο στη διεθνή σκηνή ως μια αμυντική συμμαχία. Η νέα αποστολή του θα ήταν η επέμβαση για ανθρωπιστικούς λόγους. Βέβαια, τόσο καιρό είχαμε στο νου μας επεμβάσεις υπό συνθήκες όπως για παράδειγμα αυτές της Σομαλίας σήμερα, με την έννοια της ανάμειξης της διεθνούς κοινότητας για να σώσει ζωές από λοιμούς ή εμφύλιους πολέμους κ.ο.κ. Εκείνο το οποίο δεν είχαμε αντιληφθεί είναι ότι το ΝΑΤΟ θα χρησιμοποιούσε αυτή την αποστολή για να αποκτήσει ένα ρόλο ως παράγοντας αλλαγής καθεστώτων. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει η εμπλοκή των δυτικών δυνάμεων στη Λιβύη. Έτσι φαίνεται να εξελίσσεται. Αποτελεί ένα νέο στοιχείο με αρνητικές επιπτώσεις στη διεθνή πολιτική, καθώς στα Ηνωμένα Έθνη δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία δεν θα εγκρίνουν τόσο εύκολα επιχειρήσεις ανάλογου είδους. Αυτό βλέπουμε, άλλωστε, να εφαρμόζεται στην περίπτωση της Συρίας: αμφιβάλλουν κατά πόσο μπορούν να στηρίξουν μια απόφαση την οποία μπορεί να ερμηνεύσει το ΝΑΤΟ κατά το δοκούν και να επέμβει στρατιωτικά και στη Συρία. Επομένως, νομίζω ότι πλέον η προσπάθεια την οποία καταβάλλουν σε αυτόν τον τομέα έχει εξασθενήσει. Θα δείξει το μέλλον τι θα συμβεί.
Όσον αφορά στους αντικαθεστωτικούς της Λιβύης, γίνεται λόγος για μια ακραία εκδικητική στάση με δυσμενείς συνέπειες για τις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες.
Αυτό είναι επόμενο, δεδομένου ότι στη Λιβύη ήταν τέτοια τα καθεστώτα -τόσο του βασιλιά Ιντρίς, όσο και του Καντάφι- που δεν συνέβαλαν στην καλλιέργεια ενός αισθήματος κοινής εθνότητας, με αποτέλεσμα να υπερισχύει ακόμη η αφοσίωση στις φυλές. Ήταν επόμενο, από τη στιγμή που θα κατέρρεε η κεντρική εξουσία, το «πάνω χέρι» να το πάρουν οι διάφορες ομάδες, είτε αυτές είναι συνδεδεμένες με φυλές, είτε είναι συνδεδεμένες με θρησκευτικές οργανώσεις (για παράδειγμα ισλαμιστές) και να αρχίσουν να αντιδρούν με τρόπο ο οποίος ουσιαστικά προάγει την εκδίκηση και όχι μια προσπάθεια ένωσης του λαού για να επιτευχθεί μια ομαλότητα.
Τονίζω, όμως, ότι η αντιπολίτευση, έτσι όπως έχει παρουσιαστεί, δεν έχει ενιαίο μέτωπο και κοινή ατζέντα. Ο μόνος κοινός στόχος είναι η απομάκρυνση του Καντάφι από την εξουσία. Αφού πετύχουν αυτό το στόχο, γεννιούνται πολλά άλλα ερωτήματα, όπως τι είδους καθεστώς θα αντικαταστήσει εκείνο του Καντάφι, αν μπορούν να μετέχουν επί ίσης βάσης όλες οι φυλές ή όλες οι πολιτικές παρατάξεις, εάν το κράτος θα είναι θρησκευτικό ή κοσμικό κλπ. Αυτά τα ερωτήματα δεν έχουν απαντηθεί ακόμα.
Τι σημαίνουν όλα αυτά αφενός για τις γειτονικές χώρες της Λιβύης, αφετέρου για τις σχέσεις της περιοχής με τη Δύση.
Αν από εδώ και στο εξής επικρατήσει στις πολιτικές εξελίξεις της Λιβύης μια ισλαμική τάση, αυτή θα επηρεάσει την Αλγερία, όπου το ισλαμικό κίνημα βρίσκεται στην αντιπολίτευση και μάχεται εναντίον του καθεστώτος. Στο Μαρόκο δεν τίθεται ιδιαίτερο θέμα, καθώς εκεί έχουν ήδη δρομολογηθεί μεταρρυθμίσεις. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το ισλαμικό κίνημα στην Τυνησία, όπου έχει ήδη αλλάξει το καθεστώς. Στην περίπτωση της Αιγύπτου, όπου προς το παρόν έχει αντικατασταθεί το αστυνομικό κράτος του Μουμπάρακ με το στρατιωτικό κράτος (υπόσχεται εκλογές σε σύντομο χρονικό διάστημα), η οργάνωση Αδελφοί Μουσουλμάνοι είναι το ισχυρότερο πολιτικό κόμμα και προφανώς θα παίξει ένα ισχυρό ρόλο στο μέλλον. Επομένως, εάν επικρατήσει στη Λιβύη μια ισλαμική τάση, αυτή θα ενθαρρύνει και τα άλλα ισλαμικά κινήματα στη βόρεια Αφρική, με σοβαρές επιπτώσεις για την Ευρώπη.
Σε ό,τι αφορά, λοιπόν, τις δυτικές χώρες, αυτό που ώθησε κυρίως τη Γαλλία και τη Βρετανία να εισβάλουν έμμεσα στη Λιβύη είναι το πετρέλαιο. Η συγκεκριμένη χώρα κατέχει το 75% των αποθεμάτων της Αφρικής, με πετρέλαιο υψηλής ποιότητας. Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν το νέο καθεστώς στη Λιβύη θα συνεργαστεί με την Ευρώπη ή όχι. Στη δεύτερη εκδοχή, «βλέπω» μια Ευρώπη διαρκώς επιθετική εναντίον του καθεστώτος, με ενδεχόμενες δυσάρεστες εξελίξεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου