Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Ο κοινός παρονομαστής των διαδοχικών κρίσεων είναι η ανατροπή της εύθραυστης ισορροπίας ανάμεσα στο ανθρώπινο είδος και στο φυσικό του περιβάλλον.

Χρειαζόμαστε ομάδες ικανές να παράγουν νέα σκέψη στις νέες συνθήκες, ομάδες με τολμηρές ιδέες, με ικανότητα να σκεφτούν πέραν των διατυπωμένων, να σκεφτούν για την επόμενη μέρα. Σε πολλούς τομείς και πεδία: από τις εργασιακές σχέσεις έως τις επεμβάσεις στον πολεοδομικό ιστό των πόλεων. Εκεί θα κριθεί η αντοχή του πλοίου και η ικανότητα να πλοηγηθεί μέσω αλλεπάλληλων κρίσεων.

Του Αντώνη Λιάκου*

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει πίσω της, ακολουθούν τη σχεδόν δεκαετή οικονομική κρίση που γονάτισε τη χώρα. Αν δούμε, όμως, την ελληνική Ιστορία στον παρόντα αιώνα, εκείνο που παρατηρούμε είναι μια πορεία μέσα από κρίσεις, μια πορεία που καθορίζεται ως απάντηση στις κρίσεις. Κρίσεις που έπληξαν τη χώρα, κρίσεις που έπληξαν μέρος της χώρας, κρίσεις οι οποίες περιέλαβαν τη χώρα. Κρίσεις οξείες, με είσοδο, κορύφωση και έξοδο, κρίσεις χρόνιες και υφέρπουσες, κρίσεις βαθμιαία επιδεινούμενες.

Η κρίση χρέους του 2010, η οποία επιδεινώθηκε καθώς παρόξυνε την παραγωγική καθίζηση της χώρας και παροξύνθηκε από τους πειραματισμούς των Μνημονίων και της τρόικας, οι οποίες την βάθυναν.

Κρίση δημογραφική, που σημαίνει όχι μόνο συνεχή μείωση του πληθυσμού αλλά επίσης και γήρανση του πληθυσμού, με αλυσιδωτές συνέπειες τη δυσανάλογη αύξηση του βάρους συντήρησης και περίθαλψης στο σύνολο της οικονομίας.

Σαν σήμερα 4 Μαΐου η τραγωδία της Superga

Εβδομήντα ένα χρόνια συμπληρώνονται από την τραγωδία της Superga. Μία ημέρα σνα σήμερα, στις 4 Μαΐου, 1949, το ρολόϊ έδειχνε 18:05, όταν… εξαφανίστηκε η Grande Torino, σε ένα αεροπορικό δυστύχημα συγκλόνισε τον κόσμο του ποδοσφαίρου. 

Μία τραγωδία συγκρίσιμη με της Μάντσεστερ Γιουνάιτετ, στο Μόναχο, εννέα χρόνια αργότερα. Με την διαφροά όμως, ότι η Τορίνο, η καλύτερη ομάδα στην Ευρώπη εξαφανίστηκε εντελώς, σε μία εποχή όπου το ποδόσφαιρο δεν παρουσιαζόταν στην τηλεόραση.

Είχε κερδίσει τέσσερις διαδοχικούς τίτλους στην Ιταλία και κατά τη διάρκεια του έτους τραγωδίας ήταν επικεφαλής στο δρόμο για έναν πέμπτο, που η ομοσπονδία της απένειμε το πρωτάθλημα μετά θάνατον. Όχι μόνο για λόγους ευαισθησίας, αφού όλοι ήταν πεπεισμένοι ότι η Τορίνο θα ήταν αδύνατο να χάσει.

Η Grande Torino είχε χαθεί πάνω στην Superga Basilica, τον επιβλητικό λόφο λίγο έξω από το Τορίνο, σημείο αναφοράς της πόλης στον ιταλικό Βορρά.

Το μακελειό των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Κεντ - Η ιστορία και το τραγούδι (βίντεο)

Στις 4 Μαΐου του 1970 η εθνοφρουρά του Οχάιο διατάχθηκε να διαλύσει φοιτητική συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά του πολέμου του Βιετνάμ στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κεντ. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, τέσσερις φοιτητές έπεσαν νεκροί από τα πυρά των εθνοφρουρών και 11 τραυματίστηκαν.

Στις 4 Μαΐου του 1970 η εθνοφρουρά του Οχάιο διατάχθηκε να διαλύσει φοιτητική συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά του πολέμου του Βιετνάμ στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κεντ. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, τέσσερις φοιτητές έπεσαν νεκροί από τα πυρά των εθνοφρουρών και 11 τραυματίστηκαν.

Εκατοντάδες κολέγια, γυμνάσια και πανεπιστήμια έκλεισαν τις επόμενες μέρες ως αντίδραση στο μακελειό, σε μια πρωτοφανή μαθητική απεργία με τη συμμετοχή περισσότερων από 4.000.000 μαθητών και φοιτητών η οποία αποτέλεσε ορόσημο στον αντιπολεμικό αγώνα της εποχής.

Το αιματηρό γεγονός συντάραξε τις Ηνωμένες Πολιτείες και αποτέλεσε πλήγμα για τον πρόεδρο Νίξον, στην προσπάθειά του να πείσει τους συμπατριώτες του για την αναγκαιότητα του πολέμου στο Βιετνάμ.

Το δάσος αύριο

Το καθεστώς που (δεν) προστάτεψε τα δάση και οι ρωγμές ελπίδας που απειλούνται από το παρόν περιβαλλοντικό ν/σ

Μια από τις πιο γλυκόπικρες όψεις της εμπειρίας της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ είναι οι τεράστιες επιτυχίες που ποτέ δεν καταφέραμε να αποτυπωθούν στο συλλογικό φαντασιακό της ελληνικής κοινωνίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης είναι η ανάρτηση των δασικών χαρτών. Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή. Η προηγούμενη κυβέρνηση παρέλαβε μια υποχρέωση που εκκρεμούσε από το Σύνταγμα του ’75, το νόμο περί προστασίας των δασών του ’79, και το νόμο προστασίας του περιβάλλοντος του ’86, δηλαδή, το σαφή χωρικό προσδιορισμό της έκτασης των ελληνικών δασών. Οι συνταγματικές μέριμνες προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων παραβιάζονταν για πάνω από 40 χρόνια μέσα από την αμέλεια, εκ μέρους της πολιτείας, να προσδιορίσει την έκταση τους στη χώρα.

Η χρόνια αυτή παραμέληση όχι μόνο αποτελούσε ανάχωμα για την ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού, αλλά ταυτόχρονα συντηρούσε ένα σύστημα μεσαίας διαπλοκής πέριξ των δασικών υπηρεσιών. Απουσία μιας νομικά κατοχυρωμένης χαρτογραφικής απεικόνισης, «δάσος» ήταν ότι προσδιόριζε ο εκάστοτε υπάλληλος του τοπικού δασαρχείου στη βάση της ατομικής επιστημονικής του ευθύνης. Το γεγονός αυτό, εν ευθέτω χρόνο, καλλιέργησε ένα παγιωμένο κλίμα διαπλοκής μεταξύ τοπικών πολιτικών παραγόντων και μεμονωμένων δασαρχών που μπορούσαν να χαρακτηρίζουν ή να αποχαρακτηρίζουν εκτάσεις στη βάση της πολιτικής εύνοιας ή του κοινού χρηματισμού.

Μισός αιώνας είναι πολύς χρόνος ως γνωστόν και ως εκ τούτου η συνθήκη αυτή παρήγαγε τις δικές της κοινωνικές πραγματικότητες. Σε συνέχεια της οικοπεδομανίας της δεκαετίας του ’60, στη μεταπολίτευση το δάσος αποτέλεσε πεδίο διαδοχικών κρίσεων, οι οποίες εκδηλώνονταν γύρω από τα μεμονωμένα συμβάντα φυσικών καταστροφών και πυρκαγιών που παρήγαγαν γκρίζες ζώνες, οιωνοί οικιστικής επέκτασης. Παράλληλα, η παγιωμένη πρακτική της αυθαίρετης δόμησης και η ad hoc κρίση του τι είναι και τι δεν είναι δάσος, καθιστούσαν τα δασικά οικοσυστήματα πεδίο έντονης άτυπης «πολεοδόμησης». Οι παράνομες κατασκευές σε περιοχές, που σύμφωνα με τους χάρτες της δεκαετίας του ’40 αποτελούσαν τα ελληνικά δάση, υπολογίζονται σήμερα σε πάνω από μισό εκατομμύριο.