«Δεν πολεμάς το σκοτάδι με σκοτάδι. Μόνο με το φως μπορείς»
(Μάρτιν Λούθερ Κινγκ)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Ο άνθρωπος που τολμούσε να ονειρεύεται, ο ηγέτης των Αφροαμερικανών που πυροβόλησε εξ επαφής τον εφιάλτη του ρατσισμού, ο εφημέριος από τη Γεωργία, που έβγαλε από την Αμερική τη θλιβερή λευκή κουκούλα της, γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 1929, στην Ατλάντα της Γεωργίας των ΗΠΑ, ως Μάρτιν Κινγκ Τζούνιορ. Στον κόσμο των νέγρων, ο Μάρτιν ζούσε κάτω από προνομιακές συνθήκες, απολάμβανε την οικονομική θέση του πατέρα του και μεγάλωνε με τις ηθικές και πνευματικές αρχές των γονιών του. Οι Κινγκ ήταν μια μεσοαστική οικογένεια της Γεωργίας, γαλουχημένη στην παράδοση του μαύρου κλήρου των Νότιων Πολιτειών. Η οικογένειά του ήταν βαθιά θρησκευόμενη, καθώς ο πατέρας και ο παππούς του ήταν Βαπτιστές ιεροκήρυκες. Το Λούθερ προστέθηκε στο όνομα του Κινγκ, όταν ο Μάρτιν ήταν μόλις 5 ετών, ως φόρος τιμής στον Λούθηρο της θρησκευτικής Μεταρρύθμισης.
Η θέση του ήταν αναμφισβήτητα προνομιακή σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά των νέγρων. Αλλά γρήγορα θα ερχόταν και γι’ αυτόν η στιγμή της αλήθειας. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του το προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον δεν κατόρθωσε να τον κρατήσει μακριά από τον ζόφο της λευκής μισαλλοδοξίας. Έτσι το παιδί βίωσε από νεαρή ηλικία την κυρίαρχη ρατσιστική νοοτροπία του αμερικανικού νότου. Αν και στο σχολείο ήταν από τους καλύτερους μαθητές, είχε αποκλεισθεί από τα παιχνίδια των λευκών παιδιών της συνοικίας. Δεν τον ήθελαν στη συντροφιά τους γιατί ήταν «έγχρωμος». Στο σπίτι του έρχονταν βροχή τα απειλητικά τηλεφωνήματα της Κου-Κλουξ-Κλαν, της διαβόητης τρομοκρατικής οργάνωσης που ξεφύτρωσε το 1866 στο Παλάσκι του Τεννεσί, με σκοπό να διαιωνίσει τη δουλεία των μαύρων. Σε μικρή ηλικία, βίωσε την πρώτη του ρατσιστική εμπειρία, καθώς στις τραπεζαρίες των τραίνων εκείνης της εποχής, χρησιμοποιούνταν κουρτίνες, για το διαχωρισμό των μαύρων και των λευκών επιβατών. Πολύ αργότερα θα μιλήσει εκτενώς για τις κουρτίνες που στοίχειωσαν τα παιδικά χρόνια του, εκείνες που χρησιμοποιούσαν στις τραπεζαρίες των τρένων για να χωρίσουν τους λευκούς από τους μαύρους: «Ήμουν πολύ μικρός όταν βίωσα την πρώτη μου εμπειρία πίσω από την κουρτίνα. Ένιωσα σαν να είχε πέσει μια κουρτίνα πάνω σε όλη μου τη ζωή».
ΤΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Σε ηλικία 15 ετών, ο Μάρτιν πήγε να φοιτήσει στο Κολέγιο Morehouse της Ατλάντα, με βάση ειδικό πρόγραμμα για ταλαντούχους μαθητές. Από τα εφηβικά του χρόνια τον κυρίευε η λαχτάρα να προσφέρει κάτι στους ανθρώπους της φυλής του. Ήθελε να γίνει γιατρός ή δικηγόρος, για να μπορέσει να βοηθήσει ως ειδικός τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τελικά, όμως, στο τελευταίο έτος των σπουδών του εγκατέλειψε για πάντα το ενδιαφέρον του για την ιατρική και τη νομική και διάλεξε, κάτω από την έντονη ψυχολογική πίεση του πατέρα του, τη σταδιοδρομία του κληρικού.
Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στο κολέγιο Morehouse
Τα επόμενα 3 χρόνια, σπούδασε στο Θεολογικό Σεμινάριο του Κρόζερ, στο Τσέστερ της Πενσυλβάνια, απ’ όπου αποφοίτησε το 1951 με δίπλωμα θεολογίας. Το 1948, σε ηλικία 19 ετών, χρίστηκε Βαπτιστής πάστορας. Ο νεαρός ρίχθηκε στο έργο με τη φοβερή ευγλωττία που τον διέκρινε. Ενώ μιλούσε διαδόθηκε στη συνοικία ότι υπήρχε ένας νέος ιεροκήρυκας εμπνευσμένος από το Θεό. Οι πιστοί έτρεχαν κατά εκατοντάδες κι ο Μάρτιν αναγκάσθηκε να μετακινηθεί στον κεντρικό νάρθηκα της εκκλησίας.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ
Στη διάρκεια των σπουδών τεράστια επίδραση στην ήδη αφυπνισμένη σκέψη του άσκησε η φιλοσοφία της «πολιτικής ανυπακοής» και της «μη βίας», όπως αυτές είχαν ειπωθεί από τον Μαχάτμα Γκάντι, καθώς και οι απόψεις των σύγχρονων προτεσταντών θεολόγων. Σταδιακά, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ διαμορφώνει τη δική του φιλοσοφία, στο πλαίσιο των θρησκευτικών και ηθικών αξιών του, συνθέτοντας το όραμά του για την κοινωνία. Από το Κρόζερ βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, όπου έθεσε τις βάσεις για τις θρησκευτικές και ηθικές αρχές του, πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η διδακτορική διατριβή του με τίτλο: «Συγκριτική μελέτη των ιδεών περί Θεού στη σκέψη του Πάουλ Τίλιχ και του Χένρι Νέλσον Βίμαν». Εκεί, επίσης, γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του, Κορέτα Σκοτ, την οποία και παντρεύτηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 1953. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αντιλαμβανόταν τον Θεό ως μια εμπρόσωπη οντότητα, που οδηγεί τον άνθρωπο.
Ο Κινγκ αφιερώθηκε στην κοινωνική δράση και προτίμησε να δράσει στο Νότο. Έτσι έγινε ένας λαμπρός διανοούμενος. Σε ηλικία 25 ετών, ο Λούθερ Κινγκ ήταν καλός ιεροκήρυκας. Στις 31 Οκτωβρίου του 1954, πήγε (με τη μεσολάβηση του πατέρα του) στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα κι έγινε εφημέριος της εκκλησίας των Βαπτιστών της λεωφόρου Ντέξτερ.
Η Βαπτιστική εκκλησία στην Ατλάντα, από όπου ξεκίνησαν όλα
Όταν αποφάσισε να πάει στο Μοντγκόμερι, γνώριζε ότι διάλεγε το χειρότερο άντρο του ρατσισμού σ’ όλο το Νότο. Οι νέγροι δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, τα παιδιά τους φοιτούσαν σε ξεχωριστά σχολεία και ήταν θύματα της αστυνομικής θηριωδίας. Την περίοδο εκείνη το κίνημα ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις έχει περάσει στη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης. Η συνεχιζόμενη καταπίεση του μαύρου πληθυσμού στο πλαίσιο της καθεστωτικής πολιτικής των διακρίσεων, αλλά και οι δολοφονικές επιθέσεις της Κου Κλουξ Κλαν, οδήγησαν σε αρκετές μορφές αντίδρασης, άλλες φορές μεμονωμένα και άλλες μαζικότερα. Μία τέτοια αντίδραση θα αποτελέσει και την αφορμή για την δραστηριοποίηση του Κινγκ στον αγώνα κατά των φυλετικών διακρίσεων.
ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ
Το κίνημα διαμαρτυρίας των νέγρων εμφανίζεται από την αρχή της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ και οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις των μαύρων διαδέχονται η μία την άλλη. Μία από τις πιο μισητές μορφές διαχωρισμού μεταξύ λευκών-μαύρων στο Νότο ήταν εκείνη που ασκήθηκε από την εταιρεία που εκμεταλλευόταν τα μέσα μαζικής μεταφοράς στην Αλαμπάμα. Η πελατεία της ήταν σχεδόν όλοι νέγροι. Οι οδηγοί μεταχειρίζονταν τους νέγρους σαν εμπορεύματα, τους έβριζαν «αράπηδες», «τράγους». Στην καθημερινή διαδρομή της ντροπής. Παραχωρούσαν τη θέση τους στους λευκούς. Η εντολή πραγματοποιείτο, συνήθως, χωρίς κουβέντα.
Ο Κινγκ ήταν σχεδόν ένα χρόνο εφημέριος, όταν η ολιγομελής ομάδα οπαδών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα της πόλης εγκαινίασε τον αγώνα κατά των φυλετικών διακρίσεων στα δημόσια λεωφορεία. Αφορμή η σύλληψη μιας μαύρης μοδίστρας. Την 1η Δεκεμβρίου του 1955, η ήσυχη αυτή αφροαμερικάνα, η Ρόζα Παρκς, δεν κουνήθηκε μετά την εντολή του οδηγού και αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σ’ ένα λευκό επιβάτη, όπως όριζε η νομοθεσία περί φυλετικών διακρίσεων. Ο οδηγός σταμάτησε το λεωφορείο και φώναξε δύο αστυνομικούς, που τη συνέλαβαν.
Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ με τη Ρόζα Παρκς, το 1955
Το περιστατικό με την Παρκς, η οποία θα μείνει στην ιστορία ως η «μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων», επηρέασε τον Κινγκ, ο οποίος στα επόμενα χρόνια θα εξελιχθεί από κληρικός σε ηγέτη του κινήματος ενάντια στον ρατσισμό. Με αφορμή τη σύλληψη της Ρόζας Παρκς, οι μαύροι του Μοντγκόμερι, με επικεφαλής τον Κίνγκ, ξεκινούν μποϊκοτάζ στα λεωφορεία της πόλης. Το μποϊκοτάζ κράτησε πάνω από ένα χρόνο και πέτυχε. Η επιτυχία αξιοποιήθηκε και ένθερμοι εκπρόσωποι του ντόπιου μαύρου πληθυσμού έσπευσαν να ιδρύσουν την «Ένωση για την Πρόοδο» του Μοντγκόμερυ, για την καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων, με αρχηγό αυτόν που ασκούσε την πιο μεγάλη επιρροή εκεί, τον Κινγκ.
Στη διάρκεια της παρθενικής ομιλίας του ως προέδρου της οργάνωσης αποδεικνύει ότι πέρα από οραματιστής ήταν και ένας δεινός ρήτορας: «Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να διαμαρτυρηθούμε. Επί πολλά χρόνια έχουμε δείξει απίστευτη υπομονή. Κουραστήκαμε πια να ανεχόμαστε τις διακρίσεις και τις ταπεινώσεις. Έχουμε δημιουργήσει μερικές φορές στους λευκούς αδελφούς μας την εντύπωση ότι μας άρεσε ο τρόπος με τον οποίο μας μεταχειρίζονταν. Ήρθαμε όμως εδώ για να λυτρωθούμε από την υπομονή εκείνη που μας κάνει να υπομένουμε οτιδήποτε το λιγότερο από την ελευθερία και τη δικαιοσύνη». Το αμερικανικό έθνος είχε μόλις αποκτήσει μια νέα φωνή. Οι παθιασμένοι λόγοι του εμπνέουν το ακροατήριο και σύντομα το τοπικό κίνημα αποκτά μεγάλη δυναμική. Μετά από 385 ημέρες καταγράφεται μία πρώτη μεγάλη νίκη του κινήματος: Στις 20 Δεκεμβρίου του 1956, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε αντισυνταγματικό το νόμο για το φυλετικό διαχωρισμό στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς του Μοντγκόμερι. Οι μαύροι του Μοντγκόμερι είχαν αποκτήσει τη δική τους θέση στα λεωφορεία. Ήταν ο ευτυχής επίλογος μιας σκληρής μάχης.
Καθώς περνούσε ο χρόνος, ο Κινγκ γινόταν στόχος του λευκού μίσους και δεχόταν τηλεφωνικά κάθε λογής αισχρολογίες. Όμως αυτός συνέχιζε να αγωνίζεται για τη δικαιοσύνη και την αλήθεια. Στις 26 Ιανουαρίου του 1956, ο Κινγκ συνελήφθη για υπέρβαση του ορίου ταχύτητας και φυλακίστηκε, λόγω της προεδρίας του, στην Ένωση. Στις 30 Ιανουαρίου, 4 ημέρες αργότερα, το σπίτι του δέχθηκε βομβιστική επίθεση. Παρόλα αυτά, αυτός έλεγε: «Θέλω να αγαπάτε τους εχθρούς σας». Τα λόγια του ήταν η καλύτερη προπαγάνδα της μη-βίας. Στις 21 Φεβρουαρίου, καταδικάστηκε με άλλους 88 μαύρους, λόγω της στάσης τους, απέναντι στο νόμο για τα λεωφορεία.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μαζικοποίηση του κινήματος, στις 8 Αυγούστου του 1957, ο Κινγκ μαζί με άλλους ακτιβιστές δημιουργούν την οργάνωση «Συνδιάσκεψη της Χριστιανικής Ηγεσίας των Πολιτειών του Νότου» (SCLC), με επικεφαλής τον ίδιο, εγκαινιάζοντας πλέον κι επίσημα τον ισόβιο αγώνα κατά των φυλετικών διακρίσεων. Η φιλοσοφία της «μη βίας» αποτέλεσε την βασική αρχή της SCLC. Ο μαύρος πληθυσμός συσπειρώνεται και δραστηριοποιείται όλο και περισσότερο. Τα επόμενα χρόνια, ο Κίνγκ πραγματοποίησε περιοδείες σε όλη τη χώρα, υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων και την εξασφάλιση δικαιώματος ψήφου για όλους τους νέγρους. Εκφωνεί πάνω από 250 ομιλίες και παράλληλα γράφει πέντε βιβλία, αλλά και πολλά άρθρα. Ακολουθώντας την πολιτική της «μη βίας» διοργανώνει καθιστικές διαδηλώσεις κι ειρηνικές πορείες διαμαρτυρίας.
Συναντήθηκε με πολιτικούς ηγέτες των ΗΠΑ και του εξωτερικού, ζητώντας την άμεση κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων. Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1957, το Κογκρέσο αναγνώρισε πολιτικά δικαιώματα και στους μαύρους. Στις 23 Ιουνίου του 1958, έλαβε χώρα η ιστορική συνάντηση του Κινγκ με τον Πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Το μίσος των ρατσιστών εναντίον του φούντωνε ολοένα. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1958, μια γυναίκα, η Izola Ware Curry, κάρφωσε στο στήθος του Κινγκ ένα μαχαίρι, στο κέντρο του Χάρλεμ, στη Ν. Υόρκη.
Ευτυχώς γλίτωσε από θαύμα και μετά από μια επιτυχημένη επέμβαση αποφάσισε να επωφεληθεί από το χρόνο της ανάρρωσής του για να πραγματοποιήσει το παλιό του όνειρο: να επισκεφτεί την Ινδία. Από το Φεβρουάριο μέχρι το Μάρτιο του 1959, ταξίδεψε στην Ινδία, όπου έγινε δεκτός με τιμές ηγεμόνος κι έμεινε εκεί, ως προσκεκλημένος του Ινδού πρωθυπουργού Νεχρού.
Κατάθεση στεφάνου στον τάφο του Γκάντι (11 Φεβρ. 1959)
Στις 24 Ιανουαρίου του 1960, ο Κινγκ μετακόμισε στην Ατλάντα και ορίστηκε πάστορας, στην ίδια εκκλησία με τον πατέρα του. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960 η δημοτικότητά του φθάνει στο αποκορύφωμά της. Στις 22 Ιουνίου του ίδιου έτους, συναντήθηκε με τον υποψήφιο των Δημοκρατικών για την Προεδρία, Τζων Κέννεντι, τον οποίο και υποστήριξε. Ο Κέννεντι τον στήριξε αργότερα στις δύσκολες στιγμές των εκστρατειών του.
Ο Κινγκ, με τον Ρόμπερτ Κέννεντυ, υπουργό Δικαιοσύνης
Στις 19 Οκτωβρίου του 1960, συνελήφθη για καθιστική διαμαρτυρία στην Ατλάντα και φυλακίστηκε, αφού αρνήθηκε να πληρώσει εγγύηση. Στις 16 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, συνελήφθη, στη διάρκεια διαδήλωσης στο Ώλμπανυ, ενώ στις 27 Φεβρουαρίου του 1962, καταδικάστηκε, με την κατηγορία της παράνομης διαδήλωσης. Στις 16 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς, ο Κινγκ συναντήθηκε με τον Πρόεδρο, πια, Τζων Κέννεντι, ζητώντας την άμεση κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων.
ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΤΟΥ BIRMINGHAM
Το 1963, οργάνωσε μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις, κατά των φυλετικών διακρίσεων, στο Birmingham της Αλαμπάμα, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν με βία, σκύλους και πυροσβεστικές αντλίες από την αστυνομία. Αποτέλεσμα των συρράξεων αυτών ήταν η παγκόσμια ενασχόληση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, με το θέμα των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ και η σύλληψή του, στις 16 Απριλίου. Ενώ κρατείτο στις φυλακές του Birmingham, γράφει το «Letter from Birmingham Jail». μία ανοιχτή επιστολή. Ο αγώνας όμως που έδωσε δεν πήγε χαμένος.
Στις 2 Ιουλίου του 1964, επί προεδρίας Λίντον Τζόνσον ψηφίστηκε o Νόμου περί Πολιτικών Δικαιωμάτων, που εξουσιοδοτούσε την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να επιβάλλει την απάλειψη των φυλετικών διακρίσεων στους δημόσιους χώρους και να διώκει ποινικά τις διακρίσεις τόσο στα κρατικά μέσα κοινής ωφέλειας όσο και στην απασχόληση.
Σε λίγο όμως θα εμφανιστούν τα πρώτα σημεία αντιπολίτευσης στους κόλπους του μαύρου κινήματος. Παρά τις προσπάθειές του για συνένωση των φυλών, η φιλοσοφία της μη βίας «σκοντάφτει» όλο και συχνότερα. Πολλοί μαύροι εξαγριωμένοι ριζοσπάστες, που υποστήριζαν το κίνημά του, αντιτάχθηκαν στη φιλοσοφία της μη βίας και δεν αργούν να του «κολλήσουν» το άκρως ειρωνικό προσωνύμιο «de Lawd» («ο κύριος Προσευχόμενος»). Επίσης, δεχόταν συνεχείς επιθέσεις από τον τύπο.
Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ με τον Μάλκομ Χ, το 1964
«ΕΧΩ ΕΝΑ ΟΝΕΙΡΟ»
Στις 28 Αυγούστου του 1963, ως εκπρόσωπος του SCLC, μαζί με ακόμα 5 ηγέτες οργανώσεων που μάχονταν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διοργανώνουν τη Μεγάλη Πορεία στην Ουάσινγκτον.
Η κινητοποίηση, παρά τις αντιδράσεις σχετικά με τα αιτήματά της από τις πιο ριζοσπαστικές οργανώσεις, όπως το «Έθνος του Ισλάμ» του Μάλκολμ Χ, που ζήτησε από τα μέλη του να απέχουν, συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου.
Στη διάρκεια αυτής της ειρηνικής διαφυλετικής συγκέντρωσης στην Ουάσιγκτον, ο Κίνγκ εκφώνησε τον διάσημο λόγο του «I Have a Dream» («Έχω ένα όνειρο»), παρουσία 250.000 ανθρώπων όλων των φυλών, που αναγνωρίζεται πλέον ως ένας από τους πιο σημαντικούς της αμερικανικής ιστορίας: «Έχω ένα όνειρο, ότι κάποια μέρα στους κόκκινους λόφους της Γεωργίας, τα παιδιά των δούλων και τα παιδιά των δουλοκτητών θα καθίσουν επιτέλους μαζί στο τραπέζι της αδελφοσύνης… Έχω ένα όνειρο, ότι τα μικρά μου παιδιά κάποια μέρα θα ζήσουν σ’ ένα έθνος που δεν θα κρίνονται από το χρώμα που έχει το δέρμα τους, αλλά από το χαρακτήρα τους. Όταν αφήσουμε την ελευθερία ν’ αντηχήσει από κάθε μικρό και κάθε μεγάλο χωριό, από κάθε πολιτεία και κάθε πόλη θα έχουμε επιτέλους πλησιάσει αυτή τη μέρα που όλα τα παιδιά του Θεού, Μαύροι και Λευκοί, Εβραίοι και Εθνικοί, Προτεστάντες και Καθολικοί θα ενώσουν επιτέλους τα χέρια και θα τραγουδήσουν το παλιό νέγρικο spiritual: ‘Ελεύθεροι επιτέλους… Ευχαριστούμε το Παντοδύναμο Θεό… Είμαστε επιτέλους ελεύθεροι’». Τα επόμενα χρόνια θα ακολουθήσουν σημαντικές κινητοποιήσεις, ενώ το κίνημα αρχίζει να εξαπλώνεται και στον αμερικανικό βορρά.
ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΝΟΜΠΕΛ
Ο Κινγκ, μετά από έντονες πορείες διαμαρτυρίας κατά των φυλετικών διακρίσεων και τις επιθέσεις που δεχόταν από σκληρούς ρατσιστές, βρέθηκε στο νοσοκομείο για να αναρρώσει. Ήταν εκεί, όταν μαθαίνει, στις 14 Οκτωβρίου, τη χαρμόσυνη είδηση, που του άλλαξε τη ζωή. Ήταν η είδηση ότι του απενεμήθη το βραβείο Νόμπελ για την Ειρήνη, το 1964.
Το Δεκέμβριο, πηγαίνει στη Στοκχόλμη για να παραλάβει το βραβείο. Όμως και μετά το Νόμπελ, ο Κινγκ δεν αναπαύθηκε στις δάφνες του.
Εγκαταστάθηκε στη Σέλμα της Αλαμπάμα, όπου το περιβάλλον ήταν από τα πιο εχθρικά. Στις 2 Ιανουαρίου του 1965, ανήγγειλε την έναρξη μιας καμπάνιας, για τα δικαιώματα των μαύρων, με τίτλο: «Πρόγραμμα Αλαμπάμα». Οργάνωσε διαδήλωση στη Σέλμα, για το δικαίωμα ψήφου στους μαύρους.
Εκείνον τον καιρό, μάλιστα, υποστήριξε ότι, οι νόμοι των πολιτικών δικαιωμάτων είναι άχρηστοι αν δεν συνοδεύονται από αναγνώριση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, και των οικονομικών δικαιωμάτων. Το γεγονός ότι είχε βραβευτεί με Νόμπελ δεν αναχαίτιζε τους ρατσιστές, αντίθετα τους ερεθίζει περισσότερο κι αρχίζουν επιθέσεις εναντίον του. To Φεβρουάριο του 1965, ο Κινγκ φυλακίστηκε στη Σέλμα, με τον Μάλκολμ Χ, να τού συμπαραστέκεται. Ο πρόεδρος Τζόνσον χαρακτήρισε τα γεγονότα της Σέλμας «μια αμερικανική τραγωδία» κι έστειλε τον ειδικό απεσταλμένο του Κόλινς για να συζητήσει με τους ρατσιστές ηγέτες, χωρίς να γίνει τίποτα.
Το Μάρτιο του 1965, μαύροι και λευκοί διαδηλωτές του κινήματός του, συγκρούονται με την έφιππη αστυνομία, του Μοντγκόμερυ, η οποία καταστέλλει με βίαιο τρόπο τις διαδηλώσεις.
25 Μαρτίου 1965, Μοντγκόμερυ Αλαμπάμα
Μετά από εξέγερση μαύρων σε γκέτο του Los Angeles, ο λόγος του Κινγκ έγινε πολύ πιο σκληρός, κατακρίνοντας τους δημάρχους των πόλεων των Βόρειων Πολιτειών και κατηγορώντας τους για τύφλωση και βραδύνοια. Τον Ιούλιο του 1965, ο Κινγκ ξεκίνησε περιοδείες και διαμαρτυρίες στα βόρεια της χώρας. Στις ομιλίες του ο Κινγκ συνέχιζε να τονίζει τη φιλοσοφία της «μη βίας», που όπως έλεγε «αφόπλιζε την αστυνομία». Στις 6 Αυγούστου του 1965, υπογράφεται από τον Λίντον Τζόνσον ο νέος Νόμος για τα Εκλογικά Δικαιώματα των μαύρων.
Εκείνο το διάστημα, ο Κίνγκ, πέρα από τις φυλετικές διακρίσεις, αρχίζει να τοποθετείται και για άλλα θέματα, που αφορούσαν γενικότερα στην αμερικανική κοινωνία και στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, όπως τα εργασιακά, η οικονομική δικαιοσύνη και πόλεμος στο Βιετνάμ. Τάχθηκε, ανοιχτά, κατά του πολέμου του Βιετνάμ και του καθεστώτος της Ν. Αφρικής, ενώ συμμάχησε με τους καταπιεζόμενους της Λατινικής Αμερικής, θέλοντας να πετύχει μια ριζική αναδιάρθρωση της κοινωνίας. Ο Κινγκ αναφέρεται πλέον σ’ ένα μαζικό κίνημα ενάντια στο ρατσισμό και τη φτώχεια. Οι πολιτικοί και κοινωνικοί σύμμαχοί του συνεχώς αυξάνονταν, όπως και η δημοτικότητά του. Συνήθισε να λέει: «Όταν οι μηχανές, τα κομπιούτερ, τα κέρδη κι οι τίτλοι ιδιοκτησίας θεωρούνται πιο σημαντικά από τον άνθρωπο, τότε το τρίδυμο «ρατσισμός, ακραίος υλισμός και στρατοκρατία» γίνεται ανίκητο. Μια πραγματική επανάσταση αξιών θα μας κάνει να αμφισβητήσουμε κατά πόσον ήταν δίκαιες πολλές παλιές και σύγχρονες πολιτικές μας».
ΣΤΟ ΣΙΚΑΓΟ
Την άνοιξη του 1966, ο Κινγκ περιόδευσε στην Αλαμπάμα, για την ενίσχυση των μαύρων υποψηφίων. Στις 16 Μαΐου, ο Κινγκ έκανε αντιπολεμική ομιλία, στην Ουάσινγκτον. Στις 10 Ιουλίου του ίδιου έτους, έφτασε στο Σικάγο όπου εγκαινιάστηκε καμπάνια για την ελεύθερη εγκατάσταση των μαύρων. Στις 5 Αυγούστου του 1966, ο Κινγκ μπήκε στην πιο ρατσιστική συνοικία του Σικάγου. Εκεί βοήθησε τους νέγρους οδοκαθαριστές, που πληρώνονταν λιγότερο από τους λευκούς συναδέλφους τους, μετά από συμπλοκή με μια φάλαγγα διαδηλωτών. Στη πορεία αυτή, μέσα από τις συνοικίες των λευκών του Σικάγο, ο Κινγκ χτυπήθηκε από πέτρα, με τον ίδιο να δηλώνει ότι, δεν είχε συναντήσει πουθενά πιο εχθρική ατμόσφαιρα από αυτήν.
Στις 4 Απριλίου του 1967, τάσσεται κατά του Πολέμου του Βιετνάμ κι εκφωνεί το λόγο «Πέρα από το Βιετνάμ», στην εκκλησία Riverside της Ν. Υόρκης, αποκαλώντας τις ΗΠΑ., «μεγαλύτερο προαγωγό βίας στον κόσμο» και λέγοντας σε όσους θα τον αποκαλούσαν προδότη, μετά από αυτήν την ομιλία ότι, θα ήταν προδοσία να μη μιλήσει. «Πιστεύουμε ότι το πνεύμα του πατριωτισμού επιβάλλει τον τερματισμό του πολέμου και την κήρυξη ενός νέου, αναίμακτου αυτή τη φορά, πολέμου προς την έσχατη νίκη απέναντι στο ρατσισμό και στη φτώχεια. Οι πιο έξυπνοι ασφαλώς καταλαβαίνουν ότι εμείς, που είμαστε με τους πλούσιους και τους ασφαλείς δημιουργούμε μια κόλαση για τους φτωχούς. Αυτή η παραφροσύνη πρέπει να πάψει. Πρέπει να σταματήσουμε τώρα». Το περιοδικό Time κατέκρινε το λόγο του, ονομάζοντάς τον «δημαγωγική συκοφαντία που ηχεί σαν εκπομπή του Ράδιο Ανόι», ενώ η Washington Post έγραψε: «Ο Κινγκ ξεστόμισε πικρές και βλαπτικές καταγγελίες, τις οποίες δεν μπόρεσε (και δεν θα μπορούσε) να τεκμηριώσει. Με την ομιλία πρόσβαλε τους φυσικούς του συμμάχους. Πολλοί που μέχρι σήμερα τον άκουγαν με σεβασμό δεν θα του δείξουν ποτέ πια την ίδια εμπιστοσύνη. O Κινγκ ακύρωσε τη χρησιμότητά του, για τον αγώνα, τη χώρα και το λαό του».
Η «ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ»
Στις 12 Μαρτίου του 1967, η πολιτεία της Αλαμπάμα αναγκάστηκε να μετατρέψει όλα τα δημόσια σχολεία, σε μεικτά. Στις 25 του ίδιου μήνα, ο Κινγκ σε ομιλία του, στο Σικάγο, καταδίκασε την αμερικανική εξωτερική πολιτική, για τον Πόλεμο του Βιετνάμ, ενώ στις 4 Απριλίου, στη Ν. Υόρκη, έθιξε το ίδιο ακριβώς θέμα. Πολεμά πλέον «για μια ριζική αναδιάρθρωση ολόκληρης της κοινωνίας, μια επανάσταση αξιών». Το καλοκαίρι του 1967, η εξέγερση των μαύρων εξαπλώθηκε σε 150 πόλεις. Για να αντιμετωπίσει την πρωτοφανή κινητοποίηση, η κυβέρνηση του Λίντον Τζόνσον έστειλε στρατό και τανκς, στο Ντιτρόιτ, όπου συνέβαιναν οι σημαντικότερες ταραχές (23-30 Ιουλίου), με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 43 άνθρωποι. Την επομένη, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έστειλε τηλεγράφημα καταγγελίας στον Πρόεδρο.
Στα τέλη του 1967, ο Κινγκ προσπάθησε διευρύνει τη βάση της οργάνωσής του και να πάρει μαζί του ανθρώπους από όλες τις φυλές, κυρίως, των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, ιδρύοντας την «Εκστρατεία των Φτωχών» ή αλλιώς «Καμπάνια του Φτωχού Λαού». Με αυτόν τον τρόπο, η μη βία, έδωσε τη θέση της στη μαζική ανυπακοή.
Στις 30 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, ο Κινγκ φυλακίστηκε, ως υπεύθυνος των διαδηλώσεων του Μπέρμιγχαμ. Το Δεκέμβριο του 1967, ο Κινγκ δήλωσε: «Πρέπει να σας ομολογήσω σήμερα, ότι, λίγο καιρό μετά την ομιλία μου εκείνη στην Ουάσιγκτον («Έχω ένα όνειρο»), άρχισα να βλέπω ότι, το όνειρο είχε μεταβληθεί σε εφιάλτη. Ήταν όταν 4 όμορφα, ανυπεράσπιστα, αθώα, μαύρα κορίτσια δολοφονήθηκαν σε μια εκκλησία του Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα». Η προπαγάνδα εναντίον αυτού και του κινήματός του κλιμακώθηκε, όταν ο τύπος ξεκίνησε να προειδοποιεί για την «ένοπλη εξέγερση» που ετοίμαζε ο Κινγκ.
Στο νεκροταφείο του Άρλινγκτον στη διάρκεια μιας προσευχής (Φεβρουάριος 1968)
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ FBI
Ο (ανοιχτά ρατσιστής) αρχηγός του FBI, Έντγκαρ Χούβερ, πίστευε ότι ο Κινγκ ήταν όργανο υπόπτων κομμουνιστών. Ο Χούβερ προσπάθησε μέσω κοριών να τον παγιδεύσει αποδεικνύοντας ότι, ο Κινγκ ήταν προδότης των ΗΠΑ. Το 1963, ο Τέιλορ Μπραντς έγραψε σε μελέτη του, για το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων ότι, ο Χούβερ ήταν τόσο σίγουρος για την ενοχή του Κινγκ, ώστε το FBI, δεν τον ειδοποιούσε καν για τις απειλές της ζωής του. Ωστόσο, το μόνο που κατάφεραν να ανακαλύψουν ήταν ερωτικές εξωσυζυγικές σχέσεις του Κινγκ, των οποίων το μαγνητοφωνημένο υλικό έστειλαν στη γυναίκα του, προς το τέλος του 1964, με σκοπό να οδηγήσουν τον ίδιο στην αυτοκτονία, ενώ στην οικία των Κινγκ στέλνονταν και πολλές απειλητικές επιστολές. Λέγεται ότι, για να τα καταφέρει όλα αυτά ο Χούβερ είχε την πλήρη κάλυψη του Γενικού Εισαγγελέα, Ρ. Κέννεντι, καθώς, στις 10 Οκτωβρίου του 1963 επέτρεψε την παγίδευση του τηλεφώνου του Κινγκ. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Καρλ Ρόουαν, ο οποίος είχε υπηρετήσει στις κυβερνήσεις Κέννεντι και Τζόνσον, ισχυρίστηκε ότι, και οι δυο Πρόεδροι των ΗΠΑ γνώριζαν για τη δράση του Χούβερ.
Επίσκεψη του Κινγκ στο FBI μετά από κλήση του Έντγκαρ Χούβερ
Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ
Στις 28 Μαρτίου του 1968, ο Κινγκ πήγε στο Μέμφις του Τεννεσί, για να ηγηθεί μιας πορείας σε συμπαράσταση των απεργών της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης, δημιουργήθηκαν επεισόδια, κατά τα οποία ένας μαύρος έφηβος δολοφονήθηκε. Στην πόλη κυκλοφορούσε η φήμη ότι θα δολοφονούσαν τον Κινγκ.
Στις 3 Απριλίου του 1968 (μια ημέρα πριν πεθάνει), μιλώντας σε συγκέντρωση οπαδών του, ο Μάρτιν έδωσε τον τελευταίο του λόγο: «Ανέβηκα στη Κορυφή του Όρους». Αυτή ήταν και η τελευταία του ομιλία… Είπε γαλήνιος: «Κάτι κινείται στον κόσμο μας. Οι μάζες εξεγείρονται. Κι όπου κι αν βρίσκονται σήμερα στο Γιοχάνεσμπουργκ, στο Ναϊρόμπι της Κένυας… στην Άκρα της Γκάνας, στη Ν. Υόρκη, στην Ατλάντα της Γεωργίας, στο Τζάκσον του Μισισιπή ή στο Μέμφις του Τεννεσί το αίτημα είναι παντού το ίδιο: ‘Θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι!’. Άλλος ένας λόγος που χαίρομαι, επειδή ζω τώρα, είναι ότι έχουμε φτάσει αναγκαστικά σ’ ένα σημείο όπου πρέπει να αντιμετωπίσουμε προβλήματα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δεν το έκανε επειδή δεν στάθηκε απολύτως αναγκαίο. Η επιβίωσή μας απαιτεί να καταπιαστούμε με αυτά. Χρόνια τώρα γίνεται συζήτηση για τον πόλεμο και την ειρήνη», ανέφερε σε κάποιο σημείο και καταλήγοντας σημείωνε: «Κάποιοι ανέφεραν ότι έγιναν απειλές κατά της ζωής μου δηλαδή τι θα μου έκαναν κάποιοι άρρωστοι λευκοί αδερφοί μας. Δεν ξέρω τι θα συμβεί τώρα, αλλά δεν είμαι καθόλου ανήσυχος. Έχουμε δύσκολο δρόμο μπροστά μας. Όμως δεν έχει καμία σημασία διότι έφτασα στην κορυφή του όρους. Και δεν με νοιάζει! Όπως όλοι μας, θα ήθελα να ζήσω πολύ. Καλή η μακροβιότητα, μα δεν με απασχολεί τώρα. Θέλω να κάνω το θέλημά Του. Με άφησε να ανεβώ στο όρος. Κοίταξα πέρα και είδα τη Γη της Επαγγελίας. Ίσως εγώ να μη φθάσω εκεί μαζί σας, μα απόψε θέλω να σας πω ότι όλοι εμείς, ως λαός, θα φτάσουμε στη Γη της Επαγγελίας! Γι’ αυτό, απόψε είμαι χαρούμενος. Δεν ανησυχώ και δε φοβάμαι τίποτα! Τα μάτια μου έχουν δει τη δοξασμένη έλευση του Κυρίου!».
Την ίδια ώρα στην πανσιόν της Μπέσσυ Μπριούκερ ζητάει δωμάτιο που να βλέπει στο Lorraine Motel, όπου είχε κατακλύσει ο Κίνγκ με τους συνεργάτες του, ένας περίφημος πελάτης. Την επόμενη μέρα, στις 4 Απριλίου, ένας ένοικος της πανσιόν βλέπει τον Τζων Ουίλαρντ να μπαίνει στο δωμάτιο κουβαλώντας ένα μακρύ δέμα, «σαν τουφέκι φαίνεται», σκέφθηκε. Είχε μαντέψει σωστά. Ο Λούθερ Κινγκ εκείνη τη στιγμή είχε βγει στο μπαλκόνι του μοτέλ για να πάρει λίγο αέρα. Από 60 μέτρα μακριά ένας ελεύθερος σκοπευτής πιέζει τη σκανδάλη. Ο μαύρος ηγέτης πέφτει νεκρός, σε ηλικία 39 ετών, από έναν λευκό «αδελφό».
Διακομίστηκε στο Νοσοκομείο Saint Josef, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Μέχρι κι εκείνη την ημέρα, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αποτελούσε τον «πιο επικίνδυνο νέγρο της χώρας» για τη CIA και το FBI. Κύμα διαδηλώσεων ξεσπά σε όλη τη χώρα. Στις 9 Απριλίου, ο Κινγκ κηδεύτηκε στην Ατλάντα. Η κηδεία, σύμφωνα με την επιθυμία του Μάρτιν έπρεπε να είναι απλή και σύντομη. Έγινε όμως το αντίθετο. Ο τελευταίος αποχαιρετισμός ήταν μακρύς, συγκεχυμένος και περίπλοκος.
Ο Andrew Yοung και η Rosa Parks στην κηδεία του Κινγκ
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 10 Μαρτίου του 1969, συλλαμβάνεται ο James Earl Ray, ένας λευκός μικροαπατεώνας από το Illinois, που τον έπιασαν στο αεροδρόμιο του Λονδίνου, ενώ επιχειρούσε να ταξιδέψει για την Ροδεσία με ψεύτικο καναδέζικο διαβατήριο. που ομολόγησε τη δολοφονία του Κινγκ και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 99 ετών. Μετά την καταδίκη του, ο Ρέι ανακαλεί την ομολογία του και αρνείται την ενοχή του, τροφοδοτώντας ακόμη περισσότερο τα σενάρια συνωμοσίας για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
Λίγους μήνες μετά το θάνατό του Κινγκ, ο Καρλ Ουέντελ Χάιμς έγραψε για τον Κινγκ το ποίημα «Ο άβολος ήρωας». Ο Κινγκ τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, μετά το θάνατό του. Η 4η Απριλίου γιορτάζεται ως η ημέρα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, ενώ η 15η Ιανουαρίου αποτελεί εθνική εορτή των ΗΠΑ. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν υπέγραψε τη διάταξη για τη θέσπιση του εθνικού εορτασμού, το Νοέμβριο του 1983. Ο Ρέιγκαν, παλαιοτέρα, υποψιαζόταν ότι, ο Κινγκ ήταν κομμουνιστής και γι’ αυτό, ως κυβερνήτης της Καλιφόρνια, ζήτησε να ληφθούν μέτρα εναντίον του.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι αγώνες, αλλά και η θυσία του Κινγκ δεν πήγαν χαμένοι. Η φυλετική ένταση γίνεται όλο και πιο δραματική. Μα η μορφή του Κίνγκ διατηρεί όλο το κύρος της στους μελετητές της νέας Επανάστασης. Στο βιβλίο του «Οι αδερφοί των Σολεντάντ», ο Τζωρτζ Τζάκσον έγραψε: «Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ προσπάθησε να κατευθύνει το πάθος και το κίνημα των νέγρων των Ηνωμένων Πολιτειών στη γραμμή που εκείνος θεωρούσε πιο κατάλληλη».
Μνημείο στη μνήμη του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ στην Καλιφόρνια
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• «Βήμα προς την Ελευθερία. Η ιστορία του Μοντγκόμερι» – 17 Σεπτεμβρίου του 1958
• «Γιατί δεν μπορούμε να περιμένουμε» – Ιούνιος 1964
• Το Βήμα, 6ης Ιανουαρίου 2008, «Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ: Η σφαίρα έπληξε τον Ρατσισμό».
• Το Βήμα, 16ης Ιουνίου 2002, «Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: Πολιτικός αγωνιστής (1929-1968)».
• Αποσπάσματα των λόγων, της 4ης Απριλίου του 1967 και της 3ης Απριλίου του 1968, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στη Νέα Υόρκη και το Μέμφις, αντίστοιχα
• Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Tovima.gr
• Democracy Now: Αφιέρωμα στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Tvxs.gr
• ΥΠΕΡΜΑΧΟΙ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ MARTIN LUTHER KING, JR. (1929-1968) Youthforhumanrights.org
• Ο άγνωστος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Eyploia.gr
http://history-pages.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου