Δημοσιεύουμε σε ένθετο ολόκληρο το άρθρο του Σαμίρ Αμίν που γράφτηκε με αφορμή το Brexit και πραγματεύεται μείζονα ζητήματα στρατηγικής του σύγχρονου προοδευτικού κινήματος, στην ιδιαίτερη καμπή που βρίσκεται τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για ένα σημαντικότατο άρθρο, που απαιτεί μελέτη και προβληματισμό, γιατί ανοίγει διάπλατα την συζήτηση γύρω από το θέμα της «εθνικής κυριαρχίας», θέμα τόσο παραμελημένο τα τελευταία χρόνια, επιμένοντας να ενταχθεί στo πλαίσιo της στρατηγικής που έχει κάθε σημαντική κοινωνική δύναμη και φυσικά οι υποτελείς τάξεις και στρώματα, οι λαοί του κόσμου.
Το κείμενο αυτό γράφτηκε στα γαλλικά για την ιστοσελίδα Defend Democracy Press, από όπου και μας παραχωρήθηκε.
Του Σαμίρ Αμίν
Η εθνική κυριαρχία: για ποιους σκοπούς;
Η υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας, όπως και η κριτική της, προκαλεί σοβαρές παρεξηγήσεις από τη στιγμή που την αποσπούμε από το κοινωνικό, ταξικό περιεχόμενο της στρατηγικής στην οποία εγγράφεται. Το κυρίαρχο κοινωνικό μπλοκ στις καπιταλιστικές κοινωνίες αντιλαμβάνεται πάντα την κυριαρχία ως ένα απαραίτητο εργαλείο για την προαγωγή των δικών του συμφερόντων, τα οποία είναι θεμελιωμένα τόσο στην καπιταλιστική εκμετάλλευση της εργασίας όσο και στην παγίωση των διεθνών θέσεων της. Σήμερα, στο παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελεύθερο σύστημα (το οποίο προτιμώ να αποκαλώ κρατικο-φιλελεύθερο, δανειζόμενος από τον Μπρούνο Όιγκεν αυτόν τον εξαιρετικό όρο) που κυριαρχείται από τα χρηματιστικοποιημένα μονοπώλια της ιμπεριαλιστικής τριάδας (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία), οι πολιτικές εξουσίες, που το διαχειρίζονται προς αποκλειστικό όφελος αυτών των μονοπωλίων, αντιλαμβάνονται την εθνική κυριαρχία ως το εργαλείο που τους επιτρέπει να βελτιώσουν τις «ανταγωνιστικές» θέσεις τους στο παγκόσμιο σύστημα. Τα οικονομικά και κοινωνικά μέσα του κράτους (υπαγωγή της εργασίας στις απαιτήσεις των εργοδοτών, οργάνωση της ανεργίας και της επισφάλειας, κατακερματισμός του κόσμου της δουλειάς) και οι πολιτικές παρεμβάσεις (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών επεμβάσεων), είναι συνδεδεμένες και συνδυασμένες στο κυνήγι αποκλειστικά ενός στόχου: της μεγιστοποίησης του όγκου της προσόδου που μονοπωλείται από τα «εθνικά» μονοπώλιά τους.Ο κρατικο-φιλελεύθερος ιδεολογικός λόγος ισχυρίζεται ότι εγκαθιδρύει μια τάξη βασισμένη αποκλειστικά στη γενικευμένη αγορά, της οποίας οι μηχανισμοί θα αυτορυθμίζονταν και θα παρήγαγαν το κοινωνικά βέλτιστο (κάτι το οποίο φυσικά δεν ισχύει) υπό τον όρο ότι ο ανταγωνισμός θα είναι ελεύθερος και διαφανής (κάτι το οποίο δεν γίνεται ποτέ, και δεν μπορεί να γίνει στην εποχή των μονοπωλίων). Όπως, επίσης, διατείνεται ότι το κράτος δεν έχει κανένα ρόλο να παίξει πέρα από την εγγύηση της λειτουργίας του εν λόγω ανταγωνισμού (κάτι που είναι αντίθετο στο γεγονός ότι αυτή η λειτουργία απαιτεί, ακριβώς, την ενεργητική παρέμβαση του κράτους – στην πραγματικότητα ο κρατικο-φιλελευθερισμός είναι μια κρατική πολιτική). Αυτός ο λόγος, έκφραση της ιδεολογίας του «νεοφιλελεύθερου ιού», εμποδίζει την κατανόηση της πραγματικής λειτουργίας του συστήματος, όπως την εκπληρώνουν οι λειτουργίες του κράτους και της εθνικής κυριαρχίας. Οι ΗΠΑ δίνουν το παράδειγμα ενός τρόπου της αποφασισμένης και διαρκούς εφαρμογής της κυριαρχίας, όπως γίνεται αντιληπτή με την «αστική» έννοια, σήμερα δηλαδή στην υπηρεσία του κεφαλαίου των χρηματιστικοποιημένων μονοπωλίων. Το «εθνικό» Δίκαιο εξυπηρετεί τις ΗΠΑ, χάρη στη διαβεβαιωμένη και επαναβεβαιωμένη ανωτερότητά του έναντι του Διεθνούς Δικαίου. Το ίδιο ίσχυε και στις ιμπεριαλιστικές χώρες της Ευρώπης τον 19ο και 20ό αιώνα.
