Μπορεί ο όρος πανδημία που μπήκε τις τελευταίας ημέρες για τα καλά στη ζωή μας λόγω της εξάπλωσης του κορονοϊού σε παγκόσμιο επίπεδο να φαντάζει ως κάτι το πρωτάκουστο, εντούτοις δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα καλείται να αντιμετωπίσει μια πανδημική ασθένεια.
Από τη στιγμή που οι άνθρωποι κοινωνικοποιήθηκαν, χτίζοντας πόλεις και διαμορφώνοντας εμπορικές σχέσεις, οι πανδημίες δεν ήταν και ένα τόσο μοναδικό φαινόμενο. Δεν ήταν λίγες οι φορές που τα θύματα από μια και μόνο πανδημία ανέρχονταν σε εκατομμύρια, γεγονός που αρκετές σχετιζόταν και με τις τραγικές συνθήκες ζωής σε αρκετές περιοχές του κόσμου. Οι πανδημίες αποτέλεσαν σχεδόν πάντα ιδιαιτέρως σημαντικό κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας, αφού εξαιτίας άλλαξε η έκβαση πολέμων, η ζωή ολόκληρων πληθυσμών, ο ρους της ιστορίας.
Ο Λοιμός των Αθηνών
Η πρώτη καταγεγραμμένη πανδημία συνέβη την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου, το 430 π.Χ. Επρόκειτο για μια ασθένεια που οι ιστορικοί εκτιμούν ότι επρόκειτο για τον τυφοειδή πυρετό και η οποία έφτασε και στην αρχαία Ελλάδα αφού πρώτα πέρασε από τη Λιβύη, την Αιθιοπία και την Αίγυπτο, ενώ ο Θουκυδίδης εκτιμά πως η πανδημία ξεκίνησε από την Αιθιοπία. Θεωρείται πως η επιδημία πρωτοεμφανίστηκε στο κύριο λιμένα της Αθήνας, τον Πειραιά, που αποτελούσε την κύρια είσοδο προμηθειών της πόλης. Ο λοιμός εμφανίστηκε και σε άλλες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου, επέστρεψε δύο φορές, το 429 π.Χ. και τον χειμώνα του 427/426 π.Χ., και η καταστροφή που προκάλεσε στον πληθυσμό της Αθήνας ήταν ένα σημαντικό πρώτο πλήγμα για την πόλη ως προς την εξέλιξη του πολέμου, αφού εκείνη την περίοδο η πόλη-κράτος της Αθήνας πολιορκούταν από τους Σπαρτιάτες. Η διάδοσή της ασθένειας στην κοινωνία της αρχαίας Ελλάδας ήταν τόσο καταστροφική, που εκτιμάται ότι περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, ο οποίος τότε ανερχόταν σε 300 χιλιάδες, πέθανε, γεγονός που οδήγησε στην επικράτηση των Σπαρτιατών. Αυτή η πανδημία έμεινε γνωστή ως ο «Λοιμός των Αθηνών».