Ο Δρ Φρανκεστάιν, ο Θάτσι και η παρέα των παρανόμων
Στοιχεία για το παράνομο εμπόριο ανθρώπινων οργάνων φέρνουν στο φως οι έρευνες του Ντικ Μάρτι και οι αποκαλύψεις των Ευρωπαίων εισαγγελέων
Της Ελενας Μπέλλη (ΗΜΕΡΗΣΙΑ)
Νέο-κανιβαλισμός ή αλλιώς παράνομο εμπόριο οργάνων: Είναι το πέμπτο πλέον προσοδοφόρο διεθνές έγκλημα, μετά το εμπόριο ναρκωτικών, τη δουλεμπορία, το παράνομο εμπόριο δερμάτων σπάνιων ζώων και την παραχάραξη νομισμάτων. Και εσχάτως, εδρεύει στη καρδιά των Βαλκανίων, στο Κόσοβο.
Η έρευνα του Ελβετού Ντικ Μάρτι, μέλους της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, κατέληξε ότι o νυν πρωθυπουργός του Κοσόβου και πρώην ηγέτης του Απελευθερωτικού Σρατού του Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι, διετέλεσε επικεφαλής δικτύου εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων. Στην ίδια έκθεση, ο Μάρτι επισημαίνει ότι το δίκτυο αυτό μετέφερε Σέρβους κρατούμενους στην Αλβανία και τους σκότωνε με έναν πυροβολισμό στο κεφάλι, προκειμένου να εκμεταλλευτεί τα όργανά τους προς πώληση στη μαύρη αγορά της Κωνσταντινούπολης. Τις αποκαλύψεις του Μάρτι επιβεβαιώνουν απόρρητα έγγραφα του ΝΑΤΟ που έδωσε στη δημοσιότητα το WikiLeaks και όπου ο Θάτσι χαρακτηρίζεται «το μεγάλο ψάρι» του οργανωμένου εγκλήματος στο Κόσοβο.
Η παράνομη εμπορία οργάνων δεν σταμάτησε με το τέλος του πολέμου. Μεταπολεμικά, οι δότες έφθαναν -και ίσως φθάνουν- κατά συρροή στην κλινική Medicus στη Πρίστινα, προκειμένου να πωλήσουν για ψιχία κάποιο από τα όργανά τους. Σε πολλές περιπτώσεις, το αντίτιμο ήταν μηδενικό για τα όργανα που ήδη «ταξίδευαν» για Καναδά, Γερμανία, Πολωνία ή Ισραήλ, για να πωληθούν έως και 90.000 ευρώ το καθένα. Μετά τις αποκαλύψεις το θέμα πήρε διαστάσεις: Οι εισαγγελείς της EULEX, της ευρωπαϊκής αποστολής για την εφαρμογή των κανόνων δικαίου στο Κόσοβο, ξεκίνησε ήδη προκαταρκτική έρευνα, όπως εξάλλου και η Τουρκία, που φέρεται να φιλοξενεί τον ιθύνοντα νου της όλης επιχείρησης. Πρόκειται για τον γιατρό Γιουσέφ Σονμέζ, ειδικευμένο στις μεταμοσχεύσεις και φερόμενο ως «πρωταγωνιστή» σε διεθνές εμπόριο οργάνων.
Επιτυχία...
Ο Σονμέζ συνελήφθη στην Τουρκία, στις 24 Ιανουαρίου, αλλά στις 3 Φεβρουαρίου έδινε συνέντευξη στην εφημερίδα The New York Times, υπερηφανευόμενος μάλιστα για τα μεγάλα ποσοστά επιτυχίας του. Ο Σονμέζ έχει λάβει μάλιστα ευχαριστήρια επιστολή από το υπουργείο Υγείας του Ισραήλ για την προσφορά του στους Ισραηλινούς ασθενείς.
Ο ίδιος ο Σόνμεζ αρνείται κάθε ανάμειξη στο παράνομο εμπόριο οργάνων. Ωστόσο, ένας Τούρκος δότης που κατέρρευσε στο αεροδρόμιο της Πρίστινα ύστερα από αφαίρεση νεφρού, αλλά και ο ασθενής στον οποίο μεταμοσχεύτηκε το νεφρό παραδέχθηκαν ότι ο Σονμέζ βρισκόταν στην αίθουσα του χειρουργείου. Ο ίδιος δηλώνει ότι είχε απλώς «συμβουλευτικό ρόλο». Αλλά ο ισχυρισμός του διαψεύδεται από τον ίδιο τον εισαγγελέα της Ε.Ε., Τζόναθαν Ράτελ, που μιλώντας στο δικαστήριο της Πρίστινα το Δεκέμβριο, αποκάλυψε ότι ο Σονμέζ είχε κεντρικό ρόλο στις μεταμοσχεύσεις που έγιναν το 2008, σε συνεργασία με άλλα ένδεκα άτομα, μεταξύ αυτών έναν πρώην υπουργό Υγείας του Κοσόβου και έναν Ισραηλινό γιατρό.
Το δικαστήριο του Ράτελ αναμένεται να αποφασίσει σύντομα αν θα προχωρήσει σε δίκη εναντίον όσων έχουν κατηγορηθεί για τα συγκεκριμένα εγκλήματα που τέλεσαν εναντίον Τούρκων, Μολδαβών, Ρώσων και Καζάκων, όσων δηλαδή κλήθηκαν στην Πρίστινα με δελεαστικές υποσχέσεις ως προς το τίμημα που θα λάμβαναν για την αφαίρεση του νεφρού τους. «Είναι ειδικός στις μεταμοσχεύσεις και έχει δουλέψει για πολλά χρόνια σε πολλά σημεία της Γης, με μεσάζοντες που βρίσκουν δότες και λήπτες. Καταζητείται σε πολλές χώρες και γνωρίζει ότι αυτό που κάνει είναι παράνομο», δηλώνει η Νάνσι Χιουζ, διευθύντρια της Organ Watch, στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. Αλλά ο Σονμέζ δεν πτοείται.
Σε λίγες μέρες αναχωρεί για το Κόσοβο μαζί με το συνήγορό του για να δώσει κατάθεση στους Ευρωπαίους εισαγγελείς. «Θέλουν πληροφορίες για μεγαλύτερα ψάρια», δηλώνει, «όχι εμένα, δεν είμαι εγώ το μεγάλο ψάρι», είπε σε μία σαφή αιχμή κατά του Κοσοβάρου πρωθυπουργού. Οσο για τον Θάτσι, ο κλοιός στενεύει απελπιστικά...
* 10% είναι το ποσοστό των μεταμοσχεύσεων με όργανα που αποκτήθηκαν παράνομα
* 150 χιλιάδες δολ. είναι η τιμή αγοράς ενός νεφρού στη μαύρη αγορά της Κίνας
* 3.600 δολ. πληρώνεται ο δότης του νεφρού στην Κίνα
* 600 εκατ. έως 1,2 δισ. δολ. είναι το εκτιμώμενο ετήσιο έσοδο από το παράνομο εμπόριο οργάνων
Η ζωή στο Κόσοβο
Εγκλημα, φτώχεια και ανεργία
Δεν πανηγύρισαν οι Κοσοβάροι στην τρίτη επέτειο της ανεξαρτησίας τους, την περασμένη Πέμπτη. Δεν είχαν και λόγο, βέβαια. Στην τριετία που πέρασε από τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, η Πρίστινα βρίσκεται σε δεινή θέση σε όλα τα επίπεδα. Στο εσωτερικό, η ανεργία μαστίζει το 45% του πληθυσμού, Σέρβοι και Κοσοβάροι παραμένουν διχασμένοι και η πόλη - σύμβολο του «εθνικού» διχασμού, η Μιτροβίτσα βρίσκεται πάντα επί... ποδός πολέμου. «Το κράτος δεν έκανε για τους πολίτες του αυτά που έπρεπε να είχε κάνει ακόμη και με τα περιορισμένα μέτρα που διαθέτει», επισημαίνει ο πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου, Σαφέτ Γκερτζάλιου.
Σε διεθνές επίπεδο, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Από τη μία η έκθεση του Μάρτι, για το οργανωμένο εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων του Κοσόβου, και από την άλλη οι έρευνες της ευρωπαϊκής Αποστολής της Αστυνομίας και της Δικαιοσύνης σε περιστατικά υπεξαίρεσης σημαντικών κεφαλαίων από ανώτατους αξιωματούχους της Πρίστινα δίνουν διεθνώς την εντύπωση ότι το νεοσύστατο κράτος «ζει και αναπνέει» μέσω εγκληματικών δικτύων. «Το Κόσοβο είναι υποβαθμισμένο στα μάτια του δυτικού κόσμου, του ίδιου που κατέστησε δυνατή την κήρυξη ανεξαρτησίας αυτού του νέου έθνους», σημειώνει ο πολιτικός αναλυτής Ιλι Χότζα. Και επισημαίνει ότι το Κόσοβο «δεν μπορεί να κρατά τα μάτια κλειστά» μπροστά στις αποκαλύψεις της έκθεσης του Μάρτι. Το ζήτημα εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων θα συζητηθεί και στον ΟΗΕ, κατόπιν αιτήματος της Σερβίας. Τόσα χρόνια μετά, το Βελιγράδι επιτέλους δικαιώνεται...
