Τσέρνομπιλ: Όταν άνοιξε η κόλαση - Οι άγνωστοι ήρωες που έλιωσαν ζωντανοί από τη ραδιενέργεια

Περίχωρα Κανταχάρ, Βορειοδυτικό Αφγανιστάν, Δεκέμβριος 1985

Ο ήλιος άρχιζε να ξεπροβάλλει πίσω από τα θεόρατα βουνά και έδινε ένα χρυσαφί χρώμα στην πόλη. Μέσα στην αεροπορική βάση και ενώ δεν είχε καλά - καλά ξημερώσει, επικρατούσε οργασμός. Φαντάροι μετέφεραν κιβώτια, μηχανικοί ελέγχανε τα ελικόπτερα, υπαξιωματικοί γέμιζαν καύσιμα και φόρτωναν με ρουκέτες και σφαίρες τα πολυβόλα και τα ρουκετοβόλα των θεόρατων, ταχύτατων και ευέλικτων σοβιετικών ελικοπτέρων Mil Mi 24. 

«Λοιπόν, σύντροφοι, θέλω να έχετε το μυαλό σας στην αποστολή μας. Δεν φύγαμε ακόμη με μετάθεση. Μία και σήμερα. Αύριο γυρνάμε στην πατρίδα, το ξαναλέω, όχι σήμερα. Σας θέλω συγκεντρωμένους. Θα προστατεύσουμε ένα κομβόι φορτηγών με τρόφιμα και πυρομαχικά για Καμπούλ. Θα πετάμε χαμηλά από την κοιλάδα Σαλάγκ. Στη γνωστή σε όλους “λεωφόρο του θανάτου”. Μόλις περάσει και το τελευταίο φορτηγό, φύγαμε. Αναλαμβάνουν άλλοι. Προσοχή, δεν θέλω εξυπνάδες. Οι μουτζαχεντίν έχουν εφοδιαστεί με Stinger από τους Αμερικάνους. Δεν παίζουμε με αυτά. Ό,τι κρίνουμε ύποπτο, ακόμη και ένα κοπάδι πρόβατα, το ισοπεδώνουμε». 

Ο κυβερνήτης του ελικοπτέρου Mil Mi 24 Λεονίντ Ιβάνοβιτς Κρίστιτς, που μαζί με άλλα πέντε ελικόπτερα θα περιφρουρούσαν από αέρος τα φορτηγά, μίλησε στους συναδέλφους του. Πετούσαν μαζί περισσότερους από 17 μήνες και είχαν επιβιώσει σε άπειρες αποστολές. Είχαν δεθεί όλοι μεταξύ τους, όπως συμβαίνει σε κάθε πόλεμο, με δεσμούς ισχυρότερους και από συγγενικούς. 

Η ιστορία της Πρωτομαγιάς όπως πραγματικά συνέβη

Η  Εργατική Πρωτομαγιά, ημέρα - ορόσημο για τους αγώνες των εργαζομένων στην ουσία είναι ένας φόρος τιμής στην εξέγερση των εργατών του Σικάγου του 1886 που αποτέλεσε μια από τις κορυφαίες στιγμές του αγώνα των καταπιεσμένων στη νεότερη εποχή.

Ποια ήταν λοιπόν τα γεγονότα που ακολούθησαν το συλλαλητήριο της Πρωτομαγιάς του 1886 που συνέβη στην καρδιά των Ηνωμένων Πολιτειών, σε ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της χώρας; Και τί πραγματικά συνέβη εκείνη τη νύχτα, όχι της 1ης Μαΐου, αλλά της 4ης Μαΐου; 

Το αμερικανικό TIME θυμίζει δικό του δημοσίευμα του 1929 (το περιοδικό κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1923), στο οποίο αναφέρεται ότι, για τους Αμερικανούς συντηρητικούς η Πρωτομαγιά σήμαινε λουλούδια, πικνίκ στο γρασίδι, παιδιά που παίζουν και μαγιάτικα στεφάνια. Αλλά, για τους Σοσιαλιστές και τους Κομουνιστές σήμαινε ομιλίες και διαδηλώσεις, που κατέληγαν σε συγκρούσεις. Τίποτα δεν ήταν το ίδιο μετά την Πρωτομαγιά του 1886, όταν 200.000 Αμερικανοί εργάτες κατέβηκαν σε απεργία οκτώ ημερών. 

Η Πρωτομαγιά του 1886 δεν ήταν μία «απλή» απεργία, αλλά μέρος της τραγωδίας στο Haymarket (The Haymarket Affair). Την ημέρα εκείνη στο Σικάγο, όπως και σε όλη τη χώρα, τα εργατικά συνδικάτα βγήκαν να διαδηλώσουν ζητώντας την εργάσιμη ημέρα των 8 ωρών. Ωστόσο, το σχέδιο δεν ήταν να γίνει ένα και μόνο συλλαλητήριο, αλλά η διαμαρτυρία να επεκταθεί χρονικά, να διαρκέσει ημέρες. Στις 3 Μαΐου, η απεργία στο εργοστάσιο της McCormick Reaper κατέληξε βίαια. Η Αστυνομία συνοδευόμενη από μπράβους της επιχείρησης (συχνό φαινόμενο εκείνη την περίοδο) επενέβησαν για να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους απεργούς και να επιτρέψουν σε απεργοσπάστες να μπουν στο χώρο του εργοστασίου. Συνολικά σκότωσαν τέσσερις απεργούς και τραυμάτισαν πολλούς ακόμη. 

Αλέκος Παναγούλης: Όταν έφυγε ένας ωραίος Έλληνας

Ήταν την 1η Μαΐου του 1976, που το νήμα της ζωής ενός «ωραίου» Έλληνα, του Αλέκου Παναγούλη, κόπηκε μια για πάντα, σε ηλικία 36 ετών.

Επιβαίνοντας σε ένα πράσινο αυτοκίνητο ο Αλέκος Παναγούλης κινείται στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, όταν υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες χάνει τον έλεγχο και πάει και καρφώνεται σε ένα υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου, κάθετα στην πορεία του.

Ποιός ήταν ο Αλέκος Παναγούλης

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης συμμετείχε ενεργά στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας και εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Λιποτάκτησε από το στράτευμα και ίδρυσε την οργάνωση Εθνική Αντίσταση. Στη συνέχεια αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο για να καταστρώσει σχέδιο δράσης.

Εκεί ήρθε σε επαφή με τους πολιτικούς άνδρες του τόπου, όπως ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, με σκοπό να τους ζητήσει να συνδράμουν στην αντίσταση. Όταν επανήλθε στην Ελλάδα, μαζί με στενούς του συνεργάτες σχεδίασε την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου την 13η Αυγούστου 1968 κοντά στη Βάρκιζα. Εκείνη απέτυχε κι εκείνος συνελήφθη.

Σικάγο, Σάββατο 1η Μάη 1886 – Ηταν μια θαυμάσια μέρα: Τα εργοστάσια άδεια και οι αποθήκες κλειστές

Γιατί η Πρωτομαγιά είναι Εργατική

Επιμέλεια: Γρηγόρης Τραγγανίδας«Δίκαιος μισθός για δίκαιη εργάσιμη ημέρα! Πολλά θα μπορούσε να πει κάποιος και για τη δίκαιη εργάσιμη ημέρα, δικαιοσύνη που είναι ίδια και απαράλλαχτη με τη δικαιοσύνη για το μισθό. Αλλά (…) το παλιό σύνθημα έφαγε τα ψωμιά του και είναι αμφίβολο αν μας κάνει για σήμερα. Η δικαιοσύνη της πολιτικής οικονομίας, όσο η τελευταία εκφράζει πιστά τους νόμους με τους οποίους διοικείται η σημερινή κοινωνία, είναι η δικαιοσύνη που τάσσεται εξ ολοκλήρου με τη μια πλευρά. Με την πλευρά του κεφαλαίου. Ας θάψουμε λοιπόν για πάντα το παλιό σύνθημα και ας το αντικαταστήσουμε με το εξής: Τα μέσα εργασίας – πρώτες ύλες, φάμπρικες, μηχανές – στην ιδιοκτησία των ίδιων των εργατών»

(Ενγκελς)

Σήμερα συμπληρώνονται 131 χρόνια από την εργατική Πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο και την μεγάλη απεργία με αίτημα την καθιέρωση της οχτάωρης ημερήσιας δουλειάς. Ηταν η εποχή που τα αφεντικά μπορούσαν να απαιτούν από τους εργάτες να δουλεύουν από το πρωί μέχρι την νύχτα για ψίχουλα.

Επειδή αυτή η περιγραφή θυμίζει επικίνδυνα τη σημερινή κατάσταση της μισθωτής εργασίας, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε όλο τον κόσμο, μια αναδρομή στα γεγονότα που σημάδεψαν το παγκόσμιο εργατικό κίνημα, μέσα από το μνημειώδες έργο των Ρίτσαρντ Ο. Μπόγιερ καιΧέρμπερτ Μ. Μόρε, «Η Αγνωστη Ιστορία του Εργατικού Κινήματος των ΗΠΑ» (μτφ. Αθηνά Παναγουλοπούλου, «Σύγχρονη εποχή») είναι περισσότερο από χρήσιμη. Είναι ιστορικά επιβεβλημένη. Από μια άποψη, μάλιστα, συνδέεται και με το αρχέγονο, αναγεννητικό νόημα της γιορτής που σήμερα έχει την μορφή του Πάσχα.

Μέρα Μαγιού μου μίσεψες...

«Ήταν τα πρώτα ποιήματα μου που είχαν μελοποιηθεί. Μου έκανε τρομερή εντύπωση, μα είναι δυνατόν η ποίηση να βρει μια πλήρη αντιστοιχία με την μουσική. Μέχρι τίνος έλεγα ότι η κάθε τέχνη είναι αυτάρκης και δεν έχει ανάγκη από την βοήθεια της άλλης. Αλλά όταν έγραψες τον Επιτάφιο και αργότερα φυσικά την Ρωμιοσύνη που ήταν η μεγάλη δόξα σου, είπα πραγματικά ότι εδώ πέρα είναι ένας δρόμος για να πλησιάσει η ποίηση μέσο της μουσικής εκείνους τους ανθρώπους που δεν θα τους πλησίαζε ίσως ποτέ» οΓιάννης Ρίτσος στον Μίκη Θεοδώρακη για τον Επιτάφιο.

Μάιος 1936 οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης κηρύττουν απεργία ζητώντας αύξηση των ημερομισθίων (αφιέρωμα Α,Β). Σύντομα και άλλα εργατικά συνδικάτα ενώνονται μαζί τους και η απεργία αποκτά πανεργατικό χαρακτήρα. Οι αστυνομικές αρχές απαγορεύουν στην πορεία των εργατών να πλησιάσει στο κτίριο διοίκησης της πόλης. Στις 9 Μαΐου πραγματοποιούνται σοβαρά επεισόδια μεταξύ διαδηλωτών και τοπικών αρχών που έχουν σαν απολογισμό δεκάδες τραυματίες και 12 νεκρούς. Ο λαός της Θεσσαλονίκης ξεσηκώνεται και η απεργία αποκτά χαρακτήρα εξέγερσης.

Αυτή η μέρα είναι παραπάνω από σημαδιακή όχι μόνο για τα θλιβερά επεισόδια αλλά κυρίως γιατί αποτέλεσε την αφορμή για την ποιητική στροφή ενός ολόκληρου έθνους. Την επόμενη μέρα δημοσιεύεται στην εφημερίδα Ριζοσπάστης η εικόνα της μάνας του διαδηλωτή Τάσου Τούση, που θρηνεί πάνω από το άψυχο σώμα του γιου της. Ο Γιάννης Ρίτσος στιγματίζεται και εμπνέεται ξεκινώντας να γράφει τους πρώτους στίχους από τον «Επιτάφιο».

Σε 3 μέρες γράφει 14 από τα 20 συνολικά ποιήματα και δημοσιεύει 3 από αυτά στο φύλλο της εφημερίδας του Ριζοσπάστη στις 12 Μαΐου: 

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ Λες και ήταν χθες: από την 1η Μαΐου 1893… στην 1η Μαίου 2013

Με τις συλλογικές συμβάσεις «παρελθόν», 600.000 απλήρωτους και το δουλεμπόριο να ξαναζεί στις Μανωλάδες της υπαίθρου και της πόλης, η Πρωτομαγιά δεν είναι ημέρα γιορτής αλλά διεκδίκησης

«Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ελεύθερος χρόνος». 127 χρόνια μετά την εξέγερση των εργατών του Σικάγου, η φετινή Εργατική Πρωτομαγιά θα βρει τα μαγαζιά της πόλης ανοιχτά, αλλά τις τσέπες των πιθανών αγοραστών άδειες. Θα βρει έννοιες όπως το οχτάωρο, το πενθήμερο, την κοινωνική ασφάλιση, τη σταθερή δουλειά, τον αξιοπρεπή μισθό, το δικαίωμα στην απεργία, να μοιάζουν με αντικατοπτρισμούς σε μια εργασιακή έρημο, με εργαζομένους χωρίς δικαιώματα και εργοδότες χωρίς υποχρεώσεις. Θα βρει την έννοια του εργαζόμενου να παραχωρεί σταδιακά τη θέση της στον «απασχολήσιμο» και πλέον στον «ωφελούμενο» – ένα περίεργο ον που δεν είναι εργαζόμενος ούτε άνεργος, αλλά κάτι ενδιάμεσο.

Η Εργατική Πρωτομαγιά του 2013 θα βρει την Ελλάδα με περισσότερους ανέργους απ’ ό,τι στη δεκαετία του ’60 και τη μετανάστευση -των νέων πτυχιούχων αυτή τη φορά- να αποτελεί ξανά τη μόνη εναλλακτική στην ανεργία. Θα βρει το δικαίωμα στην εργασία να έχει αντικατασταθεί από μικρά διαλείμματα προσωρινής απασχόλησης και μεγάλα διαστήματα εργασιακής περιπλάνησης. Θα βρει τον κατώτερο μισθό να έχει κατρακυλήσει στα 490 και 427 ευρώ, με πρόσχημα την καταπολέμηση της ανεργίας, και το ενάμισι εκατομμύριο των ανέργων να αντιμετωπίζονται ως άτομα χρήζοντα ωφέλειας – κάτι μεταξύ ελεημοσύνης και μαθητείας.