Tα αρχεία του Φόρεϊν Όφις
Στο επίκεντρο η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα
Αποδεσμεύτηκαν σήμερα τα εμπιστευτικά αρχεία του Φόρεϊν Οφις για τo έτος 1980, όπως συνηθίζεται με τη συμπλήρωση 30 χρόνων. Μέσα σε αυτά υπάρχουν και εκατοντάδες έγγραφα, που αφορούν την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα για την συγκεκριμένη περίοδο.
Στην αλληλογραφία μεταξύ της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα και του Φόρεϊν Οφις ξεχωρίζει η επίσκεψη στο Λονδίνο τού Ανδρέα Παπανδρέου, ως αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Όπως αναφέρεται σε εμπιστευτική έκθεση, ο τότε Βρετανός πρέσβης στην Αθήνα, Ιαν Σάδερλαντ, είχε εισηγηθεί στο Φόρεϊν να προσκληθεί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο Λονδίνο, «προκειμένου, εν όψει των εκλογών, να δημιουργηθούν γέφυρες με το ΠΑΣΟΚ και με την βοήθεια του βρετανικού εργατικού κόμματος».
Όπως σημείωνε, μεταξύ άλλων, ο πρέσβης Σάδερλαντ στην επιστολή του: «Οι προοπτικές του ΠΑΣΟΚ για τις προσεχείς εκλογές έχουν βελτιωθεί, αλλά ακόμα οι πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές είναι εναντίον του, λιγότερες από το 50%. Γι αυτό ακριβώς ο Ανδρέας Παπανδρέου πασχίζει να αποβάλει το προφίλ του ανεύθυνου Μαρξιστή, προκειμένου να κερδίσει ψήφους από το κέντρο. Έχει εκφράσει την πρόθεση να συνεργαστεί με το σοσιαλιστικό γκρουπ στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο». Η επίσκεψη του Ανδρέα Παπανδρέου στο Λονδίνο (τέλος Νοεμβρίου 1980), χαρακτηρίστηκε από τους Βρετανούς διπλωμάτες «ντε λουξ», δηλαδή πολύ επιτυχής, ενώ αντίστοιχα ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ δήλωσε στον πρέσβη στην Αθήνα ότι ήταν «πολύ ευχαριστημένος από την επίσκεψη του στο Λονδίνο και ιδιαίτερα για την ειλικρίνεια, που είχαν οι συνομιλίες εκεί». Στη βρετανική πρωτεύουσα ο Ανδρέας Παπανδρέου συναντήθηκε με την πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ και με στελέχη του Εργατικού Κόμματος, και έδωσε διάλεξη στη γεμάτη αίθουσα του Τσάταμ Χάουζ, στο βασιλικό Ινστιτούτο Δεθνών Υποθέσεων.
Όπως αποκαλύπτουν εμπιστευτικά έγγραφα, τον Σεπτέμβριο του 1980 επισκέφθηκε την Αθήνα η Βρετανή πρωθυπουργός έχοντας στην ατζέντα της ως προτεραιότητα να κλείσει εμπορικές συμφωνίες για λογαριασμό βρετανικών εταιρειών. Το ενδιαφέρον της ήταν η αναβάθμιση των ελληνικών σιδηροδρόμων, η οργάνωση πανεπιστημιακών νοσοκομείων στην Ελλάδα, η κατασκευή συγκροτήματος ενέργειας με λιγνίτη, το συγκρότημα πετροχημικών στο Μεσολόγγι, η πώληση στην Ελλάδα αμυντικών συστημάτων, όπως πυραύλου Ράπιερ, τανκς Βίκερς και φρεγάτες.
Άλλο εμπιστευτικό έγγραφο της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα αναφέρεται στη συνάντηση του Βρετανού διπλωμάτη Λιούελιν Σμιθ με τον γγ του ΚΚ Ελλάδας, Χαρίλαο Φλωράκη. Ο Βρετανός πρέσβης τον χαρακτηρίζει «ήρεμο» και «επαγγελματία» και αναφέρει στην έκθεσή του, ότι τον ρώτησε για το ενδεχόμενο συνεργασίας του ΚΚΕ με το ΠΑΣΟΚ. Ο Χαρίλαος Φλωράκης απέκλεισε να γίνει αυτό προεκλογικά, αλλά πρόσθεσε ότι το ΚΚΕ δεν έχει πρόβλημα με τις θέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου για τα θέματα της ΕΟΚ - να γίνει δημοψήφισμα - του ΝΑΤΟ και των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.
Τα εμπιστευτικά έγγραφα του Φόρεϊν Οφις αποκαλύπτουν, επίσης, ότι το 1980 ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, είχε αναλάβει πρωτοβουλία για τη μόνιμη διεξαγωγή των ολυμπιακών αγώνων στην Ελλάδα. Μάλιστα, είχε επισκεφθεί γι αυτόν το σκοπό τη χώρα ο Βρετανός υπουργός Αθλητισμού, Ντένις Χάουελ, ο οποίος έβλεπε με συμπάθεια την πρόταση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο Ντένις Χάουελ, σύμφωνα με έγγραφο της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα, έβλεπε δύο μεγάλα προβλήματα για την υλοποίηση της ελληνικής πρότασης. Το μεγάλο κόστος για να κατασκευαστούν οι απαραίτητες υποδομές, και τη δυσκολία να πεισθούν τα μέλη της ΔΟΕ.
Τέλος, εμπιστευτική αναφορά του Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα, Ιαν Σάδερλαντ, προς το Φόρεϊν Οφις, αναφέρεται στη συνομιλία που είχε κατά τη διάρκεια γεύματος με τον Ανδρέα Παπανδρέου όσον αφορά τις σχέσεις του με τους Έλληνες εφοπλιστές. «Ο Ανδρέας Παπανδρέου μού είπε ότι έχει καλές σχέσεις με την Ενωση των Ελλήνων εφοπλιστών και ότι εάν το ΠΑΣΟΚ αναλάβει την κυβέρνηση θα τους δώσει περισσότερα κίνητρα για να τους προσελκύσει να κάνουν επενδύσεις στην Ελλάδα», αναφέρει ο Άγγλος πρέσβης προσθέτοντας πως ο Ανδρέας Παπανδρέου αναγνώριζε ότι η γραφειοκρατία ήταν το μεγάλο εμπόδιο για τις επενδύσεις και θα την αντιμετώπιζε με μεγάλη αποκέντρωση, κατάργηση των νομαρχιών και μεταβίβαση της εξουσίας στις περιφέρειες.
