Η γένεση και οι όροι διαμόρφωσης της εργατικής τάξης (14ος-15ος αιώνας)

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ: 2000 Τεύχος 2

Η ΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΟΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ (14ος – 15ος ΑΙΩΝΑΣ)

της Δώρας Μόσχου

Υπάρχει η συνήθεια – τόσο στο επίπεδο της ιστορίας που διδάσκεται στη Μέση κυρίως Εκπαίδευση (και που, εν μέρει, συντελεί στη διαμόρφωση απόψεων για το ιστορικό γίγνεσθαι στο μη «ειδικό» κοινό), όσο και στο επίπεδο μιας ευρύτερης, πιο «λαϊκής», θα τολμούσαμε να πούμε, αντίληψης για την ιστορία – να θεωρείται η εποχή της Αναγέννησης (14ος – 15ος αιώνας) σαν μια από τις ευτυχέστερες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η αναδημιουργία ή η τόνωση των δραστηριοτήτων των πόλεων, η αναζωογόνηση της οικονομίας με την άνθιση του εμπορίου και της βιοτεχνίας, η συνακόλουθη άνθιση των γραμμάτων και των τεχνών, ένας πολύχρωμος νέος κόσμος που γεννιέται μέσα από το ζόφο του Μεσαίωνα και που επανα-ανακαλύπτει τις χαρές της ζωής, όλα αυτά είναι στοιχεία που συναρτώνται στο νου οποιουδήποτε μελετητή της ιστορίας με τον όρο Αναγέννηση. Και, βέβαια, κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί ότι τα στοιχεία αυτά δεν περιγράφουν μια πραγματικότητα της εποχής. Για να είμαστε όμως ακριβέστεροι: μια από τις πραγματικότητες και όχι την πραγματικότητα. Και τούτο γιατί όλα αυτά τα αναγεννητικά στοιχεία συνδέονται με την έντονη παρουσία στο ιστορικό προσκήνιο της διαμορφούμενης και ανερχόμενης την εποχή εκείνη αστικής τάξης. Δεν είναι όμως σε θέση να περιγράψουν τους όρους γέννησης, διαμόρφωσης και εξέλιξης (και, πολύ λιγότερο, τις συνθήκες ζωής) της ιστορικά αντίπαλης τάξης των αστών, της εργατικής τάξης, που γεννιέται μαζί τους.

Δεν είναι εξίσου φωτεινή η εικόνα των φύτρων της εργατικής τάξης εκείνη την εποχή. Αφού αναφερθήκαμε στην Αναγέννηση, ας μας επιτραπεί η χρήση ενός παραδείγματος από το χώρο των εικαστικών τεχνών. Η ζωή των αστών μπορεί θαυμάσια να αποδοθεί με τα χρώματα του Ραφαήλ. Η ζωή όμως των λαϊκών στρωμάτων, των μη κατεχόντων μέσα παραγωγής, αποδίδεται πολύ καλύτερα με τα ζοφερά χρώματα του μεταγενέστερου οπωσδήποτε Τιτσιάνο.

Anton Pannekoek: Η ισχύς των τάξεων

Η ισχύς των τάξεων (1936)

[Πηγή: International Council Correspondence, Vol. II (1935-1936), No 6 (May 1936), p. 1-7, με ψευδώνυμο John Harper. Πηγή: Association Anton Pannekoek Archives]

Μετάφραση από τα αγγλικά: Γ. Παπαπαναγιώτου

Η ισχύς της αστικής τάξης είναι τεράστια. Ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξε άρχουσα τάξη με τόση ισχύ.

Πρώτα απ’ όλα, η ισχύς τους είναι η δύναμη του χρήματος. Όλα τα πλούτη του κόσμου είναι δικά τους, και το σύγχρονο κεφάλαιο, που έχει παραχθεί από τον ακατάπαυστο μόχθο εκατομμυρίων εργαζομένων, ξεπερνάει όλα τα πλούτη του παλιού κόσμου. Η υπεραξία συσσωρεύεται κατά ένα μέρος σε ακόμη μεγαλύτερο και σε νέο κεφάλαιο· κατά ένα άλλο μέρος δαπανάται από τους καπιταλιστές. Πληρώνουν υπηρέτες ως υπηρετικό προσωπικό τους· πληρώνουν, όμως, και ανθρώπους για να προστατεύουν την εξουσία τους και την κυριαρχική τους θέση στην κοινωνία. Όλα μπορούν να αγοραστούν με το χρήμα στον καπιταλισμό· οι μυώνες και τα μυαλά, όπως και η αγάπη και η τιμή, όλα έχουν γίνει εμπορεύσιμα αγαθά. Ο Τζον Ντ. Ροκφέλλερ ο πατέρας έλεγε: «Δεν υπάρχει κανείς που να μην μπορεί να αγοραστεί, αρκεί να ξέρεις ποια είναι η τιμή του». Αυτή η δήλωση μπορεί να μην είναι απόλυτα σωστή, δείχνει, όμως, τον τρόπο με τον οποίο οι καπιταλιστές βλέπουν τον κόσμο.

Οι καπιταλιστές μισθώνουν νεαρούς προλετάριους ως προσωπικό ασφαλείας. Με τον ίδιο τρόπου που πληρώνουν ιδιωτικούς αστυνομικούς ενάντια σε απεργούς, σε καιρούς μεγαλύτερου κινδύνου οργανώνουν ολόκληρους στρατούς από εθελοντές, εξοπλισμένους με τα καλύτερα σύγχρονα όπλα, καλοταϊσμένους και καλοπληρωμένους, για να υπερασπιστούν το ιερό και απαραβίαστο καπιταλιστικό τους καθεστώς.

Εξοπλιστικές διαβεβαιώσεις και βαθύτερη εμπλοκή στον πόλεμο της Ουκρανίας

ΑΠΟ ΣΙΜΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 

Νέες παρτίδες οπλισμού προς Ουκρανία ετοιμάζει η κυβέρνηση, θέμα που αναμένεται να συζητηθεί σήμερα σε συνεδρίαση στη Βουλή της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στη συνεδρίαση θα συζητηθούν τα θέματα της απόκτησης, από την Αεροπορία Στρατού, των 35 νέων ελικοπτέρων UH-60M «Blackhawk» και της αγοράς από την Τσεχία χιλιάδων οβίδων πυροβολικού των 155 mm, τα οποία στη συνέχεια θα δώσει στην Ουκρανία.

Ενδεικτικό και της τεράστιας ποσότητας πυρομαχικών που στέλνεται είναι το ότι αυτά αναμένεται να πωληθούν έναντι 280 εκατομμυρίων ευρώ, με την κυβέρνηση να στέλνει όλο και μεγαλύτερες ποσότητες και πιο αναβαθμισμένα και επικίνδυνα οπλικά συστήματα στην πρώτη γραμμή του ιμπεριαλιστικού πολέμου, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, βάζοντας ακόμα παραμέσα τον λαό στο στόχαστρο των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Θυμίζουμε ότι σε διμερές επίπεδο η κυβέρνηση έχει ήδη παραχωρήσει στο Κίεβο δεκάδες χιλιάδες βλήματα και άλλο πολεμικό υλικό, ενώ ενημέρωσε την ΕΕ ότι το 2024 μπορεί να πουλήσει με διακρατικές συμφωνίες στην Τσεχία (που με τη σειρά της τα προωθεί στην Ουκρανία): 2.000 ρουκέτες αέρος — εδάφους των 5 ιντσών, 180 ρουκέτες αέρος — εδάφους 2,75 ιντσών, 90.000 βλήματα των 90 χιλιοστών (για αντιαρματική και αντιαεροπορική άμυνα), 4 εκατ. σφαίρες για τυφέκια και πολυβόλα διαστάσεων 7,62 x 54 χιλιοστών και, τέλος, 70 πυροβόλα Μ‑114Α1 που βάλλουν με βλήματα των 155 χιλιοστών.