Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2016

Όταν ο Μπομπ Ντίλαν συνάντησε τον Βάρναλη

Του Νίκου Σαραντάκου
Με τον τίτλο που διάλεξα να βάλω, υπάρχει φόβος να μου πείτε ότι επιδιώκω να προσελκύσω αναγνώστες με εντυπωσιακούς αλλά παραπλανητικούς τίτλους. Συναντήθηκαν ποτέ ο Κώστας Βάρναλης με τον Μπομπ Ντίλαν; Παρά τη μεγάλη διαφορά ηλικίας, θα μπορούσαν -θεωρητικά- να έχουν συναντηθεί, ας πούμε στη δεκαετία του 1960, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ. Χρησιμοποιώ μεταφορικά τον όρο «συνάντηση», κάτι που συμβαίνει συχνά όταν αναφερόμαστε σε συγγραφείς και γενικότερα σε ανθρώπους της τέχνης -συναντήθηκαν μέσα από το έργο τους.
Δεν νομίζω ότι ο ένας ήξερε το έργο του άλλου -η συνάντηση που λέω έγινε σε ουδέτερο έδαφος, σε ένα μνημόσυνο, αφού κι οι δυο αφιέρωσαν ένα έργο τους, ποίημα ο Βάρναλης και τραγούδι ο Ντίλαν, στον ίδιο νεκρό, σε έναν δεκατετράχρονο μαύρο που έπεσε θύμα άγριας ρατσιστικής δολοφονίας στην πολιτεία του Μισισιπή, τον Έμετ Τιλ.
Η δολοφονία του Έμετ Λιούις Τιλ έγινε στα τέλη Αυγούστου του 1955. Ο δεκατετράχρονος μαύρος, που κατοικούσε στο Σικάγο, είχε πάει για το καλοκαίρι σε συγγενείς στον Μισισιπή. Μαζί με άλλους μαύρους έφηβους μπήκε στο μπακάλικο του χωριού, που το κρατούσε η 21χρονη (λευκή) Καρολίνα Μπράιαντ, και της μίλησε με οικειότητα, ενώ φεύγοντας σφύριξε κολακευτικά (αργότερα μαθεύτηκε ότι ο Τιλ είχε σοβαρό πρόβλημα με το τραύλισμα και γι’ αυτό σφύριζε τα λόγια του).
Τέτοια τόλμη, από έναν ξενοφερμένο, έκανε αίσθηση στη μικρή κοινωνία όπου ο φυλετικός διαχωρισμός βασίλευε. Μερικές μέρες αργότερα, επέστρεψε ο σύζυγος της μπακάλισσας, που έλειπε σε εκδρομή για ψάρεμα, και όταν έμαθε τα καθέκαστα πήγε, μαζί με τον ετεροθαλή αδελφό του στο σπίτι όπου φιλοξενιόταν ο Έμετ Τιλ. Μπήκαν μέσα στις 2 το πρωί της 28ης Αυγούστου, άρπαξαν τον νεαρό, τον φόρτωσαν στο αυτοκίνητο και έφυγαν. Τον βασάνισαν, τον χτύπησαν, τον πυροβόλησαν, τον έριξαν στο ποτάμι. Δυο-τρεις μέρες αργότερα το παραμορφωμένο πτώμα του ανέβηκε στην επιφάνεια και βρέθηκε. Το κεφάλι του ήταν ένας άμορφος πρησμένος όγκος, και οι αρχές ήθελαν να θαφτεί χωρίς να ανοιχτεί το φέρετρο -αλλά η μητέρα του επέμεινε κι έτσι όλοι είδαν το φρικτό θέαμα.