Άνθρωποι και υπάνθρωποι

Neferti X. Tadiar

Ζούμε σε καιρούς όπου κάθε μέρα φέρνει μαζί της επαρκείς ενδείξεις του αναλώσιμου της ανθρώπινης ζωής. Η χρήση της λέξης "ανθρώπινης" είναι χαλαρή, καθώς η ίδια η αναλωσιμότητα αυτής της ζωής, η συνθήκη της ως προορισμένης να καταστραφεί, θα φαινόταν να αμφισβητεί την περιγραφή αυτής της ζωής ως ανθρώπινης -- ενός κληρονομημένου όρου με τον οποίο ορίζουμε συνθήκες ιδανικής, επενδυμένης με αξία, και ανεκτίμητης ύπαρξης.

Στα μέσα του περασμένου αιώνα, και καθώς οι φιλόσοφοι αναμετριόντουσαν με το νόημα και το μέλλον της ανθρωπότητας μετά τις τρομερές θηριωδίες του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου, ο Αιμέ Σεζαίρ κατηγόρησε την Ευρώπη για κτηνώδη, απάνθρωπα εγκλήματα αποικιοκρατίας, που διαπράττονταν στο όνομα του δικού της τυπικού ουμανισμού. Σχετικά με την "κορωνίδα της βαρβαρότητας που συνοψίζει όλες τις καθημερινές βαρβαρότητες", αυτή που, με τη μορφή του ναζισμού, ξύπνησε τον ανθρωπισμό των αστών Χριστιανών του "δυτικού" κόσμου, ο Σεζαίρ έγραψε επικριτικά: "πριν γίνουν θύματά της, ήταν οι συνεργοί της." Υπόλογος για το "μεγαλύτερο βουνό πτωμάτων στην ιστορία", ο δυτικός πολιτισμός έστεκε καταδικασμένος για τα εγκλήματά του σε βάρος μιας άλλης ανθρώπινης κοινότητας, που την αποτελούσαν λαοί, των οποίων ο συστηματικός βασανισμός και η καταστροφή του κάτω απ' τη δουλεία και την αποικιοκρατία αποδείκνυε τον γενοκτονικό στόχο και πνεύμα στην καρδιά του Ανθρώπου.
Μια δεκαετία αργότερα, ο Σαρτρ χτύπησε την νεκρώσιμη καμπάνα της αποικιοκρατικής Ευρώπης και αποκήρυξε τη "νέα στιγμή βίας" με την οποία απάντησε η Ευρώπη στην απο-αποικιοποίηση του Τρίτου Κόσμου ως την απελπισμένη προσπάθεια του Ανθρώπου να κρατήσει τα αποκλειστικά προνόμια της ρατσιστικής του ανθρωπινότητας. Στην συνειδητοποίηση που ήρθε στον Σαρτρ μέσω των μαινόμενων αγώνων των κολασμένων της γης, ο νεοαποικιακός πόλεμος δεν ήταν τίποτε άλλο από έναν πόλεμο μέσα απ' τον οποίο η Δύση αποπειρώνταν να παραμείνει ανθρώπινη απέναντι στην τερατώδη βαρβαρότητα που ο Τρίτος Κόσμος αποκάλυπτε ως ίδιον της Δύσης. Η απο-αποικιοποίηση έθετε το ερώτημα του τι σημαίνει να γίνεις άνθρωπος στο κατόπι της καταστροφής του αποικιακού, ρατσιστικού ουμανισμού, ένα ερώτημα που έχει μισοξεχαστεί, και στο οποίο το παρόν μας δεν έχει ακόμα βρει επαρκή απάντηση

Σήμερα, έχουν αναδυθεί εκ νέου και με την πιο βίαιη μορφή οι νεοαποικιακοί πόλεμοι, στο όνομα της εκπολιτιστικής επίδρασης μιας παγκόσμιας νεοφιλελεύθερης δημοκρατίας, και ο ανθρωπισμός επέστρεψε ως ηθικοπολιτικός διαιτητής επί δικαίων και ευθυνών, προνομίων και καθηκόντων, αξιών και μη αξιών, σε έναν κόσμο αδιανόητου πλούτου και ανελέητης βίας και στέρησης. Σ' αυτό το πλαίσιο, περιέγραψα και συνεχίζω να σκέφτομαι για την πολιτική μας στιγμή με όρους μιας πολύπλοκης, δυνητικά ανταγωνιστικής σχέσης ανάμεσα στον πόλεμο για να είσαι άνθρωπος και το γίγνεσθαι άνθρωπος σε καιρό πολέμου. Ο πόλεμος για να είσαι άνθρωπος συνίσταται πιο θεαματικά στο πολιτικοστρατιωτικό εγχείρημα και τις θηριωδίες που διαπράττονται στον παγκόσμιο πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία, πόλεμο που συνεχίζει να εξαπολύεται από τις ΗΠΑ και τους θυγατρικούς της στρατούς σε όλον τον κόσμο. Η βία αυτού του νέου ιμπεριαλιστικού εγχειρήματος ώστε να εξασφαλιστούν και να γιγαντωθούν περαιτέρω τα προνόμια και η ισχύς που απολαμβάνουν και κληρονομούν οι ήδη άνθρωποι μέσα στην καπιταλιστική τάξη, είναι επαρκέστατα τεκμηριωμένη, κι όμως εξακολουθεί πρόθυμα να αγνοείται. 

Neferti X. Tadiar, Οι ζωές του γίγνεσθαι άνθρωπος, μτφρ.: Lenin Reloaded