Συνέντευξη Ευκλ. Τσακαλώτου - Οι φαύ­λοι κύ­κλοι της ύ­φε­σης (και ο ο­δι­κός χάρ­της για την έ­ξο­δο

Αναδημοσίευση από την «Εποχή» - Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε ο Παύ­λος Κλαυ­δια­νός

Στον α­πό­η­χο της συ­ζή­τη­σης για το «λά­θος» στον υ­πο­λο­γι­σμό του πολ­λα­πλα­σια­στή και στη λή­ξη, ό­πως φαί­νε­ται, της σύ­ντο­μης εκ­στρα­τείας ε­πι­κοι­νω­νια­κής αι­σιο­δο­ξίας συ­ζη­τά­με με τον πιο αρ­μό­διο ί­σως, λό­γω ει­δι­κό­τη­τας, για τα κρί­σι­μα προ­βλή­μα­τα μιας πο­λι­τι­κής ε­ξό­δου α­πό την ύ­φε­ση -με το α­νά­λο­γο σχέ­διο πο­λι­τι­κής και κοι­νω­νι­κής δρά­σης.

Εί­χες υ­πο­στη­ρί­ξει σε προ­η­γού­με­νη συ­νέ­ντευ­ξή σου στην «Επο­χή» πως δεν εί­ναι α­λή­θεια ό­τι, στις ση­με­ρι­νές ελ­λη­νι­κές συν­θή­κες, η ύ­φε­ση έ­χει πιά­σει πά­το, ό­πως πι­στεύουν με­ρι­κοί ί­σως και στο χώ­ρο μας. Επι­βε­βαιώ­θη­κες, ό­πως φαί­νε­ται. Να το α­να­λύ­σου­με λί­γο αυ­τό;

Πρέ­πει κα­τ’ αρ­χάς να δού­με τι εί­ναι αυ­τό που τρο­φο­δο­τεί το φαύ­λο κύ­κλο της ύ­φε­σης. Εδώ έ­χου­με στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα τρεις φαύ­λους κύ­κλους, ο κα­θέ­νας εκ των ο­ποίων θα δη­μιουρ­γού­σε πρό­βλη­μα. Το γε­γο­νός ό­μως ό­τι ε­ξε­λίσ­σο­νται ταυ­τό­χρο­να, ε­ξη­γεί την κα­τα­στρο­φή που βιώ­νου­με.

Ο πρώ­τος φαύ­λος κύ­κλος εί­ναι ο δη­μο­σιο­νο­μι­κός. Η δη­μο­σιο­νο­μι­κή προ­σαρ­μο­γή ο­δη­γεί σε πτώ­ση της οι­κο­νο­μι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας (μέ­σω του με­γα­λύ­τε­ρου πολ­λα­πλα­σια­στή), μειώ­νο­ντας τα κρα­τι­κά έ­σο­δα και ο­δη­γώ­ντας στη λή­ψη νέων μέ­τρων λι­τό­τη­τας κ.ο.κ.
Ο δεύ­τε­ρος έ­χει να κά­νει με την πι­στω­τι­κή α­σφυ­ξία, δη­λα­δή την έλ­λει­ψη ρευ­στό­τη­τας. Τα χα­μη­λά ε­πι­τό­κια της Ε­ΚΤ δεν έ­χουν κα­μία ε­πί­δρα­ση στις χώ­ρες του Νό­του, λό­γω της κα­τά­στα­σης του τρα­πε­ζι­κού το­μέα. Οι τρά­πε­ζες χά­νουν κα­τα­θέ­σεις, δεν μπο­ρούν να χρη­μα­το­δο­τη­θούν εύ­κο­λα α­πό την Ε­ΚΤ κι έ­τσι δεν δί­νουν νέα δά­νεια, κά­τι που ο­δη­γεί σε πε­ραι­τέ­ρω μείω­ση των κα­τα­θέ­σεων.
Ο τρί­τος φαύ­λος κύ­κλος έ­χει να κά­νει με τις αρ­νη­τι­κές προσ­δο­κίες. Από τη μια, έ­χου­με τη διαρ­κή λή­ψη μέ­τρων (πρό­σθε­τη φο­ρο­λο­γία, πε­ρι­κο­πή ει­σο­δη­μά­των), ό­που συ­νε­χώς εμ­φα­νί­ζο­νται και­νούρ­για πράγ­μα­τα, π.χ. πολ­λοί δη­μό­σιοι υ­πάλ­λη­λοι έ­χουν τώ­ρα το φό­βο της α­νερ­γίας. Από την άλ­λη, η κυ­ρίαρ­χη α­φή­γη­ση στην Ευ­ρώ­πη για την κρί­ση – το πρό­βλη­μα ή­ταν έ­κτα­κτο, οι τε­μπέ­λη­δες νό­τιοι, θα σας διώ­ξου­με α­πό το ευ­ρώ κλπ - έ­δει­ξε στον ελ­λη­νι­κό λαό ό­τι οι ε­πι­πτώ­σεις θα εί­ναι σο­βα­ρές και ό­τι δεν έ­χου­με έ­να προ­σω­ρι­νό πρό­βλη­μα. Αυ­τό μπο­ρεί να έ­χει αμ­βλυν­θεί τον τε­λευ­ταίο και­ρό, αλ­λά εί­ναι πο­λύ πι­θα­νό να ε­πα­νέλ­θει, αν η κυ­βέρ­νη­ση δεν ε­πι­τύ­χει τους στό­χους και αρ­χί­σει πά­λι η συ­ζή­τη­ση για έ­ξο­δο α­πό το ευ­ρώ. Γε­γο­νός πά­ντως εί­ναι ό­τι σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση οι προσ­δο­κίες του κό­σμου πα­ρα­μέ­νουν αρ­νη­τι­κές.

Ζή­σα­με, λί­γο και­ρό πριν, την «α­κραία αι­σιο­δο­ξία» της κυ­βέρ­νη­σης. Τι τους ο­δή­γη­σε, πα­ρά τις προ­βλέ­ψεις, σ’ αυ­τή την υ­περ­βο­λή;

Σε ευ­ρω­παϊκό ε­πί­πε­δο, τρία πράγ­μα­τα έ­χουν αλ­λά­ξει το κλί­μα, του­λά­χι­στον προς το πα­ρόν. Πρώ­τον, η Γερ­μα­νία έ­χει ε­πι­βε­βαιώ­σει τη δέ­σμευ­σή της στο ευ­ρώ, κα­θώς συ­νει­δη­το­ποίη­σε το συ­στη­μι­κό κίν­δυ­νο, ό­τι δη­λα­δή η α­πο­πο­μπή μιας χώ­ρας θα ο­δη­γού­σε και στην έ­ξο­δο άλ­λων. Η δέ­σμευ­ση αυ­τή εί­ναι ξε­κά­θα­ρη, πα­ρά τις πρό­σφα­τες δη­λώ­σεις Σόι­μπλε για την Κύ­προ. Δεύ­τε­ρον, η δή­λω­ση του Ντρά­γκι ό­τι η Ε­ΚΤ θα λά­βει α­πε­ριό­ρι­στα μέ­τρα αν χρεια­στεί – και υ­πο­γραμ­μί­ζω τη λέ­ξη α­πε­ριό­ρι­στα – συ­νέ­βα­λε ση­μα­ντι­κά στην αλ­λα­γή των προσ­δο­κιών. Τρί­τον, στο πο­λι­τι­κό ε­πί­πε­δο, ό­λες οι κυ­βερ­νή­σεις έ­χουν πλέ­ον συμ­μορ­φω­θεί με την πο­λι­τι­κή της λι­τό­τη­τας και των «διαρ­θρω­τι­κών αλ­λα­γών», α­νε­ξάρ­τη­τα α­πό τις ε­πι­πτώ­σεις της.
Στο ε­σω­τε­ρι­κό ε­πί­πε­δο, η κυ­βέρ­νη­ση φαί­νε­ται να πι­στεύει ό­τι ό­πως μπο­ρείς να βρε­θείς σε έ­να φαύ­λο κύ­κλο μέ­σω των προσ­δο­κιών, έ­τσι μπο­ρείς να βρε­θείς και σε έ­ναν ε­νά­ρε­το κύ­κλο. Γι’ αυ­τό το λό­γο μι­λά για αλ­λα­γή κλί­μα­τος και αι­σιο­δο­ξία, ελ­πί­ζο­ντας ό­τι θα με­τα­στρέ­ψει τις προσ­δο­κίες των πο­λι­τών. Το ί­διο κά­νουν και οι ευ­ρω­παϊκές κυ­βερ­νή­σεις για να βο­η­θή­σουν την Ελλά­δα. Αυ­τό βέ­βαια έ­χει έ­να ι­διαί­τε­ρο πλε­ο­νέ­κτη­μα για τους ε­ταί­ρους μας. Δεν κο­στί­ζει τί­πο­τα!
Δεν πρέ­πει, βέ­βαια, να πα­ρα­βλέ­ψου­με ό­τι αυ­τό το ε­πι­κοι­νω­νια­κό παι­χνί­δι ε­ξυ­πη­ρε­τεί και άλ­λους σκο­πούς. Πέ­ρα α­πό το προ­φα­νές, ό­τι προ­σπα­θεί δη­λα­δή να δια­τη­ρή­σει ή και να διευ­ρύ­νει την ε­κλο­γι­κή της στή­ρι­ξη, η κυ­βέρ­νη­ση, δεί­χνο­ντας ό­τι τα πράγ­μα­τα πη­γαί­νουν κα­λά, προ­σπα­θεί να «α­γο­ρά­σει χρό­νο» α­πέ­να­ντι στους ε­ταί­ρους, με την ελ­πί­δα ό­τι κά­τι κα­λό θα έρ­θει μελ­λο­ντι­κά, π.χ. θα υ­πάρ­ξει πε­ραι­τέ­ρω κού­ρε­μα του χρέ­ους, θα χα­λα­ρώ­σουν οι ό­ροι κλπ.

Πώς προ­βλέ­πεις ό­τι θα πο­ρευ­θεί η οι­κο­νο­μία το 2013 και το 2014;

Για το 2013 α­να­μέ­νου­με μια ύ­φε­ση της τά­ξης του 4-5%. Οποια­δή­πο­τε πρό­βλε­ψη για με­τά ε­νέ­χει κιν­δύ­νους. Εί­ναι ε­πί­σης δύ­σκο­λο να προ­βλέ­ψει κα­νείς αν η Τρόι­κα θα χα­λα­ρώ­σει, σε πε­ρί­πτω­ση που το 2013 η ύ­φε­ση εί­ναι πο­λύ με­γα­λύ­τε­ρη και χρεια­στούν νέα μέ­τρα. Δεν εί­ναι σα­φές για μέ­να αν η κυ­βέρ­νη­ση μπο­ρεί να α­ντέ­ξει και νέα μέ­τρα.
Ακό­μα πιο δύ­σκο­λες εί­ναι οι προ­βλέ­ψεις με­σο­πρό­θε­σμα. Θα μπο­ρού­σε ε­δώ να ι­σχυ­ρι­στεί κα­νείς ό­τι η ι­στο­ρία δεί­χνει το ε­ξής: έ­πει­τα α­πό μια τό­σο με­γά­λη και χρό­νια πτώ­ση της πα­ρα­γω­γής, α­κο­λου­θεί ι­σχυ­ρή α­νά­καμ­ψη. Έτσι, θα μπο­ρού­σε να μι­λή­σει για ρυθ­μούς α­νά­πτυ­ξης 3% και πά­νω για 4 με 5 χρό­νια. Για να συμ­βεί βέ­βαια αυ­τό, συ­νή­θως α­παι­τεί­ται μια ε­ξω­τε­ρι­κή ώ­θη­ση (μια με­γά­λη υ­πο­τί­μη­ση, διε­θνής βοή­θεια κλπ) ή/και έ­να ευ­νοϊκό διε­θνές οι­κο­νο­μι­κό πε­ρι­βάλ­λον. Ωστό­σο, με την α­που­σία αυ­τών των δύο πα­ρα­γό­ντων, το πι­θα­νό­τε­ρο α­πο­τέ­λε­σμα με­σο­πρό­θε­σμα εί­ναι η στα­σι­μό­τη­τα. Όταν μά­λι­στα κά­ποιες πε­ριο­χές περ­νούν στην «πε­ρι­φέ­ρεια», τό­τε ξε­κι­νά να ε­κτυ­λίσ­σε­ται μια δυ­να­μι­κή, ό­που εί­ναι πλέ­ον πο­λύ δύ­σκο­λο για τις χώ­ρες να ξε­φύ­γουν α­πό αυ­τή την κα­τά­στα­ση. Το ε­πι­χεί­ρη­μα των α­ρι­στε­ρών οι­κο­νο­μο­λό­γων α­πό την αρ­χή ή­ταν ό­τι η αρ­χι­τε­κτο­νι­κή της ευ­ρω­ζώ­νης δεν κά­νει τί­πο­τα για να στα­μα­τή­σει αυ­τή τη δυ­να­μι­κή, ό­ταν για ο­ποιον­δή­πο­τε λό­γο ξε­κι­νή­σει. Αντί­θε­τα, η αρ­χι­τε­κτο­νι­κή αυ­τή ε­νι­σχύει τις φυ­γό­κε­ντρες δυ­νά­μεις. Έτσι, οι οι­κο­νο­μίες του Νό­του μπο­ρεί να α­ντι­με­τω­πί­σουν στα­σι­μό­τη­τα για πολ­λά χρό­νια. Υπό αυ­τή την έν­νοια, η κρί­ση του ευ­ρώ ό­χι μό­νο δεν έ­χει τε­λειώ­σει, αλ­λά μπο­ρεί και να ε­ντα­θεί, αν μά­λι­στα οι χώ­ρες στα­μα­τή­σουν να συμ­μορ­φώ­νο­νται με την πο­λι­τι­κή της λι­τό­τη­τας.

Πολ­λή συ­ζή­τη­ση γί­νε­ται για το «λά­θος» του Δ.Ν.Τ. Τι υ­πο­δη­λώ­νει; Μπο­ρού­σε να γί­νει έ­δα­φος για να τε­θεί ζή­τη­μα ε­πα­να­δια­πραγ­μά­τευ­σης;

Αν εί­χα­με μια κυ­βέρ­νη­ση που, πρώ­τον, πράγ­μα­τι ή­θε­λε να αλ­λά­ξει τα πράγ­μα­τα και δεύ­τε­ρον, εί­χε έ­στω και κά­ποια ψήγ­μα­τα φα­ντα­σίας, τό­τε θα μπο­ρού­σε με­τά το «λά­θος» να εί­χε ε­πα­να­δια­πραγ­μα­τευ­τεί ο­ρι­σμέ­να ζη­τή­μα­τα, ό­πως:
α) Ότι στο μέλ­λον ό­λοι οι δη­μο­σιο­νο­μι­κοί στό­χοι θα α­φο­ρού­σαν το διαρ­θρω­τι­κό έλ­λειμ­μα – ό­χι ε­κεί­νο το τμή­μα του ελ­λείμ­μα­τος που προέρ­χε­ται α­πό την ύ­φε­ση. Έτσι θα χρειά­ζο­νταν λι­γό­τε­ρα μέ­τρα. Αυ­τό πε­ρί­που δό­θη­κε στην Ισπα­νία – η Μέρ­κελ δή­λω­σε ό­τι δεν χρειά­ζο­νται νέα μέ­τρα, κα­θώς το δη­μο­σιο­νο­μι­κό κε­νό προήλ­θε α­πό τη χα­μη­λό­τε­ρη σε σχέ­ση με την α­να­με­νό­με­νη οι­κο­νο­μι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα.
β) Θα έ­πρε­πε να θέ­σει στην Ε­ΚΤ το ζή­τη­μα της χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής «α­σφυ­ξίας» στην Ελλά­δα. Εί­ναι γνω­στό ό­τι ο δη­μο­σιο­νο­μι­κός πολ­λα­πλα­σια­στής θα ή­ταν μι­κρό­τε­ρος, αν ή­ταν πιο χα­λα­ρές οι χρη­μα­το­πι­στω­τι­κές συν­θή­κες.
γ) Να προ­σπα­θού­σε να βρει πό­ρους για ε­πεν­δύ­σεις, έρ­γα κλπ με στό­χο τη μείω­ση της α­νερ­γίας. Υπεν­θυ­μί­ζω ό­τι το Oxford Economics υ­πο­λό­γι­σε ό­τι αν εί­χαν λη­φθεί τα μι­σά α­πό τα μέ­τρα που έ­χουν λη­φθεί, θα εί­χαν σω­θεί 300.000 θέ­σεις ερ­γα­σίας.
Αλλά δεν πι­στεύω ό­τι υ­πήρ­χε πράγ­μα­τι λά­θος σε σχέ­ση με τον πολ­λα­πλα­σια­στή. Ού­τε πι­στεύω ό­τι η κυ­βέρ­νη­ση ή­θε­λε να αλ­λά­ξουν ση­μα­ντι­κά τα πράγ­μα­τα. Τό­σο η ε­σω­τε­ρι­κή, ό­σο και η ε­ξω­τε­ρι­κή τρόι­κα εν­δια­φέ­ρο­νται κυ­ρίως για την ε­φαρ­μο­γή των με­ταρ­ρυθ­μί­σεων, δη­λα­δή τη μείω­ση μι­σθών και συ­ντά­ξεων, την ευε­λι­ξία στην α­γο­ρά ερ­γα­σίας, τις ι­διω­τι­κο­ποιή­σεις κλπ. Εί­ναι λά­θος να λέ­με ό­τι δεν υ­πάρ­χει κα­θό­λου δια­πραγ­μά­τευ­ση. Οι δύο πλευ­ρές συμ­φω­νούν στα βα­σι­κά ση­μεία. Αλλά η ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά θέ­λει να πα­ρα­μεί­νει στην ε­ξου­σία, ε­νώ η τρόι­κα θέ­λει να ε­ξα­σφα­λί­σει ό­τι η κυ­βέρ­νη­ση, ό­σο κι αν το θέ­λει , ό­ντως μπο­ρεί να α­ντα­πο­κρι­θεί στοι­χειω­δώς στις δε­σμεύ­σεις της. Από τη δι­κή μας πλευ­ρά, ως Αρι­στε­ρά, έ­χου­με δί­κιο ό­ταν λέ­με ό­τι οι κυ­βερ­νή­σεις του Μνη­μο­νίου εί­ναι σκλη­ρά τα­ξι­κές. Αλλά αυ­τό δεν ση­μαί­νει ό­τι το κά­νουν και με ε­πι­τυ­χία!

Γί­νε­ται κρι­τι­κή στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ό­τι δεν α­πα­ντά στην κυ­βερ­νη­τι­κή λι­τό­τη­τα με πρό­τα­ση. Το κε­νό αυ­τό πού ο­φεί­λε­ται;

Υπάρ­χουν πολ­λά ζη­τή­μα­τα σχε­τι­κά με αυ­τό το θέ­μα. Πρώ­το, εί­ναι το ζή­τη­μα των προ­τε­ραιο­τή­των, του ο­δι­κού χάρ­τη, βά­σει του ο­ποίου θα α­πα­ντή­σου­με στα κα­θη­με­ρι­νά προ­βλή­μα­τα των πο­λι­τών. Θεω­ρώ ό­τι οι πε­ρισ­σό­τε­ροι δυ­νη­τι­κοί ψη­φο­φό­ροι μας γνω­ρί­ζουν ό­τι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ χρειά­ζε­ται προ­τε­ραιό­τη­τες και έ­ναν τέ­τοιο χάρ­τη, και δεν πι­στεύουν σε μία εύ­κο­λη ε­πι­στρο­φή στην προ­η­γού­με­νη κα­τά­στα­ση. Από την άλ­λη, αυ­τό δεν ση­μαί­νει ό­τι δεν χρεια­ζό­μα­στε πε­ρισ­σό­τε­ρη δου­λειά σχε­τι­κά με την α­πο­σα­φή­νι­ση των προ­τε­ραιο­τή­των και την πα­ρου­σία­ση των βα­σι­κών μας προ­τά­σεων σε κε­ντρι­κά ζη­τή­μα­τα, ό­πως το φο­ρο­λο­γι­κό, κα­τώ­τα­τος μι­σθός, η τι­μή του ρεύ­μα­τος κ.ά.
Δεύ­τε­ρο, υ­πάρ­χει το ζή­τη­μα της χρη­μα­το­δό­τη­σης. Πέ­ραν της θέ­σης μας για τη φο­ρο­δια­φυ­γή, την ει­σο­δη­μα­τι­κή α­να­δια­νο­μή, τη με­ταρ­ρύθ­μι­ση του συ­στή­μα­τος κρα­τι­κών προ­μη­θειών και την ε­πεν­δυ­τι­κή στρα­τη­γι­κή, την α­να­προ­σαρ­μο­γή των δη­μό­σιων δα­πα­νών, πρέ­πει να πεί­σου­με τον κό­σμο ό­τι μια ευ­ρω­παϊκή αλ­λα­γή μπο­ρεί να προέλ­θει α­πό την α­νά­γκη για έ­να ευ­ρω­παϊκό Σχέ­διο Μάρ­σαλ για το Νό­το, ως μέ­ρος της α­να­τρο­πής της οι­κο­νο­μι­κής και χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής αρ­χι­τε­κτο­νι­κής της Ευ­ρω­ζώ­νης. Και σε αυ­τό θα βο­η­θού­σε πο­λύ αν στις άλ­λες χώ­ρες του Νό­του ση­μειώ­νο­νταν ά­νο­δος της Αρι­στε­ράς, βα­σι­σμέ­νη στα ί­δια ε­πι­χει­ρή­μα­τα.
Τρί­το, αλ­λά ε­ξί­σου ση­μα­ντι­κό, εί­ναι το σχέ­διο μας για πα­ρα­γω­γι­κή α­να­συ­γκρό­τη­ση της οι­κο­νο­μίας. Δεν εί­ναι τε­χνο­κρα­τι­κό θέ­μα, α­παι­τεί την κι­νη­το­ποίη­ση των ε­νερ­γών κοι­νω­νι­κών υ­πο­κει­μέ­νων. Οι πα­ρεμ­βά­σεις μας πρέ­πει να εί­ναι πλου­ρα­λι­στι­κές, με πρω­το­βου­λίες που ε­πε­ρω­τούν τις υ­πάρ­χου­σες σχέ­σεις πα­ρα­γω­γής, αλ­λά και ε­στια­σμέ­νες. Μου έ­κα­νε ε­ντύ­πω­ση κά­τι που εί­πε η Χί­λα­ρι Γουέιν­ραϊτ στην πρό­σφα­τη ε­πί­σκε­ψή της στην Ελλά­δα. Ότι για να εί­ναι ε­πι­τυ­χη­μέ­νοι οι α­γώ­νες ε­νά­ντια στις ι­διω­τι­κο­ποιή­σεις, πρέ­πει να βα­σί­ζο­νται σε μια α­ντί­λη­ψη για έ­ναν δια­φο­ρε­τι­κό τύ­πο δη­μό­σιων ε­πι­χει­ρή­σεων. Με αυ­τό τον τρό­πο πρέ­πει να α­ντι­στα­θού­με π.χ. στην ι­διω­τι­κο­ποίη­ση του νε­ρού, συν­δυά­ζο­ντας δη­λα­δή τα προ­γραμ­μα­τι­κά στοι­χεία με τις α­κτι­βι­στι­κές δρά­σεις. Όμως θέ­λω να κα­τα­λή­ξω, λέ­γο­ντας ό­τι έ­χει ση­μειω­θεί ση­μα­ντι­κή πρόο­δος στην εκ­πό­νη­ση τό­σο του βρα­χυ­πρό­θε­σμου ό­σο και του μα­κρο­πρό­θε­σμου προ­γράμ­μα­τος μας.

Η πλειο­ψη­φία του πλη­θυ­σμού έ­χει α­δυ­να­μία να πλη­ρώ­σει τους φό­ρους που του ε­πι­βάλ­λο­νται. Αυ­τό το τε­ρά­στιο ζή­τη­μα, και έ­δα­φος υ­πε­ρο­χής για μας, δεν έ­χει γί­νει έ­μπρα­κτα συ­γκρι­τι­κό πλε­ο­νέ­κτη­μα.

Θέ­λω να α­να­φερ­θώ σε δύο ση­μεία σχε­τι­κά με αυ­τό το ζή­τη­μα. Πρώ­τον, έ­χει υ­πάρ­ξει ση­μα­ντι­κή τα­ξι­κή πό­λω­ση και ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έ­χει ε­πω­φε­λη­θεί ση­μα­ντι­κά α­πό αυ­τό. Δεν έ­χει προ­σε­ται­ρι­στεί ό­λους ό­σοι αι­σθά­νο­νται δυ­σα­ρέ­σκεια, αλ­λά σί­γου­ρα τη με­γά­λη τους με­ρί­δα. Σας υ­πεν­θυ­μί­ζω ό­τι εί­ναι το πρώ­το κόμ­μα σε η­λι­κίες κά­τω των 50, στις πό­λεις, στους ερ­γα­ζο­μέ­νους και στην χα­μη­λό­τε­ρη με­σαία τά­ξη. Από την άλ­λη η ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία εί­ναι πο­λύ συ­ντη­ρη­τι­κή. Πα­ρά την κυ­ρίαρ­χη α­φή­γη­ση για την ε­πι­κρά­τη­ση του λαϊκι­σμού και την η­γε­μο­νία της Αρι­στε­ράς με­τά την με­τα­πο­λί­τευ­ση, αυ­τό που ο Χρί­στος Λά­σκος και ε­γώ ι­σχυ­ρι­ζό­μα­στε στο τε­λευ­ταίο μας βι­βλίο εί­ναι ό­τι η κυ­ρίαρ­χη τά­ξη στην Ελλά­δα έ­χει ση­μειώ­σει με­γά­λη ε­πι­τυ­χία, κα­τά τα τε­λευ­ταία 40 χρό­νια, σε σχέ­ση με τη δια­τή­ρη­ση των προ­νο­μίων της. Αυ­τό που έ­χει εν­δια­φέ­ρον τώ­ρα εί­ναι ό­τι οι ε­λίτ δεν δια­θέ­τουν μια πει­στι­κή α­φή­γη­ση για να ε­γκολ­πώ­σουν την πα­ρα­δο­σια­κή, συ­ντη­ρη­τι­κή κοι­νω­νι­κή τους βά­ση, η ο­ποία ψη­φί­ζει σε με­γά­λο πο­σο­στό τη Χρυ­σή Αυ­γή και τους Ανε­ξάρ­τη­τους Έλλη­νες. Εί­ναι βέ­βαια δύ­σκο­λο για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να α­πευ­θυν­θεί σε αυ­τούς τους συ­ντη­ρη­τι­κούς ψη­φο­φό­ρους τό­σο γρή­γο­ρα.
Δεύ­τε­ρον, εί­ναι λά­θος να πι­στεύου­με ό­τι η ά­νο­δος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα τερ­μα­τι­στεί αν η οι­κο­νο­μία στα­θε­ρο­ποιη­θεί, α­κό­μη και αν υ­πάρ­ξει κά­ποια μορ­φή ή­πιας α­νά­καμ­ψης. Συ­χνά η Αρι­στε­ρά τα πά­ει α­κό­μη κα­λύ­τε­ρα, ό­ταν τα χει­ρό­τε­ρα α­πό μια κρί­ση έ­χουν πε­ρά­σει, οι προσ­δο­κίες βελ­τιώ­νο­νται και υ­πάρ­χει μια πραγ­μα­τι­κή α­ντι­πα­ρά­θε­ση για το ποιοι θα συμ­με­τέ­χουν στο μοί­ρα­σμα των κερ­δών. Βλέ­πω την κα­τά­στα­ση σαν έ­να μα­κρύ πό­λε­μο, με πολ­λές μά­χες, κά­ποιες α­πό τις ο­ποίες θα χά­σου­με, ό­μως σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση το πε­δίο της μά­χης θα έ­χει αλ­λά­ξει. Για πα­ρά­δειγ­μα, δεν βλέ­πω μία α­νά­καμ­ψη του «κέ­ντρου». Δεν μπο­ρώ να δω πώς θα προ­σελ­κύ­σουν τους αν­θρώ­πους που σή­με­ρα ψη­φί­ζουν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ βα­σι­σμέ­νοι στην κοι­νω­νι­κή του ατ­ζέ­ντα.

Δια­μορ­φώ­νε­ται σι­γά – σι­γά μια δια­φο­ρά στο λό­γο των οι­κο­νο­μο­λό­γων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Με­τα­ξύ ό­σων κι­νού­νται στη λο­γι­κή της «ο­μα­λής με­τά­βα­σης» α­πό την πο­λι­τι­κή του μνη­μο­νίου στη νέα πο­λι­τι­κή και ό­σων, λί­γο ως πο­λύ, βλέ­πουν «το­μή» στις ε­ξε­λί­ξεις.

Δεν πι­στεύω ό­τι αυ­τό α­πο­τε­λεί σω­στή α­ντί­λη­ψη της συ­ζή­τη­σης με­τα­ξύ των οι­κο­νο­μο­λό­γων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Για πα­ρά­δειγ­μα, ό­λοι συμ­φω­νού­με ό­τι η λι­τό­τη­τα πρέ­πει να τερ­μα­τι­στεί, αλ­λά αυ­τό δεν συ­νε­πά­γε­ται ό­τι γί­να­με ξαφ­νι­κά ό­λοι κεϋνσια­νοί και υ­πο­στη­ρί­ζου­με μια ε­πε­κτα­τι­κή δια­χεί­ρι­ση της συ­νο­λι­κής ζή­τη­σης. Δεν πι­στεύω σε κα­μία πε­ρί­πτω­ση ό­τι αυ­τοί που βλέ­πουν μια «το­μή», το πράτ­τουν ε­πει­δή έ­χουν πί­στη στις πο­λι­τι­κές ε­νί­σχυ­σης της ζή­τη­σης. Ού­τε ό­τι εί­ναι πι­θα­νόν να υ­πο­ε­κτι­μή­σουν τη δυ­σκο­λία τού ό­λου εγ­χει­ρή­μα­τος.
Από την άλ­λη, πι­στεύω ό­τι ό­λοι γνω­ρί­ζου­με ό­τι μια νί­κη για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα προ­κα­λέ­σει με­γά­λη ρή­ξη με ό­σα έ­χουν λά­βει χώ­ρα σε Ελλά­δα και Ευ­ρώ­πη. Πρέ­πει να εί­μα­στε έ­τοι­μοι για μία πε­ρίο­δο με­γά­λης α­ντι­πα­ρά­θε­σης και έ­ντα­σης. Αν υ­πήρ­χε η δυ­να­τό­τη­τα μιας «με­τριο­πα­θούς» ε­ξό­δου α­πό την κρί­ση, να εί­στε σί­γου­ροι ό­τι οι κε­ντρο­α­ρι­στε­ρές δυ­νά­μεις θα εί­χαν αρ­πά­ξει την ευ­και­ρία. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πρέ­πει να α­σκή­σει κρι­τι­κή τό­σο στα μέ­σα ό­σο και στους σκο­πούς της κα­τε­στη­μέ­νης πο­λι­τι­κής. Αν δεν το κά­νει σί­γου­ρα θα α­πο­τύ­χει.

http://left.gr/article.php?id=25059