του Β. Σπυρόπουλου
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Βηθλεέμ, η ιστορική αυτή πόλη στους Αγίους Τόπους, λεγόταν πριν από πολλούς αιώνες Εφραθά (που σημαίνει «γόνιμος»). Οι 'Αραβες σήμερα την αποκαλούν Μπειτουλάμ (που σημαίνει «οίκος κρέατος»), εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξης του κλάδου της κτηνοτροφίας. Στην πόλη αυτή γεννήθηκε ο Δαβίδ, ο δημιουργός των Ψαλμών και βασιλιάς των Ιουδαίων στην Ιερουσαλήμ. 10ο αιώνα π.Χ.
Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Χριστός θεωρείται «γιος τον Δαβίδ». Η Βηθλεέμ είναι ένας ιερός τόπος, με τεράστια ιστορική και θρησκευτική σημασία. Ωστόσο, αποτελεί πεδίο πολέμου εδώ και χρόνια.
Ο πρώτος λόγος έχει να κάνει με την αντιπαράθεση Ισραήλ-Παλαιστίνης και ο δεύτερος έχει θρησκευτικό χαρακτήρα, αφού ορθόδοξοι, ρωμαιοκαθολικοί, Αρμένιοι και μουσουλμάνοι προσπαθούν με θεμιτά και αθέμιτα μέσα να επικρατήσουν και να πάρουν το πάνω χέρι στα προσκυνήματα.
Ο τόπος της Γέννησης, δηλαδή, είναι ένα συνεχές πεδίο αντιπαράθεσης. Στο διάβα των αιώνων πέρασαν από την περιοχή πολλοί κατακτητές με διάθεση να καταστρέψουν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους: Πέρσες, Σαρακηνοί, Λατίνοι, σταυροφόροι. Και στη νεότερη σύγχρονη ιστορία, όμως η περιοχή της Βηθλεέμ, και όχι μόνο, αποτέλεσε συχνά στόχο.
Τελικά όμως σε ποιον ανήκει η Βηθλεέμ; Το νομικό καθεστώς των Αγίων Τόπων διέπεται από ένα σουλτανικό φιρμάνι του περασμένου αιώνα. Πρόκειται για ένα κείμενο 15 σελίδων, το οποίο καθορίζει λεπτομερώς τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα κάθε χριστιανικής εκκλησίας που είναι εγκατεστημένη στην περιοχή. Καμία κοινότητα εδώ και ενάμιση αιώνα δεν τόλμησε να θίξει το σουλτανικό φιρμάνι.
Όλα ξεκινούν αιώνες πριν, όταν η Ελένη, η μητέρα τον Μεγάλου Κωνσταντίνου, ανακάλυψε μια σπηλιά μήκους 12 μέτρων και πλάτους 3.5 και την καθιέρωσε ως σπήλαιο της Γεννήσεως. Τότε οΚωνσταντίνος έθεσε πάνω από το σπήλαιο τον θεμέλιο λίθο της βασιλικής της Γεννήσεως. Από τότε ο ναός έγινε αντικείμενο αντιπαράθεσης και πολέμων.
Όταν η Παλαιστίνη ανήκε στη δικαιοδοσία της Υψηλής Πύλης, ο σουλτάνος, δρώντας ως ετερόδοξος διαιτητής, εξέδωσε το επίμαχο φιρμάνι (τον Φεβρουάριο του 1852) για να θέσει ένα τέλος στις πολύχρονες συγκρούσεις. Με το φιρμάνι καθιερώθηκε το λεγόμενο «δικαίωμα τον σαρώθρου», δηλαδή σε ποιους χώρους έχουν δικαιοδοσία καθαριότητας (άρα και δικαιοδοσίας) οι ορθόδοξοι, οι ρωμαιοκαθολικοί και οι Αρμένιοι.
Το κλειδί της θύρας εισόδου κρατείται από τους ορθοδόξους. Οι πενήντα τέσσερις φανοί και ο πολυέλαιος της βασιλικής, καθώς και όλες οι εικόνες που είναι αναρτημένες σ' αυτήν ανήκουν στους ορθοδόξους. Οι ταπισερί με τις οποίες είναι σκεπασμένα τα τοιχώματα τον σπηλαίου ανήκουν στους Λατίνους. Τα τρία καντηλέρια που υπάρχουν στη συμβολή των δυο κλιμάκων που οδηγούν στη φάτνη είναι μοιρασμένα στις τρεις κοινότητες: το κεντρικό ανήκει στους ορθοδόξους, το αριστερό στους Λατίνους και το δεξί στους Αρμενίους.
Οι εναλλαγές της εξουσίας
Από το 1347 Λατίνοι και φραγκισκανοί είχαν την αποκλειστική δικαιοδοσία της Βηθλεέμ. Έναν αιώνα μετά, η δικαιοδοσία περνάει αποκλειστικά στους Ελληνορθόδοξους. Το 1690 πάλι α Λστίνοι γίνονται κύριοι του ιερού σπηλαίου. Το 1757 είναι η σειρά των Ελληνορθόδοξων. Το 1810 εμφανίστηκαν και Αρμένιοι, που διεκδίκησαν με τη σειρά τούς, και το πέτυχαν, ένα μερίδιο πνευματικότητας στη Βηθλεέμ.
Το φιρμάνι του σουλτάνου επικυρώθηκε με τη συνθήκη του Βερολίνου το 1878, από τους Βρετανούς μισό αιώνα αργότερα, από την Ιορδανία το 1947, και από το Ισραήλ το 1967, όταν κατέλαβε αυτό το κομμάτι της Παλαιστίνης.
Το φιρμάνι καθορίζει ακόμη τις ώρες των Θείων Λειτουργιών, τους χώρους δικαιοδοσίας κάθε κοινότητας για τις λιτανείες και τα προσκυνήματά της, ακόμη και την ποσότητα τον θυμιάματος που θα καεί σε κάθε παρεκκλήσι. Δικαίωμα τελέσεως της Θείας Λειτουργίας στη βασιλική της Γεννήσεως έχουν οι ορθόδοξοι. Οι ρωμαιοκαθολικοί τελούν τις λειτουργίες τους, ακόμη κι αυτή της νύχτας των Χριστουγέννων, στη εκκλησία των φραγκισκανών της Αγίας Αικατερίνης.
Πηγή: Ppol/ «Δημοκρατία και Ορθοδοξία»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου