http://tvxs.gr/
Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών σήμερα και τα αποτελέσματα πρόσφατης πανευρωπαϊκής έρευνας περιγράφουν μια ζοφερή εικόνα, αφού μόνον το 2013, περίπου 13 εκατ. γυναίκες στην Ε.Ε. έπεσαν θύματα σωματικής βίας, ποσοστό που αναλογεί στο 7% των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών που ζουν στην Ευρώπη των 28.
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) που φέρει τίτλο «Βία κατά των γυναικών», περίπου 3,7 εκατομμύρια γυναίκες στην Ε.Ε. έχουν υποστεί σεξουαλική βία, ήτοι ποσοστό 2 % των γυναικών ηλικίας 18–74 ετών στην Ε.Ε.
Εξίσου ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί, είναι και τα ποσοστά των γυναικών που έχουν πέσει θύματα βιασμού από την ηλικία των 15 ετών και άνω, αφού ανέρχονται σε 5% ή 3,7 εκατομμύρια γυναίκες εντός της Ε.Ε.
Παρά το σημαντικό αντίκτυπο της βίας κατά των γυναικών –συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης -υπάρχει έλλειψη στοιχείων για την έκταση και τη φύση του προβλήματος, γεγονός που έχει ως συνέπεια ο σχεδιασμός των πολιτικών να μη βασίζεται σε επαρκή στοιχεία.
Η πρόσφατη Πανευρωπαϊκή έρευνα «Βία κατά των γυναικών» (2014) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), (στο εξής Έρευνα του FRΑ, 2014) είναι η μεγαλύτερη έρευνα για την έμφυλη βία στην Ε.Ε. Η έρευνα αυτή ανταποκρίνεται στο αίτημα για παροχή στοιχείων που διατυπώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από το Συμβούλιο της ΕΕ για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.
Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα της μεγάλης αυτής έρευνας αντανακλούν άμεσα την έλλειμμα ισότητας των φύλων που υπάρχει στην πράξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ισότητα έχει κατακτηθεί θεσμικά.
Με την έρευνα του FRA(2014) υπάρχουν πλέον διαθέσιμα συγκρίσιμα στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τη βία κατά των γυναικών – τα αποτελέσματα της οποίας συμπίπτουν, σε γενικές γραμμές, με τα ευρήματα και άλλων σχετικών ερευνών που έχουν διεξαχθεί σε πολλά κράτη μέλη.
Εξαιτίας της έλλειψης πρόσφατων στοιχείων στην Ελλάδα τα αποτελέσματα της έρευνας του FRA(2014) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκπόνηση ειδικών σχεδίων δράσης σε εθνικό επίπεδο.
Μεθοδολογία έρευνας
Τα αποτελέσματα της έρευνας του FRΑ (2014) βασίζονται σε συνεντεύξεις 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ – 1.500 συνεντεύξεις κατά μέσο όρο σε κάθε κράτος μέλος με τυχαία δειγματοληψία. Συλλέχθηκαν δεδομένα σχετικά με τις προσωπικές εμπειρίες ως προς διάφορες μορφές βίας, τη συχνότητα, τις επιπτώσεις της βίας στη ζωή τους, την αναφορά ή μη των περιστατικών στην αστυνομία, καθώς και τη χρήση υπηρεσιών για βοήθεια.
Για όλες τις μορφές βίας που καλύπτονται από την έρευνα, χρησιμοποιήθηκαν δύο περίοδοι αναφοράς – από την ηλικία των 15 ετών και άνω και κατά τη διάρκεια των 12 μηνών πριν από τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων της έρευνας.
Οι τυποποιημένες συνεντεύξεις της έρευνας περιλάμβαναν ερωτήσεις σχετικά με τη σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική βία που είχαν βιώσει, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας, τη σεξουαλική παρενόχληση και την παρενοχλητική παρακολούθηση, καθώς και σχετικά για το ρόλο που διαδραματίζουν οι νέες τεχνολογίες στις εμπειρίες κακοποίησης των γυναικών -για παράδειγμα μέσω του διαδικτύου. Επιπλέον, οι συμμετέχουσες ερωτήθηκαν σχετικά με τις εμπειρίες βίας που είχαν βιώσει κατά την παιδική ηλικία.
Ζητήθηκε από τις γυναίκες να δώσουν πληροφορίες σχετικά με τις προσωπικές εμπειρίες τους ως προς διάφορες μορφές βίας, τη συχνότητα με την οποία έχουν βιώσει ορισμένες μορφές βίας, και τις επιπτώσεις της βίας στη ζωή τους. Επιπλέον, η έρευνα συγκέντρωσε πληροφορίες σχετικά με την αναφορά ή μη των περιστατικών στην αστυνομία, καθώς και σχετικά με τη χρήση άλλων υπηρεσιών που μπορούν να παρέχουν συνδρομή στα θύματα.
Τα αποτελέσματα είναι αντιπροσωπευτικά των εμπειριών και των απόψεων γυναικών ηλικίας από 18 έως 74 ετών που ζουν στην Ε.Ε.
Στα νομικά συστήματα ορισμένων χωρών της Ε.Ε., ο νομικός ορισμός του βιασμού είναι ευρύτερος και δεν περιορίζεται στην προϋπόθεση χρήσης σωματικής βίας από τον αυτουργό. Υπό αυτή την έννοια, τα περιστατικά βιασμού στην ΕΕ μπορεί να υπερβαίνουν το 5 %.
Παρενοχλητική παρακολούθηση
Το 18% των γυναικών στην Ε.Ε. έχουν πέσει θύματα παρενοχλητικής παρακολούθησης από την ηλικία των 15 ετών και άνω, ενώ το 5 % των γυναικών έχουν πέσει θύματα παρενοχλητικής παρακολούθησης κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν της έρευνας.
Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί σε 9 εκατομμύρια γυναίκες στην Ε.Ε. των 28 που έχουν πέσει θύματα παρενοχλητικής παρακολούθησης σε διάστημα 12 μηνών.
Για να εξαχθεί αυτό το εύρημα, οι γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα ερωτήθηκαν αν είχαν βρεθεί σε μια κατάσταση όπου το ίδιο άτομο ήταν επανειλημμένα επιθετικό ή απειλητικό απέναντί τους με διάφορους τρόπους.
Σεξουαλική κακοποίηση
Περίπου το 12% των γυναικών δηλώνουν ότι έχουν βιώσει κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης ή κάποιο συναφές περιστατικό από κάποιον ενήλικα πριν από την ηλικία των 15 ετών, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 21 εκατομμύρια γυναίκες εντός της Ε.Ε.
Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι το 30% των γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική θυματοποίηση από έναν τέως ή νυν σύντροφο έχουν επίσης πέσει θύματα σεξουαλικής βίας κατά την παιδική ηλικία, ενώ το 10% των γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική θυματοποίηση κατά την υφιστάμενη ή πρότερη σχέση τους αναφέρουν εμπειρίες σεξουαλικής βίας κατά την παιδική ηλικία.
Το ήμισυ όλων των γυναικών στην Ε.Ε. (53 %) αποφεύγουν ορισμένες καταστάσεις ή κάποια μέρη, τουλάχιστον μερικές φορές, από φόβο μήπως υποστούν σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση. Από την άλλη πλευρά, οι υφιστάμενες έρευνες σχετικά με την εγκληματική θυματοποίηση και τον φόβο του εγκλήματος καταδεικνύουν ότι πολύ λιγότεροι άνδρες περιορίζουν τις κινήσεις τους.
Υπάρχει μεγάλη άγνοια στην κοινή γνώμη για το τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση και τα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι αντιλήψεις των ατόμων διαφέρουν. Υπάρχουν πολλοί ορισμοί της σεξουαλικής παρενόχλησης σε διάφορες νομοθετικές πράξεις σε εθνικό επίπεδο στα κράτη μέλη της ΕΕ, στην ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο. Παρά τις διαφορές στην εστίαση, ένα κοινό χαρακτηριστικό των ορισμών αυτών είναι ότι η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών και της υλοποίησής της και κατά συνέπεια αποτελεί διάκριση λόγω φύλου. Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό των ορισμών είναι η κατανόηση της σεξουαλικής παρενόχλησης ως μια μορφή έμφυλης βίας.
Μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης
Η σεξουαλική παρενόχληση έχει πολλές μορφές (σωματικές, λεκτικές, μη λεκτικές, σεξουαλική παρενόχληση στον κυβερνοχώρο). Η έρευνα κάλυψε 11 πιθανές πράξεις σεξουαλικής παρενόχλησης που ήταν ανεπιθύμητες ή προσβλητικές για τις ερωτηθείσες.
Οι πράξεις αυτές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:
• Σωματικές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης (ανεπιθύμητη σωματική επαφή με χάδια, αγγίγματα, αγκαλιές, φιλιά, κ. ά).
• Λεκτικές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης (ανεπιθύμητα σχόλια με σεξουαλικές αναφορές, προσβλητικά αστεία ή ανέκδοτα σεξουαλικής φύσης, προσβλητικές ερωτήσεις για την ιδιωτική ζωή, προσβλητικά σχόλια για την εμφάνιση, φορτική πίεση για έξοδο/ραντεβού, κ.ά. ).
• Μη λεκτικές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης (ενοχλητικά επίμονες και άσεμνες ματιές, αποστολή ή επίδειξη προσβλητικού σεξουαλικού υλικού ή φωτογραφιών ή δώρων, ανάρμοστη έκθεση μερών του σώματός του, εξαναγκασμός σε παρακολούθηση ή έκθεση σε πορνογραφικό υλικό).
• Ηλεκτρονική παρενόχληση (ανεπιθύμητα και προσβλητικά σχόλια με σεξουαλικές αναφορές σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή SMS και προσβλητικές ή ανάρμοστες αναρτήσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως Facebook, internet chat rooms).
Η έκταση του προβλήματος της σεξουαλικής παρενόχλησης στην Ε.Ε.
Το 45% έως 55% των γυναικών στην Ε.Ε. των 28 έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τουλάχιστον μία φορά μετά την ηλικία των 15 ετών (ανάλογα με τον αριθμό των διαφορετικών μορφών παρενόχλησης για τις οποίες ρωτήθηκαν). Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί σε 83 έως 102 εκατομμύρια γυναίκες στην Ε.Ε. των 28.
Το 13% έως 21% των γυναικών στην Ε.Ε. των 28 έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση (ανάλογα με τον αριθμό των διαφορετικών μορφών παρενόχλησης για τις οποίες ρωτήθηκαν) κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας. Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί σε 24 έως 39 εκατομμύρια γυναίκες στην Ε.Ε. των 28.
Πιο αναλυτικά:
Με βάση τα 11 χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται στο ερωτηματολόγιο για την καταγραφή της σεξουαλικής παρενόχλησης, μια στις δύο γυναίκες στην Ε.Ε. των 28 (55%) έχει υποστεί τουλάχιστον μια φορά κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης μετά την ηλικία των 15 ετών και μια στις πέντε (21%) κατά τους τελευταίους 12 μήνες πριν από την έρευνα.
Με βάση τα 6 χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται στο ερωτηματολόγιο και αντιστοιχούν στις πιο απειλητικές και σοβαρές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης, το 45% των γυναικών στην ΕΕ των 28 έχει βιώσει αυτές οι μορφές τουλάχιστον για μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους και το 13% κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας.
Η έκταση του προβλήματος της σεξουαλικής παρενόχλησης στην Ελλάδα
Με βάση τα 11 χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται στο ερωτηματολόγιο για την καταγραφή της σεξουαλικής παρενόχλησης, το 43% των γυναικών στην Ελλάδα έχει υποστεί τουλάχιστον μια φορά κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης μετά την ηλικία των 15 ετών και 15% κατά τους τελευταίους 12 μήνες πριν από την έρευνα.
Με βάση τα 6 χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται στο ερωτηματολόγιο και αντιστοιχούν στις πιο απειλητικές και σοβαρές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης, το 36% των γυναικών στην Ελλάδα έχει βιώσει αυτές οι μορφές τουλάχιστον για μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους και 9% κατά τους τελευταίους 12 μήνες πριν από την έρευνα.
Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (το 43% των γυναικών έχει υποστεί τουλάχιστον μια φορά κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης μετά την ηλικία των 15 ετών), σε σύγκριση με το 81% των γυναικών στη Σουηδία, το 80% στη Δανία, το 75% στη Γαλλία, το 73% στην Ολλανδία, δεν είναι απαραίτητα ενθαρρυντικό και ελπιδοφόρο.
Στην έρευνα FRA (2014) η διακύμανση στην απόδοση αυτής της υποκειμενικής έννοιας αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες, όπως είναι, η έμφυλη κουλτούρα στον εργασιακό περιβάλλον (δηλαδή αν επικρατεί μια κουλτούρα αναγνώρισης της ισότητας των φύλων και της μη διάκρισης λόγω φύλου στο χώρο εργασίας ή αν υπάρχει μια κουλτούρα που «επιτρέπει» ή «ανταμείβει» τη σεξουαλική παρενόχληση) και οι κυρίαρχες κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες, πρότυπα και συμπεριφορές σε μια κοινωνία.
Μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης στην Ε.Ε.
- Ανεπιθύμητες μορφές σωματικής παρενόχλησης έχει βιώσει το 29% των γυναικών στην Ε.Ε. από την ηλικία των 15 ετών.
- Ανεπιθύμητες μορφές λεκτικής παρενόχλησης έχει βιώσει το 24% των γυναικών στην Ε.Ε. από την ηλικία των 15 ετών.
-Ανεπιθύμητες μορφές μη λεκτικής παρενόχλησης συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής παρενόχλησης έχει βιώσει το 11% των γυναικών στην ΕΕ από την ηλικία των 15 -ετών.
«Ενοχλητικά επίμονες και άσεμνες ματιές που σε έκαναν να αισθάνεσαι ότι σε εκφοβίζουν» (30%) και «Ανεπιθύμητα αγγίγματα, αγκαλιές και φιλιά» (29%) είναι οι μορφές της σεξουαλικής παρενόχλησης που οι γυναίκες έχουν βιώσει πιο συχνά στη ζωή τους από την ηλικία των 15 ετών.
Μία στις δέκα γυναίκες (11%) έχουν βιώσει στη ζωή τους ηλεκτρονική παρενόχληση από την ηλικία των 15 ετών και μια στις είκοσι (5%) κατά τους 12 μήνες πριν από την έρευνα.
Όσον αφορά στις επανειλημμένες θυματοποιήσεις: μια στις πέντε γυναίκες (19%) έχει υποστεί κάποια μορφή ανεπιθύμητης σωματικής παρενόχλησης τουλάχιστον δύο φορές από την ηλικία των 15 ετών και το 6% των γυναικών περισσότερο από έξι φορές από την ηλικία των 15 ετών. Το 37% των γυναικών που έχουν υποστεί παρενόχληση έχουν δεχθεί δύο ή τρεις διαφορετικές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης, το 27% τέσσερις έως έξι και το 8% επτά ή περισσότερες διαφορετικές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης από την ηλικία των 15 ετών.
Ποιες ομάδες γυναικών είναι πιο ευάλωτες στη σεξουαλική παρενόχληση
Η έκταση της σεξουαλικής παρενόχλησης διαφέρει σημαντικά μεταξύ των ηλικιακών ομάδων και φαίνεται να ακολουθεί μια γραμμική τάση. Ο κίνδυνος έκθεσης σε σεξουαλική παρενόχληση είναι πάνω από το μέσο όρο για γυναίκες ηλικίας 18-39 ετών. Σε όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. (εκτός από το Λουξεμβούργο), οι νεαρές
γυναίκες ηλικίας μεταξύ 18 και 29 ετών αποτελούν την ηλικιακή ομάδα που είναι πιο ευάλωτη στη σεξουαλική παρενόχληση.
Ο κίνδυνος έκθεσης σε σεξουαλική παρενόχληση μέσω διαδικτύου για νέες γυναίκες ηλικίας 18-29 είναι διπλάσιος από ότι για γυναίκες ηλικίας 40 -49 ετών και τριπλάσιος από ότι για γυναίκες ηλικίας 50 -59 ετών. Το 20% των νεαρών γυναικών (18-29 ετών) έχουν πέσει θύματα ηλεκτρονικής παρενόχλησης.
Ο κίνδυνος έκθεσης σε σεξουαλική παρενόχληση είναι πιο συχνός για γυναίκες πανεπιστημιακής μόρφωσης. Περισσότερα από τα δύο τρίτα των γυναικών που έχουν αποκτήσει πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης (69%) έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από την ηλικία των 15, σε σύγκριση με το 46% των γυναικών που έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Ο κίνδυνος έκθεσης σε σεξουαλική παρενόχληση είναι πιο συχνός για γυναίκες σε εξειδικευμένα επαγγέλματα υψηλού κύρους και σε θέσεις διοίκησης. Το 75% των γυναικών σε υψηλές θέσεις διοίκησης και το 74% των γυναικών στα εξειδικευμένα επαγγέλματα έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από την ηλικία των 15, σε σύγκριση με το 44% των εξειδικευμένων εργατριών και το 41% των γυναικών που ανέφεραν ότι δεν έχουν ασκήσει έμμισθη εργασία.
Ποιοι είναι οι παρενοχλούντες
Στις περισσότερες περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης γυναικών (68%) από την ηλικία των 15 ετών και άνω ο παρενοχλών ήταν κάποιος άγνωστος. Στις περιπτώσεις που ο παρενοχλών είναι γνωστός στη γυναίκα, 31% είναι φίλος ή γνωστός, 32% είναι άτομο από το χώρο εργασίας, όπως συνάδελφος, διευθυντής ή πελάτης και 35% κάποιος που γνωρίζει (χωρίς περαιτέρω διευκρινήσεις).
Επιπτώσεις της παρενόχλησης στα θύματα
Θυμός, ενόχληση και αμηχανία ήταν οι πιο συνήθεις συναισθηματικές αντιδράσεις που ανέφεραν τα θύματα μετά από το πιο σοβαρό περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης (45% των γυναικών αισθάνθηκαν θυμό, 41% ενόχληση και 36% αμηχανία). Επιπλέον, περίπου μία στις τρεις γυναίκες (29%), αισθάνθηκε φοβισμένη, ενώ μια στις πέντε (20%) αναφέρει ότι αισθάνεται ντροπή για το τι είχε συμβεί.
Αναφορά/καταγγελία της σεξουαλικής παρενόχλησης
Από τις γυναίκες που ανέφεραν τα πιο σοβαρά περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, το 35% δεν το ανέφερε πουθενά, το 28% μίλησε σε ένα φιλικό άτομο, το 24% μίλησε σε ένα μέλος του οικογενειακού ή συγγενικού περιβάλλοντος και 14% ενημέρωσε το σύντροφό του. Μόνον 4% το ανέφερε στην αστυνομία, 4% μίλησε σε ένα συνάδελφο ή προϊστάμενο και λιγότερο από 1% απευθύνθηκε σε δικηγόρο, σε υπηρεσία συμβουλευτικής υποστήριξης για τα θέματα αυτά ή σε εργατικά συνδικάτα.
* Της Δήμητρας Κογκίδου, Καθηγήτριας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (Α.Π.Θ.)
Διαβάστε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου