Η «μαύρη πόρτα» στη Μόρια

Θανάσης Βασιλείου

Πολλές φορές τα γεγονότα μιλάνε. Αλλά δεν τα λένε όλα. Δεν μπορούν, από μόνα τους, να τα πουν. Επίσης, αυτοί που αφουγκράζονται κάνουν ερμηνείες. Και αυτοί που χαράσσουν τις πολιτικές αναλαμβάνουν δράση (συνήθως, μετά τα γεγονότα), η οποία επιδεινώνει την κατάσταση. Δυστυχώς, για όλους τους εμπλεκόμενους, η Μόρια θα γίνει ένα από τα σύμβολα της απανθρωποποίησης του ανθρώπου για τον 21ο αιώνα.

Η Μόρια δείχνει πολλά: ωμό ρατσισμό, διατεμνόμενους εθνικισμούς, «φιλανθρωπικές» ιδιοτέλειες, διανοητικό ερμητισμό, ανερμάτιστες πολιτικές – διεθνείς, ευρωπαϊκές, εθνικές, περιφερειακές. Δείχνει παραφράσεις του φιλελευθερισμού και της δημοκρατίας που, με πραγματικά και νοητικά τείχη, χωρίζει τους ανθρώπους σε καλούς/κακούς, δικούς/ξένους, ανώτερους/κατώτερους, νοικοκυραίους/κατσαπλιάδες, χριστιανούς/μουσουλμάνους κ.ο.κ. Δείχνει τα αδύναμα υπογάστρια της κληρονομιάς του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, της νεωτερικότητας αλλά και της μετανεωτερικότητας.

Η αλήθεια είναι ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο βρίσκονται σε καθεστώς μετακίνησης. Επίσης, η αλήθεια είναι ότι αυτό το φαινόμενο –όχι με τέτοιους αριθμούς– είναι προϊστορικό και δεν τελείωσε με τον Μαγγελάνο ή τον Κολόμβο, ούτε καν με το «τέλος της ιστορίας» και τα σχετικά πανηγύρια για τη «δημοκρατία».

Σήμερα, φανταστείτε ολόκληρη την Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική να μεταναστεύει και να βρίσκεται στη Γη του Πουθενά-Μόρια, ανάμεσα στα όρια της παλιάς και της νέας πατρίδας. «Φύγαμε από κει γιατί κινδύνευε η ζωή μας. Φύγαμε από κει γιατί δουλεύαμε σαν τρελοί και τρώγαμε σαν σκύλοι. Δεν φτάσαμε στη Γη της Επαγγελίας αλλά στην κόλαση που έπρεπε να είμαστε – χειρότερη κι από την “Κόλαση” του Δάντη».

Τα τελευταία χρόνια, πράγματι, αναπτύχθηκαν προς όφελος της επιστήμης μια σειρά από έννοιες, όπως «χώρα προέλευσης και υποδοχής», «μεταναστευτικές ροές», «μεταναστευτικοί χάρτες», «μεταναστευτικοί δρόμοι», «καθεστώς ασύλου» κ.ά. Αναπτύχθηκαν και μια σειρά από θεματικά πεδία όπως η «εγκληματικότητα της μετανάστευσης», η «πολιτική της μετανάστευσης», η «οικονομική της μετανάστευσης», η «στατιστική της μετανάστευσης» κλπ., κλπ.

Αξίζει να τονιστεί ότι όλες οι μελέτες, καλοπροαίρετες, ανθρωπιστικές, εντός της πειθάρχησης και των συγκείμενων του Διαφωτισμού και του ορθολογισμού, ενάντια στον αποκλεισμό και τη μισαλλοδοξία, υπέρ της ισότητας, της κατανόησης και της αποδοχής του διαφορετικού «Αλλου», ανέπτυξαν έναν λόγο (discourse) που επηρεάζει τη θεσμοθετημένη –πλην πάντα αμφίθυμη– πολιτική στάση απέναντι στον πρόσφυγα, τον μετανάστη και τη μετανάστευση.

Ακόμα και αυτή η ανθοφορία της ανθρωπιστικής ευαισθησίας μοιάζει, όταν δεν είναι ιδιοτελής –εννοώ ερευνητικά πακέτα, επιδοτούμενα προγράμματα, άνοδος στην ακαδημαϊκή κλίμακα κλπ.–, κάπως ελαφροΐσκιωτη. Γιατί ο καλύτερος τρόπος για να μείνει κάτι ακατανόητο και –κυρίως– άλυτο, είναι ένας μεγάλος αριθμός ευαίσθητων –επιστημόνων και ειδικών κατά προτίμηση– που θα ασχολούνται θα μελετούν και θα γράφουν για αυτό το θέμα.

Η Μόρια είναι μια «μαύρη πόρτα» που δείχνει πολλά άλλα. Εκτός από χιλιάδες βιογραφίες συνόρων, δείχνει τον βολονταρισμό της Ε.Ε. στο σχήμα του αγγουριού και την απουσία πολιτικής στον άνθρωπο. Δείχνει εκχώρηση της πολιτικής σε εταιρείες και ΜΚΟ. Δείχνει την ξεβράκωτη gloria που ξέχασε τις δικές της Σταυροφορίες∙ τις αποικιακές επιδόσεις στο γέμισμα των θησαυροφυλακίων με την κατασκευή κατωτεροτήτων.

Δείχνει την κιβδηλεία της «Πτώσης του Τείχους» και της «κατάκτησης της δημοκρατίας» να δίνει απλόχερα την ευχέρεια –σε τρεις δεκαετίες μόνον– για να στηθούν «φράχτες και τείχη» που θα αποκλείσουν τον «κατώτερο και επίβουλο “Αλλο”».

Στην Ελλάδα η «μαύρη πόρτα» δείχνει, επίσης, τη χρόνια απουσία μεταναστευτικής πολιτικής. Δείχνει, κατά το πρότυπο της Ε.Ε., επίσης την εκχώρηση της πολιτικής σε εταιρείες και ΜΚΟ. Δείχνει ότι η Μόρια πρέπει να είναι, αυτή που είναι. Δείχνει την Ξένια ψωροκατάσταση. Δείχνει τους εθναμύντορες που τρέχουν να βρουν καθαρό βρακί.

Δείχνει, κυρίως, πολιτικούς που –ενώ έχουν γυρίσει την πλάτη στους συμπολίτες τους–κανακεύουν το πόπολο με success stories για πράγματα που οι ίδιοι δεν τα πολυπιστεύουν. Μαθαίνουν στους Ελληνες να πιάνονται με λύσσα από εθνικά ή θρησκευτικά χαρακτηριστικά ή από οποιαδήποτε άλλη αιτία, γιατί –αυτοί πρώτοι– θέλουν τη διατήρηση αυτής της «κερδοφόρας» διαφοράς ανάμεσα στον φηφοφόρο «ανώτερο» και το ανθρώπινο σκουπίδι.

Η κατάσταση έχει ξεφύγει στη Μόρια. Και, ώς έναν βαθμό, μοιάζει λίγο με τη «μαύρη πόρτα» στο υπόδειγμα του Βιτγκενστάιν: «Φαντάσου πως βρίσκεσαι σε ένα δωμάτιο κοιτώντας μια πόρτα που είναι κατάμαυρη.

Κάθεσαι και την κοιτάς προσηλωμένος, αφήνοντας την απόλυτη μαυρίλα της να εντυπωθεί στο μυαλό σου, επαναλαμβάνοντας με βαρυγκόμια στον εαυτό σου: “Αυτή η πόρτα είναι μαύρη! Αυτή η πόρτα είναι μαύρη!” Σε λίγο θα αρχίσεις να αισθάνεσαι δυστυχισμένος και να νιώθεις πως η μαυρίλα της πόρτας ήταν το θλιβερό γεγονός που σου προκάλεσε την κατάθλιψη».

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/230305_i-mayri-porta-sti-moria