Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2021


Γιώργος Στάμκος

Σε ένα δυσμενές διεθνές περιβάλλον, το οποίο μαστίζεται από την πανδημία της Covid-19, την πρωτοφανή οικονομική ύφεση και μια εντεινόμενη γεωπολιτική ρευστότητα, κάθε είδους προβλέψεις εμπεριέχουν τον κίνδυνο να πέσουν στο κενό, καθώς η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα. Ωστόσο η ναυαρχίδα προπαγάνδας της κυβέρνησης Ερντογάν, η εφημερίδα Γενί Σαφάκ, επέλεξε στις αρχές του νέου έτους να προκαλέσει τη διεθνή κοινότητα, δημοσιεύοντας ένα άρθρο - «ιδεολογικό μανιφέστο» του αρχισυντάκτη της Ιμπραήμ Καραγκιούλ, υπό τον βαρύγδουπο τίτλο «Μια καταιγίδα θα χτυπήσει μετά την πανδημία.

Η Τουρκία θα συγκλονίσει περαιτέρω τον κόσμο το 2021!». Σ' αυτό το άρθρο ο Καραγκιούλ περιγράφει τους λόγους της γεωπολιτικής εξακτίνωσης της Τουρκίας κατά τον 21ο αιώνα ως νέα υπερδύναμη, η οποία θα είναι σε θέση να αναδιατάξει και να επαναδιαμορφώσει το, βρισκόμενο σε μεταβατική κατάσταση, παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό. 

Τουρκία: κυρίαρχη δύναμη στην Ενδιάμεση Περιοχή

Ανασύροντας τη γεωπολιτική θεωρία της Ενδιάμεσης Περιοχής ο αρχισυντάκτης της Γενί Σαφάκ προβλέπει στο άρθρο του ότι, παρά τα προβλήματα, η άνοδος της Τουρκίας θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη και αναπόφευκτη κατά τις επόμενες δεκαετίες, και αυτό θα τη μετατρέψει σε μια νέα υπερδύναμη-ισορροπιστή μεταξύ πιο αυταρχικής Ανατολής και της πιο φιλελεύθερης Δύσης. «Η Τουρκία εκπλήσσει τον κόσμο. Ανακηρύχθηκε ως μια από τις πιο δυναμικές και ισχυρές δυνάμεις της τεράστιας περιοχής που εκτείνεται στον Καύκασο και τη Βόρεια Αφρική, την Κεντρική Αφρική και τον Περσικό Κόλπο, την Κεντρική Ασία, τα Βαλκάνια και τις ακτές του Ινδικού Ωκεανού και του Εύξεινου Πόντου», αναφέρει στο άρθρο του ο Καραγκιούλ.

Η άνοδος της Τουρκίας, ως δραστήριου γεωπολιτικού παίκτη σε όλες αυτές τις περιοχές, εξασθένισε και μείωσε την παρουσία εκείνων των (Δυτικών) δυνάμεων που κυριαρχούσαν σε αυτές τις περιοχές επί αιώνες. «Πάλεψε για να ανταγωνιστεί και να επιτύχει νίκες με τις μεγαλύτερες δυνάμεις στον κύριο άξονα της γης», γράφει ο Καραγκιούλ, σημειώνοντας ότι «η Τουρκία θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τη Δύση, αλλά θα ακολουθήσει επίσης οικονομικά και πολιτικά ισορροπημένη πολιτική με την Ανατολή».

Η Τουρκία ως... «Game Changer» του διεθνούς συστήματος

Η Τουρκία προσπαθεί να στείλει ένα μήνυμα, υποστηρίζει ο Καραγκιούλ, «στις μάζες που έχουν κολλήσει μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης, σε έθνη και χώρες που είναι καταδικασμένες μόνο σε αυτές τις δύο επιλογές. Λέει ότι η περιοχή, που εκτείνεται στις ακτές του Ατλαντικού και του Ειρηνικού, δεν χρειάζεται να είναι το πεδίο σύγκρουσης για αυτά τα δύο μέτωπα, ότι μπορούν να οικοδομήσουν τη δική τους δύναμη», με την Τουρκία, εννοείται στο επίκεντρο, ως «Τρίτο Πόλο» του διεθνούς συστήματος.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος του πανικού των ΗΠΑ και της Ε.Ε. και ιδιαίτερα της Γαλλίας, απέναντι στην Τουρκία, η οποία καθίσταται η πιο αποτελεσματική δύναμη στην Ενδιάμεση Περιοχή, υποστηρίζει ο αρχισυντάκτης της Γενί Σαφάκ.

Εγκώμια προς την πολιτική του Σουλτάνου

Παρουσιάζοντας την Τουρκία ως τον βασικό Game Changer της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα και ως μια μεγάλη δύναμη, η οποία διεκδικεί την ιστορία της, το παρόν, την κληρονομιά της, καθώς και έναν ρόλο της που αλλάζει το παιχνίδι του διεθνούς συστήματος, ο Τούρκος δημοσιογράφος εκθειάζει την «καλά μελετημένη, προσεκτικά υπολογισμένη, προγραμματισμένη για μακροπρόθεσμους στόχους και βασίζεται σε μια εξαιρετική ερμηνεία των περιφερειακών και παγκόσμιων τάσεων», δηλαδή την πολιτική του «Σουλτάνου» Ερντογάν, ο οποίος, ως γνωστόν, ελέγχει και το μεγαλύτερο μέρος του Τύπου στη γειτονική μας χώρα.

Αλλά αυτά που έχουμε δει ως τώρα δεν είναι τίποτε σχετικά με αυτά που πρόκειται να έρθουν, προειδοποιεί το άρθρο στη Γενί Σαφάκ, σχετικά με τον νέο αυτοκρατορικό ρόλο της Τουρκίας μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης από τη μία και Ρωσίας και Κίνας από την άλλη. «Όλα αυτά είναι τα αποτελέσματα της κληρονομιάς των Σελτζούκων, των Οθωμανών, μιας ιστορίας αιώνων στις σχέσεις με τη Δύση, περιφερειακών κρίσεων αιώνων με ρωσικές αυτοκρατορίες, των πολέμων των σταυροφόρων και της αύξησης της γνώσης που χρονολογείται από τους Αββασίδες», γράφει ο Καραγκιούλ. Η «διάνοια της Τουρκίας» θα εμφανιστεί ως η διάνοια των αυτοκρατοριών ενάντια στην παλινδρόμηση της φιλελεύθερης Δύσης και την άνοδο της αυταρχικής Ανατολής, επισημαίνει ο ίδιος.

Η Δύση θα «βουβαθεί» από την άνοδο της Τουρκίας

Η Αμερική είναι πιο διχασμένη από ποτέ, κι επομένως πιο εσωστρεφής, και θα δυσκολευτεί πολύ να ανακτήσει το ρόλο του «παγκόσμιου χωροφύλακα», που είχε πριν την περίοδο της αλλοπρόσαλλης διακυβέρνησης Τραμπ. Η Ευρώπη, μετά το Brexit και τις επιπτώσεις της Covid-19 θα χρειαστεί χρόνια για να συνέλθει και να ξαναβρεί τον βηματισμό τη. Από την άλλη η Ρωσία και ειδικά η Κίνα, θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν. Επομένως τώρα είναι η κατάλληλη περίοδος για να κάνει η Τουρκία τα τολμηρά της βήματα και κινήσεις, ώστε να ανακτήσει τον ρόλο της κυρίαρχης δύναμης στην Ενδιάμεση Περιοχή, τον οποίο και είχε κατά την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

«Οι χώρες στην Ευρώπη θα σιωπήσουν. Η αποικιακή και αυτοκρατορική ιστορία πολλών χωρών θα τελειώσει. Η Τουρκία θα εμφανιστεί ως μια χώρα που είναι έτοιμη για ένα σημείο έκβασης πέντε αιώνων, μια μεταμόρφωση στην ιστορία, ως ένα καθιερωμένο κράτος», προβλέπει ο αρχισυντάκτης της Γενί Σαφάκ.

Τουρκική «καταιγίδα μετά από πανδημία»

Ο ίδιος κάνει λόγο για «καταιγίδα μετά από πανδημία», πλέκοντας το εγκώμιο στον «ευφυέστατο» Σουλτάνο Ερντογάν ο οποίος «μιλά με την κατανόηση μιας τεράστιας περιοχής, από το Σινικό Τείχος της Κίνας έως την Κεντρική Ευρώπη, από τη Νότια Ασία έως την Κεντρική Αφρική. Μιλά ως εκπρόσωπος των Σελτζούκων, των Οθωμανών και ως Δημοκρατία της Τουρκίας. Μιλά ως τη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, την Ερυθρά Θάλασσα και την Κασπία Θάλασσα. Μιλά ως το Χαλιφάτο, ως Ρώμη και ως Ευρώπη και Ασία». Και καταλήγει στο άρθρο του παρακινώντας τους Τούρκους αναγνώστες του: «πρέπει να υποστηρίξουμε και να ενισχύσουμε αυτές τις δηλώσεις, να παράγουμε ιδεολογικά κινήματα. Η Τουρκία θα συνεχίσει να εκπλήσσει τον κόσμο. Πιστέψτε στην Τουρκία».

Το δόγμα του τουρκικού «Ευρωαφροασιατισμού»

Αν εξαιρέσει κανείς το γεγονός ότι το συγκεκριμένο «μανιφεστιακό» άρθρο, που προέρχεται από ένα έντυπο το οποίο συνιστά τη ναυαρχίδα του προπαγανδιστικού οπλοστασίου της κυβέρνησης Ερντογάν, διακατέχεται από ένα σύνδρομο μεγαλομανίας σχετικά με το μέλλον της Τουρκίας, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό σχετικά με τις προθέσεις και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική του νέου «βαθέος κράτους», το οποίο εγκαθίδρυσε το καθεστώς Ερντογάν στη γειτονική μας χώρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.

Συγκεκριμένα προτάσσει ως κυρίαρχη ιδεολογία και αφήγημα της τουρκικής εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής τον Νεο-οθωμανισμό και τον Ευρασιατισμό, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «Ευρωαφροασιατισμός» (από την eurafroasia, την υπέρ-ήπειρο του πλανήτη μας), καθώς η Τουρκία βρίσκεται στον κόμβο των τριών ηπείρων. Με άλλα λόγια αποκαλύπτει τις νέες αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Τουρκίας του 21ου αιώνα, η οποία επιδιώκει να βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο μιας νέας Ευρωαφροασιατικής Αυτοκρατορίας, όπως ήταν παλαιότερα ήταν η Ρωμαϊκή, η Βυζαντινή και η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ακόμη και αν πρόκειται για ευσεβείς πόθοι αυτό το όραμα είναι επικίνδυνο τόσο για τη διεθνή σταθερότητα, όσο κυρίως για την περιφερειακή, και αφορά πρωτίστως την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή» της προβολής της ισχύος του νέου τουρκικού επεκτατισμού.

Και ο αντίλογος

Ο αντίλογος βέβαια σε όλες αυτές τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες είναι ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει ή πρόκειται να αντιμετωπίσει μεσοπρόθεσμα μια σειρά από σοβαρά προβλήματα και προκλήσεις, που ενδεχομένως να την «φρενάρουν» και να την προσγειώσουν απότομα. Δεν είναι μόνο η βαθιά οικονομική κρίση, που ξεκίνησε στην Τουρκία από το 2018 με τη ραγδαία υποτίμηση της λίρας και εντάθηκε το 2020 με τις επιπτώσεις της Covid-19, αλλά και η κρίση του πολιτικού συστήματος στο εσωτερικό της. Ο Ερντογάν δεν είναι πλέον τόσο δημοφιλής όσο στο παρελθόν και πολλοί Τούρκοι πολίτες, ειδικά η λεγόμενη Γενιά Ζ, δεν βλέπει με καλό μάτι την ισλαμο-εθνικιστική στροφή του, ούτε και πανηγυρίζει που η Αγιά Σοφία έγινε τζαμί. Ο αυταρχισμός του Ερντογάν καταπιέζει τουλάχιστον τη μισή τουρκική κοινωνία και διώχνει εκτός Τουρκίας τα καλύτερα μυαλά της χώρας. Πως θα οικοδομήσεις αυτοκρατορία χωρίς αυτά;

Είναι επίσης και το Κουρδικό Ζήτημα, τα 25 εκατομμύρια των καταπιεσμένων Κούρδων στο εσωτερικό της χώρας, που παραμένει ενεργό ηφαίστειο, έτοιμο πάντα να εκραγεί και να κάνει θρύψαλα κάθε νεοοθωμανικό όνειρο. Σε όλη την περιφέρεια της η Τουρκία του Ερντογάν, εξαιτίας της επεκτατικής και επεμβατικής πολιτικής της, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να δημιουργήσει μόνον εχθρούς και αντι-τουρκικούς συνασπισμούς. Δύσκολα θα μπορέσει να προωθήσει την εικόνα και την αυτοκρατορική της ιδεολογία της σε ένα τέτοιο περιβάλλον.

Τι θα γίνει όμως αν η Δύση συνεργαστεί με την Ανατολή;

Τέλος ο Ερντογάν φαίνεται πως έχει βιαστεί να ξεγράψει τη Δύση ως πρωταγωνιστική δύναμη του πλανήτη μας, θεωρώντας πως θα εισέλθει σε μια μόνιμη φάση εσωστρέφειας και αναδίπλωσης ως τα τέλη του 21ου αιώνα, ενώ θεωρεί πως η ισχύς θα μετακινείται νομοτελειακά προς την Ανατολή. Έτσι η νεοοθωμανική Τουρκία θα βρίσκεται στη μέση των δύο γιγαντιαίων μπλοκ ως «Τρίτος Πόλος», έχοντας το ρόλο μιας ισορροπητικής ουδέτερης ζώνης. Σε αυτή την εκτίμηση υπάρχει τεράστιος βαθμός αβεβαιότητας, διότι υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες π.χ. τι θα γίνει στην Αφρική, που θα κρίνουν και την τελική έκβαση μια τόσο κοσμογονικής τεκτονικής διαδικασίας.

Το σημαντικότερο πάντως είναι ότι δεν υπολογίζει το σενάριο η Δύση με την Ανατολή να συνεννοηθούν και να βρουν ένα modus vivendi μεταξύ τους, χωρίς να συγκρούονται αλλά να συνεργάζονται με αμοιβαίο όφελος. Σε αυτή την περίπτωση η Ενδιάμεση Περιοχή, στην οποία φιλοδοξεί να διαφεντεύει η νεοοθωμανική Τουρκία, θα μοιραστεί και πάλι σε σφαίρες επιρροής, όπως και στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, και ο «Τρίτος Πόλος» θα καταλήξει στο καλάθι των αχρήστων. Καλά είναι γενικώς να κάνουμε σχέδια στις αρχές κάθε χρόνου, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι «στο μεταξύ θα συμβεί η ζωή».

https://tvxs.gr/news/kosmos/oi-aytokratorikes-filodoksies-tis-toyrkias-stin-afro-eyrasia


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου