Η κυβέρνηση Τραμπ με τη διαφοροποίηση της στάσης της στο Ουκρανικό, ουσιαστικά σήκωσε το πέπλο με αποτέλεσμα να φανούν όσα κρύβονταν κάτω από αυτό.
Η ένταση στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα μπορούσε να συνεχιστεί ανεξάρτητα από τη στάση που θα τηρήσουν οι ΗΠΑ
Η πρώτη περίοδος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου έχει τις ρίζες της στη βαθμιαία αποδυνάμωση και τελική κατάρρευση της ισχύος της Ρωσίας, η οποία οδήγησε στην αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης στην Ανατολική Ευρώπη, άνοιξε τον δρόμο για την επανένωση της Γερμανίας και, σε συνδυασμό με την επίσημη λήξη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, είχε ως αποτέλεσμα την ανασύσταση της Κεντρικής Ευρώπης και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη -με τελικό αποτέλεσμα τη ριζική μεταβολή της δομής ισχύος σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. […] Αυτή η πρώτη φάση διαμόρφωσης του μεταψυχροπολεμικού κόσμου ολοκληρώθηκε με την επέκταση του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) στην ανασυσταθείσα πλέον Κεντρική Ευρώπη το 1999. (Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 145).
Για όσο χρονικό διάστημα αυτή η ριζική μεταβολή και αλλαγή στη δομή ισχύος στην Ευρώπη είχε οδηγήσει στην εξάλειψη της απειλής της Ρωσίας οι ευρωπαϊκές εξελίξεις συνοδεύονταν από ένα λανθάνον και υπόκωφο αλλά σαφές αντιγερμανικό αίσθημα, πρόσημο και χαρακτήρα, από μια λανθάνουσα αντιγερμανική στάση. Εξ ου και έχω επισημάνει ότι «αποτέλεσμα της αλλαγής αυτής, σε συστημικό επίπεδο, είναι το Brexit.» (Σελ. 306).
Υπό αυτήν την έννοια, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας από την Ε.Ε. αποτελεί μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της ενοποίησης της Γερμανίας και της σταδιακής μεταβολής της δομής ισχύος της Ευρώπης σε ηπειρωτική και γερμανοκεντρική, μέσω της υπεροχής της επανενωμένης Γερμανίας. (Σελ. 193).
Όμως όταν επανήλθε η απειλή της Ρωσίας στο προσκήνιο, είτε τοποθετήσει κανείς ως ορόσημο το έτος 2008, είτε το 2014, όπως έκανε πρόσφατα ο Μακρόν, είτε το 2022, τα πράγματα άλλαξαν (Η αέναη αναβολή της ουσιαστικής πολιτικής αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από τα ευρωπαϊκά δρώμενα μπορεί να ενταχθεί σε αυτό το πλαίσιο).
Η οριστικοποίηση του τέλους της μεταψυχροπολεμικής αμερικανοκεντρικής αταξίας, δηλαδή η ολοκλήρωση της εποχής της επικυριαρχίας των ΗΠΑ, σφραγίζεται από την επαναβεβαίωση της ισχύος της Ρωσίας. […] Αυτό που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας είναι η επανάκαμψη και η επαναβεβαίωση της ρωσικής ισχύος. Η εκτίμηση της Μόσχας ότι η Ουάσινγκτον δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να πολεμήσει στην Ευρώπη εναντίον μιας πυρηνικής δύναμης έχει οδηγήσει τη Ρωσία στις προσπάθειες επαναβεβαίωσης της ισχύος της, οι οποίες δεν πρέπει να αγνοηθούν. Η Μόσχα, πέρα από τη μερική αλλαγή των ισορροπιών που προέκυψαν μεταψυχροπολεμικά από τη ριζική μεταβολή της δομής ισχύος στο σύνολο της ευρωπαϊκής ηπείρου, επιπλέον αποσκοπεί στην αντικατάσταση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη σε επίπεδο ασφάλειας, που βασίζεται στη μονομερή εξάρτηση από τις ΗΠΑ και στην κεντρικότητα του ΝΑΤΟ, από μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ή τάξη ασφάλειας που θα εδράζεται σε δύο πυλώνες, με κέντρα την Ουάσινγκτον και τη Μόσχα. Το Παρίσι, από την πλευρά του, παρά την αδυναμία του, προσπαθεί να προωθήσει μια κάποια ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, δηλαδή ένα είδος στρατηγικής απεξάρτησης κρατών της Ε.Ε. από τις ΗΠΑ, καθώς το τέλος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου δεν είναι παρά η αρχή της μετα-αμερικανικής εποχής. (Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 147).
Η πρώτη μεταψυχροπολεμική περίοδος, λοιπόν, έχει τις ρίζες της στη βαθμιαία αποδυνάμωση και τελική κατάρρευση της ισχύος της Ρωσίας, στην επανένωση της Γερμανίας και στη μονοπολική στιγμή ηγεμονίας των ΗΠΑ. Το τέλος της μεταψυχροπολεμικής περιόδου σφραγίζεται από την επαναβεβαίωση της ισχύος της Ρωσίας, την επιστροφή της Γερμανίας ως ακρογωνιαίου λίθου της δομής ισχύος στην Ευρώπη και την υποχώρηση της μονοπολικής ηγεμονικής ισχύος από τις ΗΠΑ.
Με την εισβολή στην Ουκρανία, το 2022, ξεκίνησε μια νέα ψυχροπολεμική περίοδος. Η βασική διαφορά μεταξύ των κυβερνήσεων Μπάιντεν και Τραμπ δεν έγκειται στο εάν θα υπάρχει αυτή η νεοψυχροπολεμική περίοδος αλλά στον χαρακτήρα της, δηλαδή στο εάν αυτός ο νέος ψυχρός πόλεμος θα είναι διατλαντικός (Δύση εναντίον Ρωσίας) ή ενδοευρωπαϊκός (Ευρώπη εναντίον Ρωσίας).
Η συνεισφορά των ΗΠΑ στη διαμόρφωση αυτής της νεοψυχροπολεμικής περιόδου δεν σχετίζεται τόσο με το θεμελιώδες αίτιο όσο με την εξώθηση των πραγμάτων στα άκρα, με το έναυσμα και την πυροκρότησή της, δηλαδή με την επέκταση του ΝΑΤΟ. Και τούτο διότι, όπως φανερώνουν τα προηγούμενα, οι ιστορικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα έχουν ως θεμέλιο τους τη σταδιακή μεταβολή της δομής ισχύος στην Ευρώπη και οριοθετούνται από την κατάρρευση της ισχύος της Ρωσίας και την επανένωση της Γερμανίας, από τη μια μεριά, και από τις προσπάθειες επαναβεβαίωσης της ισχύος της Ρωσίας και τον φόβο της επανόδου της υπεροχής μιας επανενωμένης Γερμανίας, από την άλλη.
Σε αυτό το ευρωκεντρικό πλαίσιο, όχι απλώς το Brexit αλλά και η άνοδος του Τραμπ μπορούν να ερμηνευτούν ως φυγόκεντρες δυνάμεις και ως φαινόμενα που ετεροκαθορίζονται από τη μεταβολή της ευρωπαϊκής δομής ισχύος σε περισσότερο ηπειρωτική και γερμανοκεντρική κατεύθυνση, αλλά ακόμα και αν αγνοηθούν τα δύο προηγούμενα δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε το σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream επί κυβερνήσεως Μπάιντεν και την παρακολούθηση της Μέρκελ επί κυβερνήσεως Ομπάμα, τον εξοπλισμό και τη στρατιωτικοποίηση της Πολωνίας, την προσεκτική και διαφοροποιημένη στάση των κρατών της πρώην Αυστροουγγρικής σφαίρας αλλά και την ιδιαίτερη στάση της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία, την αέναη μη αποχώρηση της Αγγλίας από τα ευρωπαϊκά πράγματα, την ίδια την επαναβεβαίωση της ισχύος της Ρωσίας του Πούτιν, την άνοδο της Γαλλίας της Λε Πεν και, τέλος, το πρόσφατο άνοιγμα της συζήτησης για την προστασία μέσω πυρηνικής αποτροπής ευρωπαϊκών συμμάχων από τον Μακρόν, μετά από το ιστορικό κάλεσμα του καγκελαρίου της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς. Με λίγα λόγια, σε ένα τέτοιο ευρωκεντρικό πλαίσιο, όλα τα προηγούμενα μπορούν να γίνουν αντιληπτά ως μεσοπρόθεσμες αντιδράσεις απέναντι στη δυνητική επιστροφή του Γερμανικού Ζητήματος στην Ευρώπη.
Στο συγκεκριμένο πλαίσιο η διαφορά μεταξύ της Γαλλίας του Μακρόν και της Λε Πεν είναι διαφορά διαχείρισης της γαλλογερμανικής σχέσης και της μετα-αμερικανικής Ευρώπης. Η δε συνεχής επιμονή του Μερτς να μιλάει πάντα για τη Γαλλία και την Πολωνία, δηλαδή να είναι προσανατολισμένος στο Τρίγωνο της Βαϊμάρης, είναι ένα χαρακτηριστικό που τον διαφοροποιεί από τη Μέρκελ και τον Σολτς, που αγνοούσαν συστηματικά την Πολωνία και ήταν περισσότερο εστιασμένοι στον Γαλλό-Γερμανικό Άξονα, και φανερώνει πως υπάρχει συνείδηση μιας διαχείρισης του Γερμανικού Ζητήματος στο πλαίσιο μιας νέας Ευρώπης. Η κυβέρνηση Τραμπ με τη διαφοροποίηση της στάσης της στον πόλεμο στην Ουκρανία και την τάση αποστασιοποίησης ή απεμπλοκής της από τα ευρωπαϊκά πράγματα, ουσιαστικά σήκωσε το πέπλο με αποτέλεσμα να φανούν όσα κρύβονταν κάτω από αυτό.
Με διαφορετικά λόγια, ο μετασχηματισμός και η αναδόμηση που βρίσκεται σε εξέλιξη στο εσωτερικό της Δύσης, της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ αποτελεί το αποκορύφωμα των αποτελεσμάτων που έχει επιφέρει το ζήτημα της επιστροφής της Γερμανίας στο πλαίσιο της διαμόρφωσης μιας μετα-αμερικανικής Ευρώπης, ενώ σε ό,τι αφορά το εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά το ζήτημα είναι ποια θα είναι η θέση της Γερμανίας και της Ρωσίας σε αυτόν. Οι ΗΠΑ του Τραμπ κινούνται προς εξομάλυνση με τη Μόσχα και προς μια πιθανή αμερικανορωσσική συμβασιλεία, οι ΗΠΑ του Μπάιντεν σε διπολισμό Δύσης εναντίον Ρωσίας με παράλληλη γερή πρόσδεση και έλεγχο της Γερμανίας. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με την επιτάχυνση της εκδήλωσης κρίσεων στην Ευρώπη.
Αν ένα τέτοιο πλαίσιο ανάλυσης είναι σωστό, και η ένταση στο εσωτερικό της Ευρώπης δεν σχετίζεται πρωτογενώς και θεμελιωδώς με τις ΗΠΑ παρά μόνο δευτερογενώς, μέσω της επέκτασης του ΝΑΤΟ, που λειτούργησε ως καταλύτης εξώθησης των πραγμάτων στα άκρα, και στην πραγματικότητα στη ρίζα και στα θεμέλια των εξελίξεων βρίσκονται οι αλλαγές στους συσχετισμούς δύναμης μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας στο πλαίσιο της διαμόρφωσης μιας μετα-αμερικανικής Ευρώπης, τότε η ένταση στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα μπορούσε να συνεχιστεί ανεξάρτητα από τη στάση που θα τηρήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Δημήτρης Β. Πεπόνης
Ο Δημήτρης Β. Πεπόνης είναι ο δημιουργός του ιστότοπου αναλύσεων «Κοσμοϊδιογλωσσία» και συγγραφέας του βιβλίου «Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης. Από την Ουκρανία και την Πανδημία στην Πλανητική Τάξη».
https://kosmodromio.gr/2025/03/12/%ce%bc%cf%80%ce%bf%cf%81%ce%b5%ce%af-%ce%b7-%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%cf%85%cf%81%cf%8e%cf%80%ce%b7-%ce%bd%ce%b1-%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b5%cf%87%ce%b9%cf%83/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου