Μια εφιαλτική επιστροφή του κράτους πρόνοιας μέσα από ένα φιλελεύθερο ντελίριο για την μετανάστευση

Τα ζητήματα της μετανάστευσης και της παραγόμενης από αυτήν εγκληματικότητας δεν μπαίνουν μόνο για λόγους εκλογικής συγκυρίας και επικοινωνιακής αλλαγής της πολιτικής ατζέντας. Υπάρχουν σοβαρότεροι λόγοι


Του Πέτρου Σταύρου

Και να που το κράτος πρόνοιας επιστρέφει. Μπορεί τα ασφαλιστικά ταμεία να καταρρέουν, μπορεί οι μισθοί να καταβαραθρώνονται, μπορεί τα επιδόματα ανεργίας να γίνονται φιλοδωρήματα, μπορεί το ΕΣΥ να διαλύεται, μπορεί η παιδεία να πτωχεύει• μην ανησυχείτε, όμως, το κράτος πρόνοιας είναι εδώ και θα συμβάλει, εκ νέου, στο νέο κοινωνικό συμβόλαιο με τον λαό.
Το νέο σούπερ - ντουπερ κράτος πρόνοιας της πανίσχυρης μνημονιακής σύμβασης, της οποίας η λήξη μετατίθεται στα ακρότατα όρια του καπιταλιστικού ορίζοντα, συνδυάζει μια φιλελεύθερη αξία με δύο έννοιες - μια χωροταξική – πολεοδομική και μια πολιτική: Rethinking Athens – Rethinking Apartheid.



Έχουμε την υποχρέωση ως όντα μιας φιλελεύθερης κοινωνίας να αναστοχαζόμαστε για τους θεσμούς μας, τις έννοιες της πολιτειακής μας συγκρότησης, τα θεμέλια της οικονομίας μας και τη γεωγραφία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντός μας. Όχι, η πολιτική του Χρυσοχοϊδη για τους μετανάστες δεν είναι φασιστική: είναι φιλελεύθερη. Οι φασίστες λένε «…έξω τώρα όλοι οι μετανάστες…». Η πολιτική του υπουργού που είναι επιφορτισμένος με τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες του κράτους πρόνοιας (όχι, δεν μιλάμε για το Υπουργείο Υγείας, αλλά για το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) είναι άλλη. Δεν προσπαθεί να εξαλείψει την παρουσία όλων των μεταναστών στην Ελλάδα• αυτό είναι μια ουτοπική διακήρυξη ενός ακροδεξιού κινηματισμού. Αντίθετα, προσπαθεί να διατηρήσει τα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Όμως, αυτή η πολυπολιτισμική κοινωνία θα έχει νέα χωροθέτηση, νέες ζώνες χρήσης, νέο «κτηματολόγιο», νέα περίοδο λήξης.

Η πολιτική του νέου κράτους πρόνοιας δεν στηρίζεται σε έναν παγανιστικό πολιτισμό της σταθερής και μακροχρόνιας σχέσης με την γη και την ύπαιθρο, αλλά ενσωματώνει βασικές αξίες του ταξιδιού και της περιήγησης. Δημιουργεί στρατόπεδα τράνζιτο – ψευδαισθήσεις κινητικότητας. Ο Ρολάν Μπαρτ μιλούσε για την ψευδαίσθηση του ταξιδιού. Ταξιδεύουμε συνέχεια, αλλά κλεισμένοι σε αεροπλάνα – τρένα, δωμάτια ξενοδοχείου, αεροδρόμια, λιμάνια, αμπάρια και σε χώρους τράνζιτο, περιμένοντας, αναμένοντας το επόμενο μεταφορικό όχημα. Τελικά, η πολιτική του Χρυσοχοϊδη δεν είναι πολιτική για την μετανάστευση, αλλά για τον μετανάστη. Προσπαθεί εμμέσως να επηρεάσει τις μεταναστευτικές ροές με μια συγκεκριμένη αντίληψη και μεταχείριση – εγκλεισμό του όντος που, εκτός από τα πουλιά, μετακινείται και διαπερνά τα σύνορα, του μετανάστη.

Έτσι, το νέο κράτος πρόνοιας μπορεί να μη διαθέτει πόρους για τα ασφαλιστικά ταμεία, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, το πράσινο και τις κοινωνικές υποδομές, αλλά μπορεί να υποσχεθεί το εξής: «…Επειδή το βασικό εφόδιο της ζωής είναι η αίσθηση ασφάλειας, μπορώ να σας προσφέρω τη δυνατότητα να τρώτε αμέριμνα τον ηλιόσπορο σας, στο παρκάκι απέναντι από την παιδική χαρά που παίζει το παιδί σας και να μην ανησυχείτε από την παρουσία ανθρώπων ρακένδυτων, με άλλο χρώμα, περίεργη γλώσσα και ύποπτες χειρονομίες. Μπορείτε να φεύγετε από το σπίτι σας και απλώς να κλειδώνετε την πόρτα χωρίς να ανησυχείτε για το πώς θα το βρείτε στην επιστροφή. Αυτή τη νέα ποιότητα ζωής μπορώ να σας την προσφέρω με την αστυνομία και την χωροταξία. Το μνημόνιο δεν μου στερεί αυτές τις δυνατότητες…». Είναι το κράτος του ελάχιστου κόστους, το κράτος που καινοτομεί με μηδαμινά μέσα. Είναι το κράτος του φιλελευθερισμού που αναστοχάζεται, που επανανοηματοδοτεί την έννοια του Apartheid, που χρησιμοποιεί τις ουτοπίες της αμόλυντης φυλής, του απρόσβλητου έθνους, της φιλήσυχης κοινωνίας, ως ψευδαισθήσεις ευημερίας.

Η πολιτική των στρατοπέδων κάνει και κάτι άλλο, πολύ πιο σημαντικό. Επιχειρεί να επαναεισάγει στο νεοφιλελεύθερο ευρωπαϊκό οικοδόμημα την έννοια της χρησιμότητας του έλληνα. Γιατί πρέπει να είναι μέλος της Ε.Ε. η Ελλάδα; Μα για να προσφέρει φθηνές διακοπές, ρεύμα από ανανεώσιμες ενέργειες και προστασία των συνόρων του ευρωπαϊκού κάστρου. Είναι η απάντηση στα γερμανικά μυθεύματα περί τεμπέληδων και ανοργάνωτων ελλήνων: «…Εμείς έχουμε οργάνωση, έχουμε στρατό και αστυνομία να σας προστατεύσουμε από τα κύματα της παγκόσμιας αποδημίας, έχουμε ήλιο να σας ζεστάνουμε…». Πρόκειται για το νέο αναπτυξιακό πλασάρισμα της ελληνικής οικονομίας στην ευρωζώνη, το νέο brand name, η νέα θέση στον καινούργιο καταμερισμό εργασίας. Ο υπουργός Ανάπτυξης έγινε υπουργός Προστασίας του Πολίτη, υπουργός του νέου κράτους πρόνοιας, υβρίδιο των υπουργών Οικονομίας, Εσωτερικών και Εξωτερικών. Είπαμε, ο φιλελευθερισμός αναστοχάζεται τους θεσμούς του.

Τα ζητήματα της μετανάστευσης και της παραγόμενης από αυτήν εγκληματικότητας δεν μπαίνουν μόνο για λόγους εκλογικής συγκυρίας και επικοινωνιακής αλλαγής της πολιτικής ατζέντας. Υπάρχουν σοβαρότεροι λόγοι - και αυτοί άπτονται μιας επιχείρησης παρουσίασης ενός νέου εθνικού πεπρωμένου. Για την αριστερά δεν θα έπρεπε να υπάρχει μόνο η μετανάστευση, αλλά και η συγκατοίκηση. Όσα ταξιδιωτικά έγγραφα και αν εκδώσουμε (και σωστά τα προτείνουμε), δεν θα αλλάξει το γεγονός ότι εκτός από την μετανάστευση υπάρχει και η αποδημία. Η συγκατοίκηση δεν μπορεί να αποφευχθεί, παρόλο που σωστά επισημαίνεται το γεγονός πως η Ελλάδα έπαψε να είναι τόπος προορισμού. Η Ελλάδα έπαψε να είναι τόπος προορισμού, αλλά παραμένει τόπος υποδοχής. Εδώ μιλάμε, πλέον, για ένα εγχώριο-ταξικό πεπρωμένο που πρέπει να αλλάξει, μια ανθρώπινη επανακατάληψη του κέντρου από κατοίκους των οποίων η προαστιακή άνεση κατέρρευσε• μιλάμε για μια ριζοσπαστική αξιακή πολιτική για την Ευρώπη (και όχι μια άλλη ευρωπαϊκή πολιτική), και μια νέα οικονομία των αναγκών και της συνανάπτυξης (ενός νέου συγχρονισμού των οικονομικών κύκλων), σε ευρωπαϊκό και όχι μόνο επίπεδο.

Πέτρος Σταύρου
REDNotebook