«[…]Τα media που εχουν τη δυνατοτητα να απευθυνθουν στο ευρυ κοινο ειναι μεγαλες εταιρειες, στενα συνδεδεμενες με ακομα μεγαλυτερες συμφυρματικες (conglomerates). Οπως ολες οι επιχειρησεις, πουλανε ενα προϊον… Αγοραστες ειναι οι διαφημιστικες εταιρειες, και το ιδιο το κοινο ειναι το ‘‘προϊον’’, κατα προτιμηση το πιο ευπορο κοινο, που αυξανει την αποδοτικοτητα των διαφημισεων…
[…] Τα κυριαρχα ΜΜΕ που οριζουν τη γραμμη με την οποια ευθυγραμμιζονται και τα μικροτερα, ειναι εταιρειες που ‘‘πουλανε’’ προνομιουχα ακροατηρια σε αλλες επιχειρησεις. Φυσικα, η εικονα του κοσμου που εκπεμπουν αντανακλα τα συμφεροντα και τις προοπτικες των πωλητων, των αγοραστων και του προϊοντος. Η συγκεντρωση της ιδιοκτησιας των ΜΜΕ ειναι υψηλη και αυξανεται. Επιπλεον τα διευθυντικα στελεχη των ΜΜΕ και οι [διασημοι] σχολιαστες, ανηκουν στις ιδιες προνομιουχες ελιτ, και ειναι αναμενομενο να συμμεριζονται τις αντιληψεις, τις φιλοδοξιες και τις στασεις των συνεταιρων [εργοδοτων] τους, αναφορικα με το ταξικο συμφερον ολων τους.
Οι νεοεισερχομενοι στο συστημα δημοσιογραφοι ειναι απιθανο να αναρριχηθουν αν δεν συμμορφωθουν στις ιδεολογικες πιεσεις εσωτερικευοντας τις αξιες. Δεν ειναι ευκολο να πιστευεις κατι και να λες το αντιθετο. Εκεινοι που δεν συμμορφωνονται, απορριπτονται μεσω γνωστων μηχανισμων…
…Πολλοι αλλοι παραγοντες καθοριζουν τη συμμορφωση των ΜΜΕ με το κρατικο-εταιρικο συμπλεγμα. Η εναντιωση στην εξουσια ειναι δυσκολη και δαπανηρη· απαιτει υψηλο επιπεδο τεκμηριωσης και επιχειρηματων. Επιπλεον, η κριτικη αναλυση δεν ειναι ευπροσδεκτη απο τους κρατουντες, που αντιδρουν αποτελεσματικα κατεχοντας ποικιλα μεσα επιβραβευσης ή τιμωριας. Αντιθετως, η συμμορφωση με την ‘‘πατριωτικη’’ γραμμη δεν εχει κοστος…
…Το συστημα αμυνεται με ιερη οργη και αγανακτηση οταν αμφισβητειται το δικαιωμα του να εξαπατα προς οφελος της εξουσιας. Η ιδια η ιδεα να υποβληθει το ιδεολογικο συστημα σε ορθολογικη εξεταση, προκαλει αμηχανια ή εχθροτητα, συνηθως καλυμμενη υπο προσχηματα…
Noam Chomsky – Necessary Illusions: Thought Control in Democratic Societies
****
« …Σε μια ολοκληρωτικη κοινωνια, οι μηχανισμοι της πλυσης εγκεφαλου ειναι απλοι και διαφανεις. Το κρατος οριζει την επισημη αληθεια. Οι τεχνοκρατες και οι διανοουμενοι–διαμορφωτες της κοινης γνωμης παπαγαλιζουν το επισημο δογμα, που ειναι ευκολα αναγνωρισιμο… Μπορει κανεις να αναγνωρισει το προπαγανδιστικο μηνυμα και να το απορριψει, τουλαχιστον σιωπηρα. Η δημοσια εκφραση της απορριψης ενεχει κινδυνο, η βαρυτητα του οποιου εξαρταται απο το βαθμο βιαιοτητας του καθεστωτος.
Υπο την καπιταλιστικη δημοκρατια, το πραγμα ειναι αρκετα πολυπλοκοτερο. Ο τυπος και οι διανοουμενοι εμφανιζονται ασυμβιβαστοι και ανεξαρτητοι, υπερκριτικοι, ανταγωνιστικοι προς το ‘‘κατεστημενο’’ και αντιπαλοι του κρατους… ο τυπος δινει την εντυπωση μιας νεας εθνικης αρχης, σκληρου αντιπαλου της κρατικης εξουσιας.
Η πραγματικοτητα ειναι καπως διαφορετικη. Υπαρχει βεβαια κριτικη, αλλα η προσεκτικη εξεταση της δειχνει οτι τα ορια της ειναι στενα. Οι βασικες γραμμες της κρατικης προπαγανδας υποβαλλονται υπορρητα απο τους επικριτες της.Σε αντιθεση με το ολοκληρωτικο συστημα, ο προπαγανδιστικος μηχανισμος δεν διατυπωνει απλως μια γραμμη με την οποια ολοι ειναι υποχρεωμενοι να συμμορφωθουν ― ή την οποια ολοι απορριπτουν εσωτερικα.
Αντι αυτου, επιδιωκεται να οριστει και να περιοριστει το ευρος της σκεψης: η επισημη γραμμη οριζεται ως το ενα ακρο, και ως το αλλο ακρο οριζεται η θεση των πιο σκληρων επικριτων. Μεταξυ αυτων των οριων, υποβαλλονται οι ιδιες βασικες θεσεις [που εχουν κοινες το καθεστως και οι δηθεν επικριτες] αλλα σπανιως διατυπωνονται ρητα. Υπονοουνται, αλλα δεν εκφραζονται ανοιχτα.[…] Οσο πιο σκληρη εμφανιζεται η συγκρουση των ιδεων, τοσο καλυτερα εξυπηρετειται η προπαγανδα, εφοσον οι υπορρητες, υποβολιμαιες προκαταληψεις εμβολιαζοται αποτελεσματικοτερα.
Ο ανεξαρτητος νους πρεπει να επιδιωξει να αποστασιοποιηθει τοσο απο την επισημη γραμμη, οσο και απο την κριτικη των υποτιθεμενων εναντιων. Να σταθει κριτικα εναντι οσων εκπεμπει ο προπαγανδιστικος μηχανισμος• ταυτοχρονα, να διακρινει τις υπορρητες θεσεις που επιδιωκουν να υποβαλλουν απο κοινου το καθεστως και οι δηθεν επικριτες του. Αυτο ειναι πολυ δυσκολοτερο εργο.
Ενας ειδικος της κατηχησης θα επιβεβαιωσει οτι ειναι πολυ αποτελεσματικοτερο να περιορισεις το ευρος της σκεψης μεσα σε ενα στενο πλαισιο υποβολιμαιων προκαταληψεων [και να προκαταλαβεις την κριτικη]― παρα να προσπαθησεις να επιβαλεις δια ροπαλου μια ρητη θεση. Εχει αναχθει σε υψηλη τεχνη απο τον προπαγανδιστικο μηχανισμο των ΗΠΑ η μεθοδος της ψευδοκριτικης, που εφαρμοζεται απο την υπευθυνη διανοηση.
Αλλος σκοπος του προπαγανδιστικου μηχανισμου ειναι η αποκατασταση της πιστης στα ηθικα ιδανικα μας. Δεν ειναι αρκετο να προβαλλουμε τη φαυλοτητα των εχθρων μας και να τους επιρριψουμε την ευθυνη για τις αγριοτητες που διαπραξαμε σε βαρος τους. Ειναι απαραιτητο να εδραιωσουμε την ηθικη μας αγνοτητα. Σε αυτο το τελευταιο, τα επιτευγματα ειναι μυθικα…»
Noam Chomsky – Intellectuals and the State
RAMNOUSIA