Για τον ευρωπαϊκό κίτρινο Τύπο, η επίσκεψη Μέρκελ στην Αθήνα ήταν μάλλον η αφορμή.Η Coulisses de Bruxelles, για παράδειγμα, ανακάλυψε ξανά την ελληνική ιδιαιτερότητα, επισημαίνοντας ότι μόνο στην Ελλάδα έχουμε τόσο εμφατικά αντιγερμανική ανάκληση του ναζιστικού παρελθόντος: Ούτε στην Ιρλανδία, ούτε στην Πορτογαλία, ούτε στην Ισπανία είχαμε παρόμοιες εκδηλώσεις.
Φυσικά, η επισήμανση δεν είναι ιδιαίτερα εύστοχη: Οι συγκεκριμένες χώρες δεν είχαν ποτέ εμπειρία γερμανικής κατοχής, άρα είναι λογικό να έχουν διαφορετικά στερεότυπα για τη Γερμανία. Όσο για τον «κίτρινο Τύπο»της Γερμανίας, όπως το Focus και τη Bild, με τοποθετήσεις του τύπου «δεν μας αξίζει κάτι τέτοιο», θα ήταν χρήσιμο να θυμηθούμε ότι το υπόβαθρο της συμβολικής αυτής σύγκρουσης είναι η μονότονη αντιμετώπιση των Ελλήνων από την γερμανική πολιτική ηγεσία ως τζίτζικες της Ευρώπης.
Φυσικά, η πολιτική δεν είναι μόνο διαχείριση συμβόλων και συμβολισμών. Αλλά πριν πάει ο νους μας στην επίκληση του τετριμμένου πλέον όρου «ρεαλισμός», ας θυμηθούμε ότι δεν υπάρχει αντικειμενικά αποδεκτός ορισμός του ρεαλισμού. Υπό ένα πρίσμα, ο λαϊκισμός είναι ένα είδος ρεαλισμού, αν λάβουμε υπόψη μας την περίφημη ρήση του προκατόχου της κ. Μέρκελ, Χέλμουτ Σμιτ, ότι «όποιος έχει οράματα, πρέπει να επισκεφτεί το γιατρό».
Πράγματι, η κ. Μέρκελ ήλθε στην Αθήνα προκειμένου να απευθυνθεί σε γερμανικό ακροατήριο, με αποκλειστικό στόχο να κερδίσει μερικές ψήφους στις επερχόμενες εκλογές. Το ακροατήριο που ενδιαφέρει την κ. Μέρκελ, αφού τους αναγνώστες της Bild και του Focus τους έχει μάλλον δεδομένους, είναι εκείνο των αναγνωστών της Frankfurter Allgemeine Zeitung. Την μέρα που η κ. Μέρκελ ήταν στην Αθήνα, η εφημερίδα εξέφραζε ανοικτά τον προβληματισμό της σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
Το επιχείρημα είναι απλό: Ο νότος έχει στα χέρια του ένα χρέος, που μπορεί να αποτελέσει μηχανισμό εκβιασμού. Μια παύση πληρωμών από μια χώρα όπως η Ισπανία -ούτε λόγος για την Ιταλία- θα προκαλούσε κλυδωνισμούς στην παγκόσμια οικονομία, που θα έκαναν την Lehman Brothers να φαντάζει ως πταίσμα. Και υπό αυτό το πρίσμα, ο ESM μπορεί να φουσκώσει αυτό το χρέος, εκθέτοντας μάλιστα άμεσα τα κράτη-μέλη, διευρύνοντας έτσι τα περιθώρια εκβιασμού. Με άλλα λόγια, ούτε ο νότος, ούτε η Γερμανία, μπορούν να αρνηθούν«ένα ακόμα Μνημόνιο».
Τούτων δοθέντων, η επίσκεψη Μέρκελ στην Αθήνα ήταν καθησυ-χαστική: «ο νότος ακόμα κινείται στο ρυθμό μας και όλα θα πάνε καλά». Αυτό ήταν το μήνυμα. Και ίσως το επιχείρημα αυτό να ήταν πειστικό, εάν η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δεν επισήμαινε ακριβώς την επομένη της επίσκεψης ότι η «συνολική λύση»της κρίσηςστην Ευρωζώνη δεν μπορεί να περιμένει το τέλος των γερμανικών εκλογών. Εάν δεν υπάρξει άμεση απάντηση, ο κίνδυνος πανικού και φυγής κεφαλαίων από την Ευρώπη είναι άμεσος.
Με άλλα λόγια, η Γερμανία δεν είναι ασφαλής. Και αυτό μας φέρνει σ' ένα δεύτερο είδος ρεαλισμού, που χαρακτηρίζεται από ιστορική συνείδηση, δηλαδή ηγέτες που όχι μόνο ξέρουν ότιθέλουν την εξουσία, αλλά και γιατί την θέλουν. Ο Κολ υποστήριζε ότι η Ευρώπη και η Γερμανία είναι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος -ενδιαφέρουσα μεταφορά,δεδομένων των συνθηκών- αφού η ενοποίηση της Ευρώπης ήταν στόχος ταυτόσημος με την ενοποίηση της Γερμανίας.
Ομως,όπως επισημαίνει το Spiegel, η ενοποίηση της Γερμανίας επέτρεψε στο Βερολίνο να αναπτύξει μια κουλτούρα εξωτερικής πολιτικής που προσομοιάζει περισσότερο με αυτή της Μόσχας παρά με την πραγματικότητα των Βρυξελλών. Η Γερμανία όμως δεν ήταν έτοιμη ούτε για την δική της ενοποίηση, ούτε για την Ευρωπαϊκή. Σήμερα, όλοι ζητούν περισσότερη Ευρώπη, αλλά ποια Ευρώπη οραματίζεται η Γερμανία; Εάν σύντομα η Γερμανία δεν αποσαφηνίσει τι θέλει από την Ευρώπη, τα μελλοντικά βιβλία ιστορίας δεν θα ξεκινούν την αφήγησητης αποδόμησης της Ευρώπης από την Αθήνα του 2009.
Η αφήγηση θα ξεκινά πολύ νωρίτερα: Το Βερολίνο του 1989.
Μαριλένα Κοππά
http://logoplokies.blogspot.gr/