Πώς θα χωρέσουν αύριο Τρίτη στο Ηρώδιο 50 χρόνια σε δύο ώρες; Η σχέση με τον Μίκη Θεοδωράκη είναι από μόνη της μια ζωή. Η Μαρία Φαραντούρη πανταχού παρούσα στο μουσικό γίγνεσθαι, δεν σταμάτησε ποτέ να πειραματίζεται, και να τολμά και εδώ και στο εξωτερικό. Πενήντα χρόνια μετά τραγουδά αποσπάσματα από το μεγάλο ρεπερτόριο της και από το έργο των μεγάλων Ελλήνων δημιουργών, όπως οιΜίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Διονύσης Σαββόπουλος, Θάνος Μικρούτσικος, Μάνος Λοΐζος, Λευτέρης Παπαδόπουλος, αλλά και ξένων συνθετών, όπως οι Zulfu Livaneli, Kurt Weil, Charles Lloyd, Lucio Dalla σε ποίηση Κ.Π. Καβάφη, Γιώργου Σεφέρη, Οδυσσέα Ελύτη, Γιάννη Ρίτσου, Άγγελου Σικελιανού, Νίκου Γκάτσου, Federico Garcia Lorca , Pablo Neruda, Bertolt Brecht αλλά και των στιχουργών Ιάκωβου Καμπανέλλη, Λευτέρη Παπαδόπουλου, Κώστα Καρτελιά. Λίγο πριν τη μεγάλη συναυλία η σπουδαία ερμηνεύτρια μιλά για την ποίηση και την ελευθερία, την ιστορία και την σημερινή κατάσταση. Της Φωτεινής Λαμπρίδη
Κυρία Φαραντούρη η αυριανή συναυλία γίνεται με την αφορμή της συμπλήρωσης των 50 χρόνων σας στο τραγούδι. Αλήθεια τί θα πρωτοχωρέσετε στο πρόγραμμα του Ηρωδείου Πώς αισθάνεστε σήμερα μετά από πέντε τόσο γόνιμες δεκαετίες στο τραγούδι;
Έχετε δίκιο. Δυσκολεύτηκα πολύ σς την επιλογή. Ασθάνομαι σαν να πρωτοτραγουδώ πάλι. Ήταν γεμάτα τα χρόνια αλλά δεν θέλω να τα αισθάνομαι σαν βαρος αλλά σαν ελευθερία. Ηταν γεμάτα χρόνια με συνεργασίες με ταξίδια. Στο εξωτερικό ακόμα με καλούν πολύ συχνά άνθρωποι που αγαπούν την Ελληνική ποίηση τη μελοποιημένη από τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι, μου ζητούν τραγουδια ακόμα και από τη βυζαντινη μας παραδοση.
Μιλήτε για την έννοια της ελεύθερίας. Ήταν για σας η ενασχόληση με το τραγούδι ένα παράθυρο ελευθερίας;
Βέβαια ήταν. Η σχέση αυτή προέκυψε από ανάγκη εσωτερική. Μετά βέβαια ήταν καλό συναπάντημα αυτό με τον Μικη και τον Μάνο και οπωσδήποτε όλο το περιβάλλον της εποχής. Αυτοί οι δύο μεγάλοι μουσικοί διάλεξαν υλικό μεγάλων στιγουργών, ποιητών. Όλοι αυτοί μαζί με τους ζωγράφους του ανθρώπους των γραμμάτων, αποτελούσαν ένα ρεύμα πολιτισμού, το οποίο συναντιόταν με το αντίστοιχο ρεύμα από το εξωτερικό. Ήταν η εποχή των μεγάλων ανατροπών, στην τέχνη στην κοινωνία... Μπομπ Ντίλαν, Τζοάν Μπαέζ... Όλα αυτά είχαν την αντιστοιχία τους και στη χώρα μας. Ο Μάνος Λοϊζος με τον οποίο συνδέθηκα, ο Διονύσης Σαββόπουλος που ήταν κι αυτός στον Σύλλογο Νέων της Μουσικής. Ο Χρήστος ο Λεοντής, ο Νότης ο Μαυρουδής.
Και τότε κυρία Φαραντούρη ακούστηκε ηχηρά η καλλιτεχνική φωνή της χώρας στο εξωτερικό και χωρίς καμία στήριξη αν δεν κάνω λάθος.
Έτσι είναι. Κάποιες μονάδες ανέδειξαν και στήριξαν τον πολιτισμό μας και αυτό δεν υπήρξε ποτέ σαν σχέδιο οργανωμένο από την πολιτεία. Θυμάμαι τον Μιτεράν. Όποτε τον συναναντούσαμε στο εξωτερικό απορούσε: “Μα έχετε τέτοιο όπλο και δεν το χρησιμοποιείτε ποτέ” μας έλεγε. Η Ελληνική πολιτεία είναι όλο λόγια και ευχολόγια. Ποτέ δεν στήριξε τον πολιτισμό όπως πρέπει. Ο Μίκης αποφάσισε τότε από το εξωτερικό για να παλέψει με όπλο το τραγούδι του. Το ίδιο έκαναν κι άλλες φωτισμένες προσωπικότητες χωρίς στήριξη. Ευκαιριακά μόνο υπήρξαν κάποια πράγματα από τη Μελίνα είτε από λίγους ευαίσθητους φορείς.
Κυρία Φαραντούρη η φωνή σας δεν περιορίζεται σε ένα είδος. Ερμηνεύετε υπέροχα από τζαζ και μπλούζ έως τραγούδια από την παράδοση την Ελληνική και όχι μόνο. Πού αισθάνεστε πιο οικεία;
Πιστεύω ότι η καλή μουσική είναι μία. Μπορεί ένας Μογγόλος να τραγουδάει με το έγχορδό του ένα αριστουργημα της παράδοσης του και αυτό να το πάρει ένας μεγάλος μουσικός και να το απογειώσει περισσότερο. Τα τελευταία χρόνια έχω αρχίσει να ασχολούμε πιο πολύ με το αρχαιτυπικό μας υλικό. Εντελώς τυχαία ανακάλυψα όλο αυτόν τον πλούτο της παράδοσής μας όταν ένας διάσημος τζαζίστας που συνάντησα στο εξωτερικό ο Τσαρλς Λόις με άκουσε να τραγουδάω ηπειρώτικα και νησιώτικα και ενθουσιάστηκε. Με πλησίασε και με ρώτησε “ θα θέλατε να περπατήσουμε αυτή τη γέφυρα μαζί;” Συναντηθήκαμε πολλές φορές , του γνώρισα τον Σωκράτη τον Σινόπουλο και ενθουσιάστηκε. Έτσι προέκυψαν αυτά τα δύο cd της ECM που πήραν εξαιρετικές κριτικές γιατί δεν μπόρούσαν να φανταστούν πώς συνδιάζονται υπέρχοχα αφροαμερικάνικες μελωδίες με ηπειρώτικα τραγούδια. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Τσαρλς , ο Φαραζής... μπορούν να δείξουν ότι οι μουσική είναι μία
Με ποιο κριτήριο επιλέξατε τα τραγούδια του αυριανού προγράμματος;
Αξονας είναι οι ποιητές . Δεν θέλω να κάνω χρονολογική σειρά είναι αδύνατο να χωρέσουν 50 χρόνια σε δύο ώρες. Θα σταθώ στον Χατζιδάκι και στα τραγούδια από την Περσεφόνη τη Μεςλισάνθη από τη Σκοτεινή Μητέρα,. Θα πω κάποια από τα Νέγρικα του Λοϊζου και επειδή θέλω σε κάθε συναυλία μου να υπάρχει νέο υλικό θα ακουστούν τέσσερα τραγούδια που έχουν ηχογραφηθεί στη Γερμανία, σουίτες του Φαραζή. Θα τα πούμε τριφωνία με την Έλλη και τη Σαββίνα. Μετά θα πούμε με τον Σαββόπουλο κάποια γιατί ξεκινήσαμε μαζί με τον Διονύση και δεν θα μπορούσε να λείπει.
Τί θυμάστε από εκείνη την πρώτη περίοδο στο τραγούδι;
Θυμάμαι το διαμέρισμα που είχε νοικιάσει ο Σύλλογος Νέων της Μουσικής. Εκεί μαζευόμασταν όλοι . Άλλος μετά τη δουλειά εγώ πήγαινα κάθε απόγευμα μετά το σχολείο. Ηταν ο Λοίζος εκεί κι ο Λεοντής παρέα μας και θυμάμαι χαρακτηριστηκά να ακούω τον Διονύση από την κουζίνα να προβάρει το Ήλιε ήλιε Αρχηγέ. Μετά πήγαμε με τον Διονύση σε μια μπουάτ και ήταν κι ο Λοίζος μαζί μας, το 1093-4. Περάσαμε όμορφα και δύσκολα. Το Κολωνάκι ήταν συντηρητικό τους ενοχλήσαμε σου λέει τί λένε αυτοί τώρα. Μας έδιωξαν κάποια στιγμή αλλά αναγκάστηκαν να μας ξαναφωνάξουν γιατί ο κόσμος μας ήθελε. Είχε ήδη διμιουργηθεί ρεύμα.
Η τέχνη πρέπει να ενοχλεί;
Βεβαίως πρέπει να ενοχλεί. Δεν λέω ότι είναι άχρηστη η άλλη τέχνη η πιο ελαφριά, που σε κάνει να ξεχνιέσαι. Κι αυτό είναι απαραίτητο στο τραγούδι. Το άλλο όμως είναι παιδεία. Είναι κάτι βαθύτερο, είναι πνευματικό προιόν. Σκεφτείτε το μεγάλο επίτευγμα του Μίκη. Με υψηλή μελωδία έντυσε τους μεγάλους μας ποιητές. Το Κράτησα τη ζωή μου ή ο Κεμάλ, είναι τραγούδια διαχρονικά, θα μας αφορούν πάντα. Μπορεί να έχουν πτωχεύσει τα πάντα γύρω μας όχι όμως αυτός ο πλούτος.
Για να ερμηνεύσει κανείς αυτά τα τραγούδια αρκεί να τα ακολουθήσει μελωδικά; Ή πρέπει να τα κατανοήσει να τα νιώσει;
Ή να τα κατανοεί ή να τα νιώθει από ένστικτο όπως ο Μπιθικώτσης. Πολύς κόσμος που άκουγε τα τραγούδια του Μίκη ένιωθε ότι κάτι λένε αυτά τα τραγούδια. Οι μισοί να άνοιξαν τα βιβλία να έψαχναν τον ποιητή θα ήταν κέρδος. Και δεν θεωρώ ότι ήταν δύσκολα εκείνα τα τργούδια στην κατανόηση. Σήμερα ακούω πολλά πιο πολύπλοκα από νέους δημιουργούς πολύ εγκεφαλικά και επικεντρωμένα στο εγώ. Εκείνα τα τραγούδια είχαν μια ισοροπία ανάμεσα στο Εγώ και στο Εμείς. Και τώρα υπάρχουν καλά τραγούδια αλλά εκφράζονται μέσα από κατηγοριοποιήσεις,
Οι μεγάλες ιστορικές κοινωνικές συγκυρίες γεννούν μεγάλα τραγούδια;
Νομίζω ναι. Όλα αυτά τα χρόνια της ευημερίας υπήρξαν ωραία τραγούδια. Δεν δημιούργησαν ρεύμα. Όπως τότε που ένας συνθέτης είχε γύρω του άλλους εκατό. Τώρα δε με το ίντερνετ παρλα την ευκολία της αμεσότητας, πιάνει ο καθένας μειοψηφίες. Το ταλέντο και η ευαισθησία δεν σταματάει ποτέ.
Σε μια τόσο δύσκολη περίοδο όπως αυτή δεν έχει γραφτεί πάντως το τραγούδι που θα συσπειρώσει τον κόσμο σε μια πλατεία. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Γιατί αυτό πάει μαζί με τους κοινωνικούς αγώνες. Το Μπέλα Τσάο ήταν ένα αγροτικό τραγούδι, το τραγουδούσαν οι γυναίκες που μάζευαν το ρύζι. Το πήρε ένας το έκανε επαναστατικό. Το γελαστό παιδί δεν ήταν πολιτικό ήταν από ένα θεατρικό έργο τη μουσική του οποίου είχε γράψει ο Λοίζος. Μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη αλλάξαμε μια λέξη , αντί να λέμε σκοτώσαν οι εχθροί μας λέγαμε σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί. Θελω να πω αυτά τα τραγούδια τα γεννάει ο κόσμος και τα κινήματα. Μόνο έτσι γίνεται μαζικό . Αυτό είναι σπάνιο. Τέχνη να γίνεται. Για μένα αν είναι η τέχνη αληθινή είναι πολιτική.
Κοιτώντας πίσω σε αυτά τα πενήντα χρόνια, πού στέκεστε περισότερο κυρία Φαραντούρη. Ποια στιγμή ήταν η πιο καθοριστική;
Η πρώτη μου συνάντηση με τον Μίκη εκεί στις αρχές της άνοιξης εκείνης του πολιτισμού με τον Μάνο και τους άλλους. Όταν μου είπε ο Μίκης θέλω να γίνεις η μούσα μου η ιέρειά μου, μπήκα σε ένα ταξίδι που δεν τελείωσε ποτέ.
Σήμερα μέσα σε ένα περιβάλλον απίστευτα σκληρό με τα μέτρα που χτυπούν κυρίως τους πιο αδύναμους και σε μια περίοδο που η δημοκρατία πλήτεται πως πρέπει να αντιδράσουμε σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο κατά τη γνώμη σας;
Οικονομική κρίση τέτοια, πρώτη φορά αντιμετωπίζει η γενιά μας. Τότε ήταν η δικτατορία ήξερες ποιος είναι ο στόχος. Να φύγουν οι συνταγματάρχες πάσει θυσία. Τώρα ανοίκεις στην Ευρώπη που είναι θύμα και θύτης μαζί. Η διεθνής αγορά, η κερδοσκοπία. Αυτό κάνει τον κόσμο να μουδιάζει δεν ξέρει που να στραφεί. Υπάρχει η ευθύνη των πολιτικών οπωσδήποτε. Σήμερα υποφέρει πολύς κόσμος όμως δεν πρέπει να σβήσουμε τη φλόγα της αισιοδοξίας. Οι νέοι άνθρωποι πρέπει να βγουν μπροστά. Οι νέοι της Ευρώπης και να μας συμπαρασύρουν όλους να απαιτήσουμε να ανατραπεί όλη αυτή η κατάσταση που πλήττει κυρίως τους χαμηλόμισθους, τους πιο φτωχούς
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου