Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2019

Αργεντινή: Μια χώρα, ένα άλυτο ερώτημα και αρκετοί συνήθεις ύποπτοι


Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του Tvxs.gr.

Κοιτώντας κάποιος μια υδρόγειος σφαίρα βλέπει, μια ήπειρο ανάμεσα σε δύο ωκεανούς. Το νοτιότερο σημείο αυτής της ηπείρου βρίσκεται κοντά στην Ανταρκτική. Ανάμεσα στις χώρες που την αποτελούν, βρίσκεται μια η οποία φημίζεται μεταξύ άλλων για τον αθλητισμό, και το τανγκό της. Μια χώρα, οι πολίτες της οποίας δυσκολεύονται όσο τίποτα να δώσουν απάντηση σε ένα ερώτημα:

“Θα τελειώσει κάποια στιγμή η οικονομική κρίση;” 

Η οικονομική κρίση αυτής της χώρας είναι αλληλένδετη με τη γεωγραφική της θέση. Θα μπορούσε να παρομοιάσει κάποιος τον γεωγραφικό χώρο που εκτείνεται από το βορειότερο σημείο των Η.Π.Α. ως την Παταγονία, με μια μεγάλη πολυκατοικία η οποία εμπίπτει στην ιδιοκτησία των Ηνωμένων Πολιτειών. Τουτέστιν, οι χώρες που βρίσκονταν στην πολυκατοικία, είτε θα ήταν “σωστοί” ένοικοι και θα πλήρωναν το νοίκι τους , είτε θα βρίσκονταν μεταξύ ακάλυπτου και υπογείου.

Η χώρα λοιπόν η οποία αναφέρθηκε προηγουμένως, βρέθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια να αποτελεί παράδειγμα σωστού ενοίκου. Μετά την 28η Οκτωβρίου όμως, αποτελεί ερωτηματικό η ακριβής κατοικία της.

“Μπορούμε πράγματι να πούμε πως η Λ. Αμερική είναι η πίσω αυλή των Ηνωμένων Πολιτειών και όχι μόνο. Είμαστε χώρες γεμάτες με φυσικούς πόρους, αλλά αδύναμες οικονομικά”


Η πολιτική και οικονομική κατάσταση αυτής της χώρας σχετίζεται άμεσα με μια έννοια: Περονισμός. Παίρνοντας το όνομα του από τον πρώην στρατηγό και πρόεδρο της Αργεντινής, Χούαν Ντομίνγκο Περόν, ο Περονισμός πρεσβεύει μια ιδεολογία “η οποία απευθύνεται στον καθένα, κυρίως όμως στους φτωχούς και τη μεσαία τάξη. Δίνει έμφαση στη δημόσια εκπαίδευση, στη δημόσια υγεία, στα εργατικά δικαιώματα. Είναι ένα πολιτικό κίνημα των ανθρώπων”, όπως μας λέει ο 25χρονος αργεντινός Facundo Rey. Ο Facundo, φωτογράφος στο επάγγελμα, έζησε για 23 χρόνια στην Αργεντινή, προτού έρθει στην Ελλάδα , δύο χρόνια δηλαδή έπειτα από την ανάληψη της εξουσίας από τον Μαουρίσιο Μάκρι, το 2015. Όσον αφορά τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του Μάκρι, ο Facundo είναι κατατοπιστικός: “Ήταν ψεύτης. Η οικονομία της Αργεντινής κατέρρευσε το 2015. Όλοι ξέραμε ποιος είναι ο Μάκρι προτού αναλάβει καθήκοντα προέδρου αφού ήταν δήμαρχος στην πρωτεύουσα. Ο Μάκρι πούλησε ολόκληρη τη χώρα, τη βιομηχανία της Αργεντινής. Κατέστρεψε τα συνδικάτα, τη δημόσια εκπαίδευση, έριξε τον κατώτατο μισθό, ιδιωτικοποίησε την εταιρεία ηλεκτρισμού της χώρας με αποτέλεσμα το κόστος των λογαριασμών να αυξηθεί σε υπερβολικό βαθμό. Κατέστρεψε την οικονομία της Αργεντινής μέσα στο πρώτο εξάμηνο”.


Περισσότεροι από 150.000 εργαζόμενοι του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, απολύθηκαν από τον Δεκέμβρη του 2015, έως τον Μάρτη του 2016. Σύμφωνα με την κρατική υπηρεσία στατιστικής της χώρας το εξωτερικό χρέος αυξήθηκε κατά 72.5 % από την στιγμή που ο Μάκρι ανέλαβε την προεδρεία της Αργεντινής. Ο τέως πρόεδρος της Αργεντινής και γόνος μιας εκ των πλουσιότερων οικογενειών της χώρας, κατάφερε “κάτι που λίγοι θεωρούσαν πιθανό, σύμφωνα με τον διευθυντή μιας διεθνής τράπεζας στο Μπουένος Άιρες: θα παραδώσει την οικονομία της Αργεντινής σε χειρότερη κατάσταση από ότι την κληρονόμησε το 2015”, όπως γράφουν οι Michael Scott και Benedict Mander στους Financial Times. Πράγματι, το αργεντίνικο Πέσο έχει καταρρεύσει, ενώ το υψηλότερο δάνειο της ιστορίας του ΔΝΤ, το οποίο σύναψε ο Μάκρι, ύψους 56 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δεν απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αντιθέτως, το εν λόγω δάνειο θα αποτελέσει βαρίδι για την κυβέρνηση Φερνάντες Κίχνερ, η οποία θα πρέπει να αποπληρώσει εντός των ετών 2022-2023, σημαντικό ποσοστό των χρημάτων που έλαβε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν φταίει για όλα ο Μάκρι.

Το 2001 το δημόσιο χρεός της Αργεντινής ανερχόταν σε 155 δισεκατομμύρια δολάρια, το υψηλότερο δημόσιο χρεός στην ιστορία έως τότε. Κι’ όμως, την περίοδο 1991-1997, επί προεδρίας Κάρλος Μένεμ, η οικονομία της Αργεντινής αναπτυσσόταν κατά μέσο όρο 6.1 %. Βέβαια, το ερώτημα που προκύπτει σε αυτό το σημείο είναι: “Τι σημαίνει ανάπτυξη και ποια τα αποτελέσματα της;”

Ανήμερα της εργατικής πρωτομαγιάς το 1995, στους Νew York Times κάποιος θα μπορούσε να διαβάσει ένα άρθρο με τίτλο: “Bank Crisis Undermining 'the Argentine Miracle”. Ο όρος “Αργεντίνικο θαύμα” δεν είναι τυχαίος. Τον είχε χρησιμοποιήσει ο Κάρλος Μένεμ για να χαρακτηρίσει την οικονομική πολιτική της χώρας κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του. Το 1999, μετά το πέρας της δεύτερης θητείας του Μένεμ, το “θαύμα” αποτελούσε παρελθόν. Το θαύμα δεν απευθυνόταν στους φτωχούς της Αργεντινής. Το 1998, η οικονομική ανισότητα ήταν εντονότερη ανάμεσα στον πλούσιο και φτωχό πληθυσμό των αστικών κέντρων της Αργεντινής.


Επιπροσθέτως, παρά τη σημαντική μείωση των ποσοστών φτώχειας, ακραίας φτώχειας κατά την πρώτη θητεία του Μένεμ, παρατηρείται δραματική αύξηση στα ποσοστά από το 1994 έως και το 1998 τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην επαρχία. Αξίζει να σημειωθεί βέβαια σε αυτό το σημείο πως κατά μέσο όρο, τα ποσοστά φτώχειας στην επαρχία ήταν αυξημένα κατά περίπου 15 % σε σχέση με την πρωτεύουσα. Επιπλέον, από το 1991 έως το 1999 η ανεργία αυξήθηκε κατά εννιά ποσοστιαίες μονάδες ενώ παράλληλα από το 1990 έως το 1998 παρατηρείται σημαντικότατη αύξηση στις τιμές των δημοσίων υπηρεσιών (τηλεπικοινωνίες, συγκοινωνίες, ηλεκτρισμός, καύσιμα). Ήταν ένα αργεντίνικο θαύμα που θυμίζει σε κάποια σημεία το βρετανικό “θαύμα” της Θάτσερ. Οι λέξεις που χρησιμοποίησε ο Facundo για να περιγράψει τον Μένεμ, ήταν “ψεύτης και ψεύτικος”, δύο λέξεις δηλαδή που θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν κάλλιστα και το “θαύμα” που πέτυχαν ο Μένεμ σε συνδυασμό με τους Cavallo και Fernandez (μέλος των Chicago Boys) που διατέλεσαν υπουργοί οικονομικών από το 1991 έως το 1999. Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν φταίει μόνο ο Μένεμ.

Όπως γράφει η δημοσιογράφος Helen Popper στο Reuters, ειδική σε ζητήματα που αφορούν τη Λ. Αμερική, η οικονομική διαχείριση της περιόδου 1976-1983 (περίοδος Χούντας) αποτελεί “την αρχή ενός αυξανόμενου εξωτερικού χρέους που λέγεται ότι έσπειρε τους σπόρους για την οικονομική κατάρρευση της χώρας δύο δεκαετίες αργότερα”. Κατά τη διάρκεια της Χούντας υπήρξαν πρωτοβουλίες για την ιδιωτικοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών της χώρας, αυξήθηκαν οι τιμές του φαγητού. Μειώθηκαν οι μισθοί, οι κοινωνικές δαπάνες και δόθηκε έμφαση στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως τα αγροτικά προϊόντα τα οποία θα εξάγονταν, προέρχονταν από εκτάσεις Γης που ανήκαν σε μεγαλογαιοκτήμονες. Επιπλέον, συνάφθηκαν δάνεια ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων από τράπεζες της Δύσης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Πέρα λοιπόν από την εξαφάνιση 30.000 ανθρώπων στην Αργεντινή, πέρα από την χρήση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 1978 με στόχο τη συγκάλυψη των βασανιστηρίων που διαδραματίζονταν μερικά χιλιόμετρα μακριά από τα γήπεδα, πέρα από τη διάλυση εργατικών και οι φοιτητικών ενώσεων η προαναφερθείσα Χούντα, είχε σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της Αργεντινής. 


Η Χούντα όμως δεν κράτησε για πάντα. Οι πρώτες ελεύθερες εκλογές έπειτα από την στρατιωτική δικτατορία, έμελλαν να είναι και οι πρώτες ελεύθερες εκλογές όπου το κόμμα που πρέσβευε το Περονιστικό κίνημα, απέτυχε να εκλεγεί. Ο Raul Alfonsin ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Αργεντινής το 1983. Στα χρόνια της διακυβέρνησης του “ήρωα της Αργεντίνικης Δημοκρατίας”, δικάστηκαν και φυλακίστηκαν υψηλόβαθμα στελέχη της Χούντας όπως ο Videla, ο Massera και ο Viola. Η οικονομική πολιτική που ακολούθησε όμως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως “ηρωική”. Το 1985, ο Alfonsin ζήτησε βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο με τη σειρά του ζήτησε από εκείνον να προβεί σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Μια από αυτές ήταν το “austral plan”, το οποίο όμως οδήγησε σε περιορισμένα ομόλογα, μείωση των αποθεματικών και αύξηση της ανεργίας. Πιο συγκεκριμένα, λίγο πριν o Alfonsin παραδώσει την διακυβέρνηση της Αργεντινής στον Menem, το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν κοντά στο 25 %, το αργεντίνικο εγχώριο νόμισμα είχε χάσει το 95 % της αξίας του μέσα σε τέσσερις μήνες. Οι αργεντίνικες εφημερίδες διακωμωδούσαν την κατάσταση όσον αφορά το ζήτημα του πληθωρισμού γράφοντας πως η τιμή ενός γεύματος σε ένα εστιατόριο θα αλλάξει από την στιγμή της παραγγελίας ως την στιγμή της πληρωμής.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το 2003, η χώρα προσπαθεί να “αναρρώσει” από την κρίση που κορυφώθηκε το 2001. Το 2001 λοιπόν, το 51. 7 % του πληθυσμού της Αργεντινής ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας ενώ ο κατώτατος μισθός βρίσκεται σχεδόν στα ίδια επίπεδα (με βάση σταθερή ισοτιμία και σε σχέση με το μέσο εισόδημα του εργαζόμενου πληθυσμού) με το 1993. Το 2002 το ποσοστό της ανεργίας ανέρχεται σε 21.5 %. Δώδεκα χρόνια μετά, υπό από τη διακυβέρνηση του Nestor Kirchner και της Christina Hernandez Kirhcner, η ανεργία βρίσκεται στο 7.2 % (έχοντας υποχωρήσει δηλαδή κατά 14 %) και η οικονομική ανισότητα μεταξύ του πληθυσμού έχει μειωθεί σημαντικά. Επιπροσθέτως, ο κατώτατος μισθός, το 2013 εμφανίζεται αρκετά βελτιωμένος σε σχέση με εννιά χρόνια πριν. Ο Ιan Mount έγραφε την πρώτη Σεπτεμβρίου του 2011 στους New York Times: “δεν είναι πως η Αργεντινή δεν έχει προβλήματα, αλλά τα τωρινά της ποσοστά μιλούν από μόνα τους”. Αναφερόταν στα ποσοστά που προαναφέρθηκαν. Ο Nestor Kirhcner (2003-2007), αυξάνοντας τους φόρους στις εισαγωγές και στις εξαγωγές, συνέβαλε στην αύξηση του ποσοστού των κρατικών δαπανών ως μέρος του Α.Ε.Π. ανέρχονταν σε 25 % το 2011, σε σύγκριση με το 14 % το 2003. Κρατική δαπάνη ασφαλώς είναι και η δημόσια εκπαίδευση. Ενώ λοιπόν το 2003, το 3.5 % του ΑΕΠ της Αργεντινής κατέληγε στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα, το 2015 (πριν προλάβει να αναλάβει ο Μάκρι) το ποσοστό είχε αυξηθεί σε 5.7 %. Με άλλα λόγια, η διαφορά ανέρχεται σε λίγα λιγότερα από 30 δισεκατομμύρια δολάρια. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί επίσης, πως από το 2005 έως το 2015, η μεσαία τάξη της Αργεντινής είχε διπλασιαστεί.


Τόσο ο Nestor Kirhcner όσο και η Christina Hernandez έχουν κατηγορηθεί για λαϊκισμό. Έναν χρόνο πριν, η Hernandez κατηγορήθηκε επίσης για διαφθορά. Τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές του 2015, στις οποίες εξελέγη ο Μάκρι, αν κάποιος διάβαζε την έντυπη έκδοση του Economist, υπήρχε περίπτωση να πέσει στην αντίληψη του ένα άρθρο με τίτλο: “Το τέλος του Κιρχνερισμού”. Περισσότερο ενδιαφέρον όμως παρουσίαζε ο υπότιτλος: “και ενδεχομένως, το ξεκίνημα λογικότερων οικονομικών πολιτικών”. Μέσα στο άρθρο, αναφέρεται πως οι Kirchners ήταν “ανοιχτοχέρηδες” καθώς το 2015, το 40 % του πληθυσμού λάμβανε είτε σύνταξη, είτε μισθό, είτε κοινωνική βοήθεια από το κράτος. Αφού όμως η κοινωνία διακατεχόταν στο μεγαλύτερο βαθμό της από ευημερία, γιατί στις 25 Οκτωβρίου περίπου 600.000 περισσότεροι Αργεντίνοι πολίτες ψήφισαν τον Μάκρι και τον εξέλεξαν Πρόεδρο της χώρας;

“Το πρόβλημα είναι η κοινωνία της Αργεντινής. Ο Κίρχνερ ως πρόεδρος της Αργεντινής ξεκίνησε να χτίζει τη χώρα από την αρχή. Μετά τον Νέστορ, η Κριστίνα ανέλαβε την εξουσία συνεχίζοντας τις ίδιες πολιτικές. Υπήρχε οικονομική ανάπτυξη και αρκετή βοήθεια προς τις μικρές επιχειρήσεις, προς τους ανθρώπους που δούλευαν σε βιομηχανίες. Οι άνθρωποι ήταν σε καλή οικονομική κατάσταση. Πλέον μπορούσαν για παράδειγμα να έχουν δύο αυτοκίνητα και ίσως να αγοράσουν ένα σπίτι. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι οι άνθρωποι που μέχρι πρότινος ήταν φτωχοί, μετά ανέβηκαν στη μεσαία τάξη. Και ξεκίνησαν να σκέφτονται πως είναι πλούσιοι, αλλά δεν ήταν. Ξέχασαν ότι η κυβέρνηση είναι εκεί για να σε βοηθάει, όχι για να σου δίνει, αλλά για να σε βοηθάει. Ξεκίνησαν να αντιπαθούν λοιπόν το κόμμα των Περονιστών. Ξεκίνησαν να αντιπαθούν ακόμα και τους φτωχούς γιατί το κράτος βοηθούσε περισσότερο τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα γιατί ακριβώς αυτά είχαν περισσότερη ανάγκη για βοήθεια. Επίσης, τα ΜΜΕ ξεκίνησαν να στρώνουν τον δρόμο για την προεδρεία του Μαουρίσιο Μάκρι. Είναι απλά δέκα άνθρωποι που ελέγχουν τα μέσα, τα οποία σου έλεγαν συνέχεια να ψηφίσεις για το Μάκρι. Πολλοί ψήφισαν τυφλά, απλά δεν ήθελαν την Κίρχνερ και ψήφισαν Μάκρι, ήξεραν όμως τι τους περιμένει”.

Αυτά ήταν η απάντηση του Facundo στο εν λόγω ερώτημα. Ήξεραν όμως το εκλογικό σώμα των Αργεντινών τι τους περίμενε; Ή θεώρησαν πως το προεκλογικό σύνθημα του Μάκρι “Cambiemos” (“Ας αλλάξουμε”), θα έπαιρνε σάρκα και οστά; Ίσως πίστευαν πράγματι στο “Cambiemos”, όπως και ο Economist στο προαναφερθέν άρθρο του. Οι αριθμοί βέβαια, είναι δύσκολο να διαψευστούν. Είναι πολύ ευκολότερο όμως να ερμηνευτούν με την οπτική του καθενός.

* Όλες οι φωτογραφίες που είναι τραβηγμένες στην Αργεντινή προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του Facundo Rey.






https://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/argentini-mia-xora-ena-alyto-erotima-kai-arketoi-synitheis-ypoptoi

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου