ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗ
Το βιβλίο του επί μία επταετία (2004-2011) σοσιαλιστή πρωθυπουργού της Ισπανίας Χόρχε Λουϊς Θαπατέρο με τίτλο «Το δίλημμα. 600 ιλλιγγιώδεις μέρες», που αναφέρεται στην τελευταία διετίες της πρωθυπουργικής του θητείας, σχολιάστηκε εκτενώς στην Ελλάδα. Ο θόρυβος επικεντρώθηκε, όμως, σχεδόν αποκλειστικά στα όσα αναφέρει ο συγγραφέας για τηνΣύνοδο των Κανών του Νοέμβρη του 2011 και τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξευτέλισαν τον ΓΑΠ, που είχε τολμήσει να αναφέρει το ενδεχόμενο «δημοψηφίσματος», την πιο διαβολική λέξη για τους διευθύνοντες την Ευρωπαϊκή Ενωση - καθ’ότι συνώνυμη με κατ’εξακολούθηση πανωλεθρία για τα εκάστοτε σχέδιά τους.
Τα τεκταινόμενα εκείνης της Συνόδου δεν αποτελούν, όμως, παρά ένα μικρό μέρος της αφήγησης που προτείνει ο Θαπατέρο της κρίσιμης εναρκτήριας διετίας της ευρωπαϊκής κρίσης. Βεβαίως, βασικός του στόχος είναι να δικαιολογήσει τη στροφή προς την πολιτική άγριας λιτότητας που δρομολογεί ο ίδιος από τον Μάρτη του 2010 και μετά και που οδήγησε τους Ισπανούς σοσιαλιστές την κατά κράτοςεκλογική ήττα του Νοέμβρη του 2011. Το επιχείρημά του είναι ότι «ως τον Μάρτη του 2010 καταπολέμησα μια οικονομική κρίση. Από εκείνη την στιγμή και μετά είχα να αντιμετωπίσω μια κρίση χρέους». Μια κρίση που όπως διαπιστώνει ο ίδιος μετατρέπεται για τους υπερχρεωμένους σε κρίση ρευστότητας διότι οι μεν αγορές αρνούνται να αναχρηματοδοτήσουν οι δε ευρωπαϊκοί μηχανισμοί που καλούνται να αναλάβουν την ευθύνη το κάνουν με ανταλλάγματα που γονατίζουν τους ίδιους τους αποδέκτες των «πακέτων διάσωσης».
Στην ουσία όταν ο Θαπατέρο αρνείται να προβεί σε (αυτο)κριτική για το προ κρίσης μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η Ισπανία επισημαίνει την καίρια αντίφαση που είναι σύμφυτη με την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης: ακόμη και όταν όλα τα κριτήρια των συμφώνων τηρούνται με ζήλο (χαμηλό δημόσιο χρέος, πλεονασματικοί προϋπολογισμοί κλπ) προκύπτει ακριβώς το πρόβλημα το οποίο η δημιουργία του ευρώ υποτίθεται πως είχε λύσει άπαξ δια παντός. Και όντως για την Κομισιόν σχεδόν όλα έβαιναν καλώς στην Ισπανία πριν το 2008, καθ’ ότι τα διογκούμενα ελλείματα στις τρέχουσες συναλλαγές δεν θεωρούνταν πρόβλημα, εφόσον το ευρώ εξασφάλιζε, και μάλιστα με ιδιαίτερα χαμηλό επιτόκιο, την αναχρηματοδότηση του χρέους (κυρίως ιδιωτικού σε αυτήν την περίπτωση). Οταν όμως αυτό το χρέος, που είναι συσσωρευμένο αποτέλεσμα αυτών των ελλειμάτων, ξεπερνάει ένα όριο, θέτοντας σε δοκιμασία την αντοχή των τραπεζών και αναγκάζει το κράτος να παρέμβει τότε οι μεν αγορές σηκώνουν τα χέρια ψηλά, οι δε ευρωπαϊκοί μηχανισμοί που τις υποκαθιστούν ad hoc το κάνουν επιβάλλοντας δρακόντειους όρους. Ορους οικονομικούς βεβαίως αλλά και πολιτικούς, και εδώ βρίσκουν τη θέση τους τα όσα αναφέρει στο βιβλίο ο Θαπατέρο για τις πιέσεις, ή μάλλον για τις ταπεινώσεις, που δέχθηκε ο ίδιος και οι υπόλοιποι ηγέτες της Νότιας Ευρώπης. Πέραν των όσων ήδη γνωστών στο ελληνικό κοιννό αφορούν την περίπτωση του ΓΑΠ ο ισπανός πολιτικός αφήνει καθαρά να εννοηθεί ότι η αντικατάσταση του Μπερλουσκόνι από τον Μόντι ήταν απ’ευθείας προϊόν των ευρωπαϊκών πιέσεων που προκάλεσε η άρνηση του τότε υπουργού οικονομίας της ΙταλίαςΤζούλιο Τρεμόντι στη σύνοδο των Καννών να αποδεχθεί τους όρους ενός «πακέτου διάσωσης» για τη χώρα του. «Γνωρίζω καλύτερους τρόπους αυτοκτονίας» φέρεται να είχε δηλώσει ο ιταλός αξιωματούχος.
Περιττό να πούμε ότι ύστερα από όλα αυτά, οι λύσεις που προτείνει ο Θαπατέρο για μια πιο «στέρεη» και εμβαθυμένη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όπου οι κερδισμένοι θα δέχονται να πληρώνουν τα σπασμένα των χαμένων προς χάριν του ευρωπαϊκού ιδεώδους, απλά παραπέμπουν στο γνωστό μίγμα φυγής προς τα εμπρός και ευσεβών πόθων που οδήγησαν στην σημερινή άβυσσο την Γηραιά Ηπειρο.
ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗΣ
Ακολούθως, παρατίθεται η συνέντευξη του Χόρχε-Λουΐς Θαπατέρο στην γαλλική εφημερίδα "Le Monde" (28/11/13).
Ερ. Γιατί δώσατε στο βιβλίο σας τον τίτλο «Το δίλημμα»;
Απ. Το δίλημμα συνίστατο στο ότι έκανα αυτό που ποτέ δεν νόμισα ότι θα έπρεπε να κάνω: να πάρω αποφάσεις, για το καλό της χώρας, που ήταν αντίθετες με τις ιδεολογικές μου πεποιθήσεις.
Ερ. Ηταν αδύνατο να εκπονήσετε ένα «σοσιαλιστικό» ή «σοσιαλδημοκρατικό» σχέδιο εξόδου από την κρίση;
Απ. Το έκανα όσο μπόρεσα, έως το Μάη του 2010. Ηταν ένα σχέδιο με φορολογικά κίνητρα και έναμάξιμουμ κοινωνικής προστασίας αλλά βρέθηκα κατόπιν αντιμέτωπος με δύο πραγματικότητες: τιςδεσμεύσεις έναντι του ευρώ και την ισχύ των αγορών.
Ερ. Δεν υπήρχαν εναλλακτικές στην λιτότητα, τη μείωση των μισθών των δημόσιων υπαλλήλων, το πάγωμα των συντάξεων κλπ;
Απ. Με δεδομένη την ένταξή μας στην ΟΝΕ και το ύψος του ελλείματός μας δεν υπήρχε. Η μόνη λύση ήταν μια πολιτική ρευστότητας αλλά αυτή ήταν στα χέρια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Ερ. Είναι η Ευρώπη συνυπεύθυνη για την ισπανική κρίση;
Απ. Το ευρωπαϊκό σχέδιο είναι φιλόδοξο. Το ευρώ υπήρξε καθοριστικό αλλά του έλειψαν στέρεες οικονομικές βάσεις γιατί δεν υπήρχε πρόβλεψη για το ενδεχόμενο χρηματοπιστωτικής κρίσης. Στη Γερμανία πιστεύουν ότι η αιτία της κρίσης είναι στις χώρες της περιφέρειας. Είναι δύσκολο για τοΒερολίνο να εξηγήσει στους Γερμανούς πολίτες ότι πρέπει να πληρώσουν για να βοηθήσουν αυτές τις χώρες. Χρειαζόμαστε μια πιο στέρεα ένωση, γύρω από το ευρώ, με μια φορολογική και τραπεζική ένωση, μια ένωση για το θέμα του χρέους και μια στέρεη πολιτική ένωση. Δεν είναι καλό να υπάρχει μια ηθική ερμηνεία της κρίσης που να αντιπαραθέτει τους αποταμιευτές και τους σπάταλους.
Ερ. Οι αγορές είναι οι άλλοι υπεύθυνοι της κατάστασης στο βιβλίο σας...
Απ. Η ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων επιτρέπει στις αγορές να πλημμυρίσουν ή να στεγνώσουν σε24 ώρες μια χώρα από ρευστότητα, αποσύροντας τα τοποθετημένα κεφάλαια. Το έζησα. Οι κινήσεις των αγορών είναι ενίοτε σπασμωδικές, χρειάζονται κανόνες για να τις ρυθμίσουν, για τους οποίους μπορεί να αποφασίσει το G20. Πιστεύω επίσης ότι χρειάζεται ένας διάλογος μεταξύ των κυβερνήσεων και των μεγάλων επενδυτών. Ποτέ άλλοτε δεν είχαν συγκεντρώσει τόση ισχύ οι αγορές, τα ιδιωτικά ήδημόσια hedge funds, της Κίνας ή των χωρών του Περσικού Κόλπου.
Ερ. Δεν μετανοιώνετε που δεν διορθώσατε τις ανισορροπίες της ισπανικής οικονομίας, την ιδιωτική υπερχρέωση ή την κατασκευαστική φούσκα, πριν την κρίση;
Απ. Οι κανόνες του παιχνιδιού στην Ευρώπη ανακεφαλαιώνονται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και η Ισπανία τους τηρούσε. Είχαμε ένα υψηλό έλλειμα τρεχουσών συναλλαγών αλλά αυτό δεν θεωρείτο ότι αποτελούσε πρόβλημα στην Ευρώπη. Η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι ώς μέλος της ευρωζώνης δεν μπορούσαμε μεν να υποτιμήσουμε το νόμισμα αλλά δεν θα μπορούσαμε πάντα να εξασφαλίσουμε αναχρηματοδότηση. Η Ισπανία είχε υψηλό χρέος αλλά οικοδομήσαμε μια καινούργια χώρα. Είχαμε πάντα υψηλή βαθμολόγηση από την Κομισιόν ακόμη κι αν μας συνιστούσαν να βελτιώσουμε την παραγωγικότητα. Είχαμε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα δημόσιου χρέους σε όλη την ΕΕ. Είχα λοιπόν την αίσηση ότι τηρούσα όλες τις δεσμεύσεις του ευρώ. Αλλά όταν ήρθε ο μήνας Μάης του 2010 αυτή η δέσμευση τέθηκε υπό αίρεση.
*Πηγή: «Le Monde», 28 Νοέμβρη 2013.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου