Ο «πόλεμος του κακάο»

Μεγάλες αντιδράσεις αλλά και προβληματισμό στην παγκόσμια βιομηχανία σοκολάτας έχει προκαλέσει η απόφαση της Γκάνας και της Ακτής Ελεφαντοστού, των δύο χωρών δηλαδή που παράγουν πάνω από το 60% του κακάο που καταναλώνεται παγκοσμίως, να αναστείλουν τις πωλήσεις κακάο για την επόμενη περίοδο, εάν δεν εξασφαλισθεί ελάχιστο τίμημα πώλησης στα 2.600 δολάρια ανά τόνο.

Η συγκεκριμένη ανακοίνωση οδήγησε τους εκπροσώπους κολοσσών, όπως οι Mars, Barry and Collebaut, Mondelez, Olam, SucDen, Hershey, Cargill, Bloomer Chocolate, Touton στο Αμπιτζάν, προκειμένου να διαπραγματευθούν με τα αρμόδια όργανα των δύο χωρών της Δυτικής Αφρικής. Και η εν λόγω Σύνοδος όμως φαίνεται πως οδηγήθηκε σε πλήρες αδιέξοδο, με τις περισσότερες πολυεθνικές να κατηγορούν τις κυβερνήσεις της Γκάνας και της Ακτής Ελεφαντοστού για «ασαφή αιτήματα», προσθέτοντας παράλληλα πως θα απαιτηθούν πολλές ακόμη συναντήσεις για να βρεθεί λύση.

Από την άλλη, ακόμη και στο εσωτερικό των πολυεθνικών ακούγονται και πιο «διαλλακτικές» φωνές. «Στηρίζουμε τις παρεμβάσεις κυβερνήσεων, που επιδιώκουν την επίτευξη υψηλότερης τιμής με την τελική αύξηση των μισθών που καταβάλλονται στους αγρότες γης» υποστήριξε σε δηλώσεις του στο Reuters κορυφαίο στέλεχος της Mars, ενώ ανάλογη άποψη φέρεται να εξέφρασαν και στελέχη της Cargill.

Τα «ψίχουλα» στους αγροτικούς πληθυσμούς των φυτειών

Αυτό είναι το επιχείρημα που προτάσσουν και οι εκπρόσωποι των αφρικάνικων κυβερνήσεων. «Στόχος είναι να εξασφαλίσουμε αξιοπρεπείς αμοιβές για τους χωρικούς, που διαβιούν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας» σημείωσε ο πρόεδρος του αρμόδιου Συμβουλίου Κακάο της Γκάνας Τζόζεφ Μποχαΐν Αϊντού, ενώ ο πρόεδρος της χώρας ήταν πιο οξύς στις εκφράσεις του λέγοντας «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε τα πιόνια μιας παγκόσμιας βιομηχανίας, η οποία εξαρτάται από τον ιδρώτα των δικών μας αγροτών για να βγάζει δισεκατομμύρια».

Όλα τα παραπάνω μόλις και μετά βίας αποτυπώνουν τη ζοφερή πραγματικότητα, αφού τη στιγμή που τα κέρδη της παγκόσμιας βιομηχανίας σοκολάτας υπολογίζονται στα 100 δις δολάρια, τα εκατομμύρια των χωρικών που εργάζονται στις φυτείες κακάο ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης. Ενδεικτικά είναι άλλωστε τα ευρήματα μιας έρευνας της Fairtrade International, που καταδεικνύουν ότι μόλις ένα 12% των νοικοκυριών στην Ακτή Ελεφαντοστού που ζουν σε περιοχές καλλιέργειας κακάο, καταφέρνουν να φτάσουν το εισόδημα των 2,5 δολαρίων τη μέρα κατ’ άτομο, που θεωρείται και το όριο φτώχειας για τη χώρα. Άλλες έρευνας διαπίστωναν πως η μέση οικογένεια που απασχολείται στις φυτείες κακάο είναι αναγκασμένη να ζει με 2400 δολάρια το χρόνο.

Ο «κανόνας» της παιδικής εργασίας

Ένα άλλο ζήτημα που φέρεται να θέλουν να αντιμετωπίσουν έχει να κάνει με την παιδική εργασία, η οποία «ανθεί» στις περιοχές αυτές. Έρευνα του αμερικάνικου υπουργείου Εργασίας το 2015 πάνω από 2 εκ παιδιά ηλικίας 5-16 ετών εργάζονταν κάτω από άθλιες ή ακόμη κι επικίνδυνες για τη ζωή του συνθήκες στις φυτείες, αποτελώντας το 43% του συνόλου των εργαζομένων.

«Αν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα ακραίας φτώχειας, θα μπορέσουμε να περιορίσουμε και την παιδική εργασία. Κι αυτό γιατί πολλές οικογένειες που ζουν σε αυτές τις χώρες αναγκάζονται να στέλνουν τα παιδιά τους στις φυτείες αντί για το σχολείο, μόνο και μόνο επειδή αδυνατούν να ανταποκριθούν σε στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης» σημειώνει μιλώντας στην Washington Post ο επικεφαλής της Συμβούλιο Καφέ και Κακάο της Ακτής Ελεφαντοστού, Μπέντζαμιν Γουόκερ.

«Θολές» οι πραγματικές προθέσεις

Από την άλλη, οι πραγματικές προθέσεις των κυβερνητικών στελεχών θεωρούνται από πολλές μεριές «θολές». Κι αυτό γιατί παρά την έκφραση καλών προθέσεων εκ μέρους των κυβερνήσεων τόσο της Γκάνας όσο και της Ακτής Ελεφαντοστού, κανείς δεν διευκρινίζει με ποιο τρόπο ακριβώς θα ενισχυθούν οι αγροτικοί πληθυσμοί των περιοχών των φυτειών. Βλέπετε δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται πως ακόμη κι αν επιτευχθεί η αύξηση της κατώτατης τιμής για την προμήθεια κακάο, αυτό το επιπλέον κέρδος δε θα κατευθυνθεί για την οικονομική ενίσχυση των εξαθλιωμένων χωρικών.

Ανάλογη είναι η καχυποψία με την οποία αντιμετωπίζονται οι υποσχέσεις περί αντιμετώπισης της παιδικής εργασίας, καθώς είναι γνωστό πως η πλειοψηφία των ανήλικων που εργάζονται στις φυτείες δεν ανήκει στους τοπικούς πληθυσμούς, αλλά προέρχεται μέσα από trafficking, προερχόμενα από χώρες όπως η Μπουργκίνα Φάσο. Είναι αυτά τα παιδιά που «κάνουν πως δε βλέπουν» τόσο η Ιβοριανή όσο και η γκανέζικη κυβέρνηση (αλλά και οι εταιρίες-κολοσσοί), ενώ είναι δεδομένο πω η κατάσταση αυτή δύσκολα θα αντιμετωπιζόταν ακόμη κι αν η οικονομική ενίσχυση διοχετευόταν πραγματικά στους τοπικούς πληθυσμούς. Βλέπετε κάποια «φτηνά εργατικά χέρια» θα είναι πάντα απαραίτητα..

Υπάρχει τέλος κι ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα, το οποίο οι εν λόγω δυτικοαφρικανικές κυβερνήσεις δείχνουν να «αγνοούν» επιδεικτικά μέσα στον χορό δισεκατομμυρίων, που έχουν στήσει με την παγκόσμια βιομηχανία σοκολάτας. Κι αυτή έχει να κάνει με τη ραγδαία καταστροφή των τροπικών δασών της Δυτικής Αφρικής λόγω της δραστηριότητας των μεσαζόντων που προμηθεύουν τις μεγάλες εταιρίας παραγωγής σοκολάτας. Ρεπορτάζ μάλιστα του Guardian το 2016 έκανε λόγο για ευρείας κλίμακας δωροδοκίες κρατικών αξιωματούχων της ακτής Ελεφαντοστού προκειμένου να κάνουν «τα στραβά μάτια».