Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων σήμερα υπενθυμίζει ένα παγκόσμιο πρόβλημα που εκδηλώνεται με ιδιαίτερη ένταση στην Ελλάδα, κλασσικό πέρασμα για χιλιάδες πρόσφυγες που αναζητούν την "αγκάλη" της ΕΕ.
Οι πέντε νεαροί Αφγανοί τραβούν κουπί στα ανοιχτά μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Ο λαθρέμπορος που τους πούλησε τη φουσκωτή βάρκα τους είχε διαβεβαιώσει ότι σε έξι ώρες θα έφταναν στην Ελλάδα. Αντί όμως του «ευρωπαϊκού παραδείσου» που τους υποσχέθηκαν, οι μετανάστες γίνονται δεκτοί με πυροβολισμούς κοντά στις ελληνικές ακτές.
«Οι συνοριοφύλακες μας συνέλαβαν και μας έβαλαν σε ένα πλοίο. Λίγες μέρες αργότερα μας πέταξαν στο νερό κοντά σε ένα ακατοίκητο τουρκικό νησί» θυμάται ο Αχμάντ Καρίμ. Αυτός και η σύντροφός του διασώθηκαν από ένα Τούρκο ψαρά και αφού επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη έκαναν μετά από μερικές εβδομάδας τη δεύτερη απόπειρα να περάσουν στη Δύση.
Ένας από χιλιάδες
Ομάδα προσφύγων ελέγχεται από τις αστυνομικές αρχές
Κάθε χρόνο χιλιάδες Αφγανοί σαν τον Καρίμ διαφεύγουν από το Αφγανιστάν εξαιτίας της βίας, την ανασφάλειας και της παντελούς έλλειψης προοπτικής στην πατρίδα τους. Στη συνέχεια βρίσκονται στο έλεος συμμοριών που τους υπόσχονται μία ζωή χωρίς προβλήματα σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Ο Στέφαν Τέλοκεν, εκπρόσωπος τύπου του γερμανικού τμήματος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), εξηγεί ότι «δεν πρόκειται για ανθρώπους που θέλουν να βοηθήσουν τους πρόσφυγες, αλλά να αποκομίσουν κέρδος. Οι λαθρέμποροι έχουν σκοτώσει επανειλημμένα πρόσφυγες εγκαταλείποντάς τους στην ανοιχτή θάλασσα υπό άσχημες καιρικές συνθήκες».
Αφγανοί πρόσφυγες που αναζητούν άσυλο στην Αυστραλία επιλέγουν τη διαδρομή Πακιστάν, Μαλαισία, Ινδονησία, ενώ εκείνοι που, όπως ο Καρίμ, έχουν στόχο την ΕΕ ακολουθούν κατά κανόνα τη γραμμή Ιράν, Τουρκία, Ελλάδα. Η παράνομη άφιξη στην Ευρώπη κοστίζει έως και 10.000 ευρώ κατ’ άτομο. Χρήματα που δεν έχουν στη διάθεσή τους οι περισσότεροι πρόσφυγες. Ο Καρίμ αναγκάστηκε να μείνει αρχικά στο Ιράν για να συγκεντρώσει το ποσό που του έλειπε και, όπως λέει, «ως Αφγανός πρόσφυγας στο Ιράν γίνεσαι αντικείμενο εκμετάλλευσης και κακομεταχείρισης. Ποτέ δεν σου συμπεριφέρονται ανθρώπινα».
Στο μεταξύ ζουν στο Ιράν περίπου ένα εκατομμύριο Αφγανοί πρόσφυγες. Το Ιράν είναι όμως για τους περισσότερους απλά ένας ενδιάμεσος σταθμός. Ο Καρίμ βρήκε καταφύγιο για τρία χρόνια σε γνωστούς και συγγενείς κάνοντας κάθε είδους δουλειές, κυρίως σε ορυχεία. Όταν συγκέντρωσε αρκετά χρήματα, διέφυγε με τη βοήθεια μίας συμμορίας λαθρεμπόρων στην Τουρκία. Μετά από έναν ακόμη χρόνο ‘μαύρης’ εργασίας αποφασίζει να περάσει στην Ελλάδα. Η πρώτη απόπειρα απέτυχε. Στη δεύτερη στάθηκε πιο τυχερός. Οι αστυνομικοί που τον συνέλαβαν τον έστειλαν στις αρμόδιες υπηρεσίες στην Αθήνα.
Οι υπηρεσίες ασύλου έχουν καταρρεύσει
Οι μετανάστες ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον
Ο κ Τελοκεν παρουσιάζει την κατάσταση στην Ελλάδα με συνοπτικό τρόπο: «Η χώρα βρίσκεται σε μία πολύ δύσκολη πολιτική και οικονομική κατάσταση. Την ίδια στιγμή δεν διαθέτει λειτουργικές υπηρεσίες ασύλου. Το υπάρχον σύστημα κατέρρευσε υπό το βάρος των χιλιάδων αιτούντων άσυλο. Δεν υπάρχουν υποδομές. Πολλοί αιτούντες ζουν σε συνθήκες έσχατης ανάγκης. Το κράτος δεν είναι σε θέση να τους φροντίσει με οποιονδήποτε τρόπο».
Ο Καρίμ συνάντησε στην Αθήνα χιλιάδες συμπατριώτες του, ακόμη και οικογένειες. Όλοι επιθυμούν να προωθηθούν σε κάποια άλλη χώρα της ΕΕ. Αυτό όμως κοστίζει έως και 5000 ευρώ. Οι πρόσφυγες προσπαθούν επομένως να επιβιώσουν και παράλληλα να μαζέψουν με κάποιον τρόπο χρήματα για να συνεχίσουν το ‘ταξίδι’ τους. Αρκετοί έχουν σχηματίσει ομάδες και επιδίδονται σε εγκληματικές ενέργειες.
Ο Καρίμ προσπαθεί να φύγει από την Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια χωρίς επιτυχία. Άλλοτε δεν έχει χρήματα, άλλοτε εμποδίστηκε από τις υπηρεσίες συνοριακής φύλαξης. Την επιστροφή στο Αφγανιστάν δεν τη σκέφτεται καθόλου και θέτει το πικρό ερώτημα: «Ποια η διαφορά μεταξύ του να πεθάνω εδώ ή στο Αφγανιστάν»;
Klaus Jansen / Άρης Καλτιριμτζής