Η προεδρία του Τζίμι Κάρτερ θεωρείται από τους Αμερικανούς, ίσως και διεθνώς η πιο αδύναμη προεδρία στις ΗΠΑ μέχρι σήμερα. Στο εσωτερικό υπήρχε μεγάλη δυσφορία στους πολίτες της χώρας ενώ παράλληλα οι ΗΠΑ έρχονταν αντιμέτωπες με μια σειρά από ήττες στο εξωτερικό, κυρίως στο πεδίο του Σοβιετικο - αφγανικού πολέμου.
Η Σοβιετική Ένωση συνόρευε με το Ιράν ενώ είχε μεγάλη στρατιωτική δύναμη στο γειτονικό Αφγανιστάν. Η ιρανική πετρελαϊκή κρίση απειλούσε τη δυτική ευημερία και η Ουάσιγκτον φοβόταν ότι οι Σοβιετικοί θα επωφεληθούν από το χάος της ιρανικής επανάστασης για να ελέγξουν τα πετρέλαια της περιοχής.
Σε αυτό το σκαιό - για τις ΗΠΑ - τοπίο, ο Τζίμι Κάρτερ, προσπαθώντας να απαντήσει, δημιούργησε το Δόγμα Κάρτερ. Ένα Δόγμα εξωτερικής πολιτικής που αρχικά είχε ως στόχο τη Σοβιετική Ένωση, αλλά το οποίο τελικά εξυπηρέτησε τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αλλά και των συμμάχων τους, έως και σήμερα.
Το Δόγμα Κάρτερ έφερε στον πυρήνα του την «υπεράσπιση των πετρελαιοπαραγωγών περιοχών του Περσικού Κόλπου από εξωτερικές απειλές». Για την επιβολή του Δόγματος ο Κάρτερ δημιούργησε και μια νέα στρατιωτική δύναμη που τελικά εξελίχθηκε στην λεγόμενη US Central Command.
Ο διάδοχος του Κάρτερ, Ρόναλντ Ρήγκαν, βασίστηκε ακριβώς σε αυτή τη στρατηγική κάνοντας μια προσθήκη, διακηρύσσοντας, δηλαδή την δέσμευση της Ουάσιγκτον «να υπερασπιστεί την ελεύθερη εξαγωγή πετρελαίου από τον Κόλπο ενάντια στις απειλές και από τη Μέση Ανατολή». Αυτό θεωρήθηκε αναγκαιότητα λόγω των συνεπειών του οκταετούς πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ, που διατάραξε την ομαλότητα των εξαγωγών πετρελαίου.
Από τότε τόσο οι ρεπουμπλικανικές, όσο και οι δημοκρατικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ, έμειναν πιστές στο Δόγμα του Κάρτερ κάνοντας σημαία τους την προστασία των εξαγωγών πετρελαίου του Κόλπου, κάτι που θεωρούν κρίσιμο στοιχείο της διεθνούς τάξης που δημιούργησαν οι ίδιες οι ΗΠΑ και φυσικά κάτι που έκανε τη χώρα τους ισχυρότερη, ασφαλέστερη και πιο ευημερούσα από ότι θα μπορούσε να είναι ποτέ.
Η συνέχεια είναι γνωστή με τις συνεχείς επεμβάσεις μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας (όπως η εισβολή στο Ιράκ) των ΗΠΑ στις χώρες πέριξ του Κόλπου. Κάθε κίνηση των ΗΠΑ, ακόμη και αυτές που κατέληξαν σε επιμέρους ήττες είχαν έναν και τον ίδιο κινητήριο μοχλό, τον έλεγχο του πετρελαίου.
Η περίπτωση Ομπάμα θεωρείται ενδεικτική. Αρχικά είχε διακηρύξει την αντίθεσή του στον πόλεμο του Ιράκ. Όμως παρά την απόσυρση αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ το 2011, το 2014 έστειλε και πάλι στρατό στη Μέση Ανατολή και δημιούργησε τον διεθνή συνασπισμό εναντίον του Ισλαμικού Κράτους που πλέον απειλούσε να εξαπλωθεί πέρα από Συρία και Ιράκ και να αποσταθεροποιήσει πλήρως την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή.
Ο έλεγχος του πετρελαίου λοιπόν αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της παγκόσμιας στρατηγικής των ΗΠΑ. Ακόμη και οι πρόεδροι που αρχικά ήταν απρόθυμοι να εμπλακούν με κάποιον τρόπο στην περιοχή κατέληξαν να ακολουθήσουν το Δόγμα του Κάρτερ. Μέχρι τον Ντόναλντ Τραμπ.
Δόγμα Τραμπ;
Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που αμφισβήτησε επί του πρακτέου το Δόγμα του Κάρτερ και οι Αμερικανοί αναλυτές έχουν πολλά να πουν γι’ αυτό. Αρχικά πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και χρόνια υπάρχουν σχολές σκέψεις στις ΗΠΑ που θεωρούν ότι η χώρα πρέπει να επανεξετάσει τον ρόλο της στην περιοχή. Είτε γιατί η εξάρτησή της από το πετρέλαιο του Κόλπου έχει μειωθεί, είτε γιατί θεωρούν τη σκηνή της Μέσης Ανατολής δευτερεύουσα και πιστεύουν ότι ο πραγματικός ανταγωνισμός έρχεται από την Κίνα και τη Ρωσία κι επομένως η πολιτική που θα ακολουθήσουν σε αυτό το μέτωπο θα πρέπει να είναι η πρώτη στρατηγική προτεραιότητα των ΗΠΑ και χωρίς αυτή να αποσπάται από μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο και οι υπέρμαχοι αυτής της λογικής εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν απλώς να εγκαταλείψουν τον έλεγχο του Κόλπου. Τα διακυβεύματα είναι πολλά. Οι σύμμαχοι και οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ παραμένουν εξαρτημένοι από το πετρέλαιο της περιοχής και επιπλέον τίθεται και το ζήτημα της ασφάλειας που πάντα αποτελούσε κομβικό παράγοντα για τις ΗΠΑ. Εξάλλου όπως επισημαίνουν μια πετρελαϊκή κρίση στον Κόλπο και πάλι θα συμπαρασύρει και θα επηρεάσει την ευημερία των ΗΠΑ.
Τι θέλουν τελικά οι ΗΠΑ; Το Foreign Policy το θέτει ως εξής: «The Right Way vs the Trump Way» (Ο σωστός τρόπος εναντίον του τρόπου του Τραμπ). Σύμφωνα με αυτή την εκτίμηση είναι οι αλλοπρόσαλλες και αντιφατικές κινήσεις του Τραμπ που δημιουργούν το πρόβλημα για τις ΗΠΑ κι αυτό γιατί δεν «κατανοεί τις δεσμεύσεις που η χώρα έχει κληρονομήσει στον Κόλπο».
Κάτι αλλάζει στον Περσικό
Αυτό που κυρίως χρεώνεται στον Αμερικανό πρόεδρο είναι η πολιτική που ακολούθησε με το Ιράν. Μια πολιτική που χαρακτηρίζεται αποσταθεροποιητική για την περιοχή, καταστροφική για την περιφερειακή θέση των ΗΠΑ και εξόχως προβληματική. Με την αναστολή της συμφωνίας για τα πυρηνικά ο Τραμπ ενίσχυσε τους σκληροπυρηνικούς του Ιράν που ανέκαθεν ήταν αντίθετοι σε μια συμφωνία για τα πυρηνικά και αποδυνάμωσε τους μοναδικούς συνομιλητές που θα μπορούσε να έχει για την διαπραγμάτευση μιας νέας συμφωνίας.
Τα παραπάνω διογκώθηκαν και από τον οικονομικό στραγγαλισμό της ιρανικής οικονομίας που κατά την ίδια ανάλυση θα μπορούσε να στρέψει την Τεχεράνη στη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά άλλων χωρών του Κόλπου. Σε αυτά προστίθεται η αντίφαση που βρίσκεται στην καρδιά της πολιτικής που ακολουθεί ο Τραμπ. Ενώ χρησιμοποιεί σκληρή ρητορική και κυρώσεις δεν απαντά στις επικίνδυνες αντιπαραθέσεις που είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσουν.
Εν ολίγοις οι επικριτές του Αμερικανού προέδρου, του χρεώνουν ότι δεν έχει απαντήσει στρατιωτικά στο Ιράν για καμία από τις προκλήσεις του στην περιοχή του Κόλπου. Δηλαδή, υποστηρίζουν ότι ο Τραμπ αντιμέτωπος με τις ανεπιθύμητες συνέπειες της δικής του απρόσεκτης πολιτικής, απάντησε απορρίπτοντας δεκαετίες στρατηγικής των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο. Η δέσμευση των ΗΠΑ στο Δόγμα Κάρτερ είχε ήδη αποδυναμωθεί αλλά ο Τραμπ έδωσε τη χαριστική βολή.
Αν και είναι αμφίβολο κατά πόσον οι Αμερικανοί θα ήθελαν πράγματι έναν πόλεμο με το Ιράν σίγουρα δεν θα ήθελαν να αποδυναμωθεί η θέση τους στην περιοχή. Κι αυτό δείχνει να συμβαίνει. Πρόκειται για μια αλλαγή που με τη σειρά της αλλάζει και τη συμπεριφορά των κρατών του Κόλπου.
Τα Ηνωμένα Εμιράτα αποχωρούν από τον πόλεμο στην Υεμένη και μάλιστα ξεκίνησαν συνομιλίες με το Ιράν για τη μείωση της έντασης στην περιοχή. Η Σαουδική Αραβία, από τους πολύ κοντινούς συμμάχους των ΗΠΑ, δεν έχουν ακολουθήσει ακόμη τα Εμιράτα αλλά πιέζονται να το κάνουν και ήδη έχουν αναγκαστεί να ανοίξουν περιφερειακές συνομιλίες για την ασφάλεια με το Ιράν.
Τα αραβικά κράτη επανεξετάζουν το σύνολο τη στρατηγική τους σε εξωτερική πολιτική και ασφάλεια και για πρώτη φορά φαίνεται ότι οι ΗΠΑ χάνουν τον πρώτο λόγο σε αυτές τις αλλαγές. Ήδη έχουν διερευνήσει τη δημιουργία ισχυρότερων σχέσεων με την Κίνα και τη Ρωσία, που αποτελούν συμμάχους του Ιράν.
Η δύναμη του Ιράν στην περιοχή μεγαλώνει και οι ΗΠΑ χάνουν διπλωματικό έδαφος. Φοβούνται δε, ότι η Τεχεράνη θα επιτύχει μια μεγάλη στρατηγική νίκη. Οι ΗΠΑ δεν το θέλουν αυτό. Αυτό που απομένει να δούμε είναι πως θα αντιδράσουν τελικά.
https://tvxs.gr/news/kosmos/o-tramp-egkataleipei-dogma-karter-kai-allazei-ta-panta-ston-persiko-kolpo
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου