Η Υπατία γεννήθηκε σε μια εποχή βαθιά επηρεασμένη από τον αριστοτέλειο μισογυνισμό, όταν τις γυναίκες τις θεωρούσαν γενικώς κάτι λιγότερο από ανθρώπους. Εντούτοις, έλαβε μια πρώτης τάξεως μόρφωση.
Σ’ αυτό το βιβλίο, θα δούμε συχνά να υπογραμμίζεται η καλή και σπάνια τύχη που της επιφύλαξε ο Θέων, ο φωτισμένος πατέρας της, μαθηματικός και αστρονόμος, που την δίδαξε ο ίδιος. Είναι αλήθεια ότι, μέχρι τον εικοστό αιώνα, όλες σχεδόν οι γυναίκες μαθηματικοί δέχονταν τη διδασκαλία ενός άνδρα συγγενούς, ενός πατέρα συνήθως ή συζύγου. Ο θρύλος λέει ότι ο Θέων φιλοδοξούσε να κάνει την κόρη του ένα τέλειο ανθρώπινο ον και, σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, το κατόρθωσε: η Υπατία ήταν σοφή, με πολλές γνώσεις, ενάρετη και όμορφη. Ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα της, έγινε και αυτή μια ξακουστή δασκάλα των μαθηματικών και της φιλοσοφίας.
Τον τέταρτο αιώνα, η αυξανόμενη πίεση των θρησκευτικών αιρέσεων είχε αναγκάσει χριστιανούς, Εβραίους και ειδωλολάτρες να παρακολουθούν ξεχωριστά σχολεία, όμως η Υπατία δίδασκε τους πάντες και το σπίτι της είχε γίνει κέντρο όπου μαζεύονταν οι σοφοί για να κουβεντιάσουν φιλοσοφικά και επιστημονικά ζητήματα. Εκτός από τη διδασκαλία, η Υπατία έγραφε και κείμενα πάνω στα μαθηματικά. Όπως συνηθιζόταν εκείνο τον καιρό, αυτά τα κείμενα ήταν κατά κανόνα σε μορφή σχολίων πάνω στα έργα προγενέστερων μαθηματικών κολοσσών, όπως ο Ευκλείδης, ο Απολλώνιος και ο Διόφαντος. Στα βιβλία της, η Υπατία συμπεριέλαβε νέες λύσεις σε παλαιά προβλήματα, καθώς και νέα προβλήματα για να προκαλεί το ενδιαφέρον σε οξυδερκείς σπουδαστές. Βοήθησε επίσης τον πατέρα της στα αστρονομικά και μαθηματικά κείμενά του και συνέταξε πίνακες με τις θέσεις των ουράνιων σωμάτων. Εκτός από το θεωρητικό της έργο, η Υπατία ενδιαφερόταν για τη μηχανική και την πρακτική τεχνολογία και σχεδίασε πολλά επιστημονικά όργανα -μέσα σ’ αυτά και έναν επίπεδο αστρολάβο, που τον χρησιμοποιούσε για να υπολογίζει το χρόνο και για να μετρά τις θέσεις του ήλιου, των άστρων και των πλανητών.
Η Αλεξάνδρεια του τέταρτου αιώνα δεν ήταν μόνο το ύστατο αρχαίο κέντρο των ελληνικών μαθηματικών και της ελληνικής επιστήμης, αλλά και, όχι άσχετα, κέντρο της αναβίωσης του πυθαγορισμού, που άνθησε στην ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η Υπατία ήταν ανάμεσα στους διανοούμενους εκείνους, και υπήρξαν πολλοί, που ανήκαν στο κίνημα του νεοπλατωνισμού, όπως ήταν γενικά γνωστό. Η νεοπλατωνική περίοδος ήταν η εποχή όπου πολλοί όψιμοι οπαδοί του σαμίου σοφού προωθούσαν τον πυθαγορισμό ως ελληνιστική εναλλακτική πρόταση στο ανερχόμενο κύμα του χριστιανισμού και αναγόρευσαν τον Πυθαγόρα σε ορθολογική εναλλακτική λύση απέναντι στο Χριστό. Οι αρχαίοι σχολιαστές, Ιάμβλιχος και Πορφύριος, έγραψαν και οι δύο τα βιβλία τους μ’ αυτόν εν μέρει το σκοπό. Έτσι, οι χριστιανοί αντιμετώπισαν τον νεοπλατωνισμό ως θρησκευτικό αντίζηλο, πράγμα που όντως ήταν.
Στα 412, ένας φανατικός χριστιανός ονόματι Κύριλλος έγινε πατριάρχης της Αλεξάνδρειας και άρχισε εκστρατεία για να απαλλαγεί η πόλη από τους Εβραίους και τους νεοπλατωνικούς. Η Υπατία, ως εξέχουσα φυσιογνωμία των τελευταίων, τράβηξε αμέσως την προσοχή, αλλά αρνήθηκε να προσηλυτιστεί στο χριστιανισμό. Αυτό της κόστισε τη ζωή. Στα 415, ένας όχλος χριστιανών φανατικών ρίχτηκε πάνω της, την έσυρε από την άμαξά της και την κακοποίησε μέχρι θανάτου. Γράφει ένας συγγραφέας του πέμπτου αιώνα: «Αποδύσαντές τε την εσθήται οστράκοις ανείλον και μεληδόν διασπάσαντες επί τον καλούμενον Κυναρεώνα τα μέλη συνάραντες πυρί κατηνάλωσαν». Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα, δεν ήταν δυνατό να επιζήσει ο νεοπλατωνισμός. Με το θάνατό του τερματίστηκε και η τελευταία φάση της αρχαίας επιστήμης -έναν θάνατο που ήρθε να συμβολίσει ο φόνος της Υπατίας. Η μεγάλη εποχή της ελληνικής μαθηματικής επιστήμης, που άρχισε με τη γέννηση ενός άνδρα, τελείωσε με το θάνατο μιας γυναίκας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου