Κείμενο: Λευτέρης Τηλιγάδας
Μέχρι το Μάη του 1886 δεν είχε προκύψει ποτέ το δίλλημα, αν η πρωτομαγιά είναι αργία ή απεργία; Ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς ήταν γιορτή και οφείλονταν στο γεγονός πως ημερολογιακά (για το βόρειο
ημισφαίριο) η πρώτη ημέρα του Μαΐου βρίσκεται ανάμεσα στην εαρινή ισημερία και το θερινό ηλιοστάσιο, τοποθετείται δηλαδή στην αρχή της άνοιξης.
Η ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια), η οποία ταυτίζονταν με την Ατλαντίδα νύμφη Μαία, τη μητέρα του Ερμή, έδωσε το όνομα της στο μήνα Μάιο του Γρηγοριανού ημερολογίου. Τη πρώτη μέρα του Μαΐου οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την Bona Dea (Αγαθή Θεά) με δημόσιες και ιδιωτικές ανθοφορίες, συνήθεια που διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας. Πολλοί μπερδεύουν την πρωτομαγιάτικη γιορτή των λουλουδιών με τα «ανθεστήρια», αλλά αυτό δεν είναι αληθές[1].
Η ΑΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΟ ΑΓΡΙΝΙΟ
Για το Αγρίνιο και τη γύρω από αυτό περιοχή, αυτή την περίοδο, ξεκινούσε η μεταφύτευση του καπνού στο χωράφι, οπότε η πλειοψηφία των αγροτών ασχολούνταν με τις γεωργικές τους υποχρεώσεις. Οι έμποροι της πόλης, τα σωματεία τους και τα σχολεία ήταν εκείνοι που κρατούσαν κατά κύριο λόγο τη «γιορτή των λουλουδιών», μέχρι την έλευση στην πόλη των προσφύγων και τη δημιουργία των πρώτων εργοστασίων του καπνού, οπότε η γιορτή απέκτησε την ταξική της διάσταση. Μέχρι τότε η Πρωτομαγιά ήταν ξεκάθαρα η γιορτή των αγρών.Χαρακτηριστικό δείγμα της μέχρι τότε αστικής αγρινιώτικης πρωτομαγιάς είναι ένα άρθρο δημοσιευμένο στο ΣΚΡΙΠ[2], με τίτλο «Η εορτή της πρωτομαγιάς» στο οποίο, μεταξύ άλλων διαβάζουμε:
«(Ελεύθερη απόδοση) Με μεγάλη μεγαλοπρέπεια γιορτάστηκε και εδώ η Πρωτομαγιά, με την ισχυρή συμμετοχή όλων των σχολείων της πόλης. Οι μαθητές εξόρμησαν μαζί με τους δασκάλους τους από το πρωί στις εξοχές, όπου διασκέδασαν όλη τη μέρα και γύρισαν το απόγευμα με τραγούδι και χαρές, κουβαλώντας μαζί τους τις ωραιότερες των εντυπώσεων.
Ιδιαίτερα πρέπει να αναφερθεί η εκδρομή των μαθητών του Γυμνασίου, οι οποίοι με τα μαντολίνα τους και διάφορα άλλα όργανα έφτασαν στη ρομαντική θέση «Ερμίτσα», κάτω από την επιτήρηση του Γυμνασιάρχη τους κ. Τσιμικάλη και του συλλόγου των καθηγητών τους.
Εκεί διασκέδασαν θαυμάσια, τραγούδησαν και χόρεψαν όλη την ημέρα και επέστρεψαν στις 8:00΄το απόγευμα, τραγουδώντας τον Μάη και φορτωμένοι με λουλούδια πραγματοποίησαν παρέλαση μέσα στην πόλη, η οποία κατέληξε στο Γυμνάσιο, όπου και διαλύθηκε».
Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ως γνωστόν η πρώτη του Μάη στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα αποτελεί μέρα ορόσημο. Είναι μέρα κατά την οποία η εργατική τάξη δεν αργεί, αλλά απεργεί και τιμάει τους αγώνες και τις θυσίες των εργατών όλου του κόσμου, για μια καλύτερη, ευήμερη ζωή. Η αιματοβαμμένη εξέγερση των εργατών του Σικάγου το 1886, με βασικό σύνθημα: «Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο» ήταν η αφετηρία αυτής της μεγάλης γιορτής των αγώνων.
Στο νεότευκτο εκείνη την εποχή ελληνικό κράτος η πρώτη απόπειρα εορτασμού της εργατικής πρωτομαγιάς έγινε το 1892, από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη, ο οποίος εξέδιδε την εφημερίδα «Σοσιαλιστής». Μετά την ομιλία του περίπου 500 άτομα υπέγραψαν ψήφισμα με το οποίο ζητούσαν: τα καταστήματα τις Κυριακές να παραμένουν κλειστά προκειμένου να ξεκουράζονται οι εργαζόμενοι, η εργασία να είναι οκτάωρη και να παρέχεται σύνταξη σε όσους δεν μπορούσαν πια να εργαστούν, για λόγους που σχετίζονταν με την εργασία τους, προκειμένου να μπορούν να συντηρούνται οι ίδιοι και οι οικογένειές τους.
Τελικά το εν λόγω ψήφισμα κατατέθηκε στη Βουλή την 1η Δεκεμβρίου 1893 και αφού είχαν συγκεντρωθεί 2.000 υπογραφές. Καθώς όμως το προεδρείο καθυστερούσε την ανάγνωση του ο Καλλέργης άρχισε να διαμαρτύρεται γεγονός που οδήγησε στη σύλληψή και τη φυλάκιση του.
Το 1893, δύο χιλιάδες περίπου εργάτες διαδηλώνουν ζητώντας οκτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων.
Το 1894, γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση με τα ίδια αιτήματα, που καταλήγει σε 10 συλλήψεις.
Εκείνοι βέβαια που τίμησαν πρώτοι την εργατική Πρωτομαγιά με τον αγώνα τους εντός των συνόρων του σημερινού ελληνικού κράτους[3] ήταν οι εργάτες καπνού της Δράμας με κύριο αίτημα τις δέκα ώρες εργασίας, καθώς εκείνη την εποχή οι εργάτες εργάζονταν από δώδεκα έως και δεκατρείς ώρες ημερησίως.
Η ΠΡΩΤΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΟ ΑΓΡΙΝΙΟ
Και απεργία και εκδρομή στον Άγιο Χριστόφορο
Φωτογραφία από απεργία καπνεργατών την Πρωτομαγιά του 1926
(Πηγή: Αριστείδης Μπαρχαμπάς, Το Αγρίνιο Κάποτε, εκδόσεις ERGO, 2003)
Μέχρι σήμερα η έρευνά μας έχει δείξει, ότι η πρώτη εργατική Πρωτομαγιά στο Αγρίνιο πραγματοποιήθηκε την 1η Μαίου του 1923. Μοναδική πηγή αυτής μας της καταγραφής είναι το φύλλο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ[4], που κυκλοφόρησε την Κυριακή 6/5/1923. Από αυτό μαθαίνουμε ότι η πρώτη εργατική πρωτομαγιά στην πόλη ξεκίνησε στις 8:00΄ το πρωί με συγκέντρωση στην κεντρική πλατεία και τελείωσε στις 6:00΄το απόγευμα μετά από πορεία στο κεντρικό δρόμο της πόλης και εκδρομή στον παλιό Άγιο Χριστόφορο. Ας δούμε τι ακριβώς αναφέρει ο Ριζοσπάστης εκείνης της μέρας.
«Η Πρωτομαγιά εφέτος εορτάσθη μεγαλοπρεπώς. Ο όμιλος Αγρινίου του Σ. Ε.Κ.Κ. εξέδωσεν προκήρυξιν προς όλους τους εργάτας και αγρότες της πόλεως Αγρινίου. Εις την εορτήν συμμετέσχον δια γενικής απεργίας τα Σωματεία Καπνεργατών, υποδηματεργατών, και Ραπτεργατών, επίσης στην συγκέντρωσιν που εγένετο εις την κεντρικήν πλατείαν της πόλεως παρευρέθησαν και πολλοί μικροαστοί. Η εορτή ήρχισεν την 8 π.μ. Ωμίλησεν ο σ. Ιορδάνης Γεωργίου, ανέπτυξεν εν γενικαίς γραμμές την σημασίαν της εορτής και ετόνισεν την ανάγκην της οργανώσεως όλων των εργατών εις μίαν ενιαίαν και αδιάσπαστον οργάνωσιν. Επίσης την ανάγκην όπως η εργατική τάξις καθορίση και ακολουθήση ορισμένην πολιτικήν ίνα μην την εκμεταλλεύεται ο εις και ο άλλος πολιτικός και ανέφερε πολλά παραδείγματα άλλων χωρών. Τον λόγον του συντρόφου Γεωργίου εκάλυψαν χειροκροτήματα. Εψάλλει υπό της νεολαίας ο ύμνος της Διεθνούςκαι είτα δίδεται ο λόγος εις τον σύντροφον Αλ. Ντούβαν όστις ομιλεί εκ μέρους του Κόμματος. Η εμφάνισης του συντρόφου Ντούβα χαιρετίζεται με ραγδαία χειροκροτήματα ο οποίος ανέπτυξεν εν ολίγοις την σημασίαν της Διεθνούς πρωτομαγιάς, αποδίδει την μεγαλύτερη σημασία στη γιορτή, ότι μ’ αυτή η εργατική τάξις καθόρισεν τον δρόμο της απελευθερώσεως, αναπτύσσει πως στη Ρωσσία γιορτάζουν για 5 χρόνια τα επινίκια, και πως αυτή αγωνίζεται για την τελικήν απελευθέρωσιν όλου του κόσμου, αναφέρει τα αισχρά μέσα που χργσιμοποίησαν οι κεφαλαιοκράτες της Ευρώπης προς κατάπνιξιν αυτής. Εκφράζει τον αποτροπιασμόν του, διότι και η Ελλάς απέστειλεν Στρατόν εις την Ουκρανίαν.
Κατόπιν εισερχόμενος εις τα εσωτερικά ζητήματα της χώρας μας κατακρίνει όλας τα κυβερνήσεις, καυτηριάζει την Μικρασιαστικήν Εκστρατείαν, από την οποία εξησπιτώθησαν ένα εκατομμύριον κάτοικοι και ήλθον εδώ να τους εκμεταλλεύονται με τον αγριότερον τρόπον, καυτηριάζει την εσωτερική ξεχαρβαλωσιά του κράτους, την ακρίβειαν, την αισχροκέρδειαν που λιμαίνεται τας λαϊκάς μάζας και τονίζει ότι μόνο το κόμμα μας αντετάχθει εναντίον όλων αυτών, εναντίον της επιστρατεύσεως, του πολέμου, της αισχροκέρδειας και εν γένει την απελευθέρωσιν, καυτηριάζει τις δύο αστικές φατρίες για τις καταδιώξεις, αναπτύσσει εν γενικαίς γραμμαίς πως σήμερα αι δύο αυτές φατρίες έχουν κομματιαστεί σε διάφορα μικρά κόμματα, για να γελάσουν τον λαό εξηγή ποίο το Μεταξικό Κόμμα, ποιο του Χαριλάου, ποιο το Αγροτικό και το λεγόμενο Ανεξάρτητον Εργατικόν.Τον λόγον του συντρόφου Ντούβα εκάλυψαν ραγδαία χειροκροτήματα και ζητωκραυγαί για το Κομμουνιστικόν Κόμμα και την Γ΄ Διεθνή.
Γενομένης παρελάσεως εις την κεντρικήν οδόν της πόλεως κατέληξον εις τον ναόν Αγίου Χριστοφόρου. Εκεί ομίλησεν ο σύντροφος (δυσδιάκριτο επώνυμο) και Μαρκόπουλος και είτα επέστρεψαν εις την πόλιν την 6 μ.μ., όπου επιδόσαντες το ψήφισμα διελύθησαν»[5].
Το 1937, δεκατέσσερα (14) χρόνια μετά από την παραπάνω ημερομηνία, ο δικτάτορας Μεταξας καθιέρωσε την Πρωτομαγιά ως «Ημέρα Εορτασμού της Εργασίας», και την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου ως «Εβδοµάς Εργατικής Αµίλλης»
ΦΕΚ A 135 - 09.04.1937
ΦΕΚ A 135 - 09.04.1937------------------------------------------------------------------------
1. Ο Ανθεστηριών είναι ο όγδοος μήνας στο αττικό ημερολόγιο, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στο θεό Διόνυσο και αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα Νέα Σεληνη Ιανουαρίου έως Νέα Σελήνη Φεβρουαρίου (αντιστοιχία στο Γρηγοριανό ημερολόγιο από 23 Ιανουαρίου έως 20 Φεβρουαρίου). Τα «ανθεστήρια» ήταν τριήμερες γιορτές που ξεκινούσαν την 11η μέρα του Ανθεστηρίωνα (αντιστοιχία στο Γρηγοριανό ημερολόγιο 2 Φεβρουαρίου) και περιελάμβαναν: τα Πιθοίγια, τις Χοές και τους Χύτρους. |
2. ΣΚΡΙΠ Δευτέρα 7/5/1912, Έτος ΙΗ, Αρ. Φύλ. 17.241, σελ. 6. |
3. Τότε ακόμα η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας ήταν κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία. |
4. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Κυριακή 6/5/1923, Έτος 6ο, Περίοδος Β', Αρ. Φύλ. 2079-590 σελ. 4. |
5. Αυτή η τελευταία παράγραφος, ας το πούμε για να χαμογελάσουμε και λίγο, ίσως να αποτέλεσε τον χρυσό κανόνα της οργάνωσης των απεργιών στην πόλη, αφού κάθε απεργιακή κινητοποίηση, από τότε μέχρι σήμερα, (αν φυσικά εξαιρέσει κανείς τα σκληρά χρόνια των συγκρούσεων των καπνεργατών με την αστυνομία), καταλήγουν στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για την απαραίτητη μετακινηματική αγρινιώτικη σίεστα.
Φωτογραφία ανάρτησης: Σύνθεση δύο φωτογραφιών: α) Αναρριχώμενη τριανταφυλλιά, αγρινιώτικης αυλής β) Σωματείο Καπνεργατών Αγρινίου (Πηγή: Αριστείδης Μπαρχαμπάς, Το Αγρίνιο Κάποτε, εκδόσεις ERGO, 2003)
από το «αρχείον Αγρινίου»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου