Από το «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» της Ρόζας Λούξεμπουργκ φτάσαμε στο σημερινό δίλημμα που δεν είναι άλλο από το «σοσιαλισμός ή εξαφάνιση».
Δεν μπορείς σήμερα να αντιμετωπίσεις το οικολογικό αλλά όχι το κοινωνικό, το κοινωνικό αλλά όχι το γεωπολιτικό, το γεωπολιτικό αλλά όχι το κοινωνικό πρόβλημα
ΗΔύση δεν φαίνεται να έχει τα μέσα για να νικήσει την αναδυόμενη πλειοψηφία της ανθρωπότητας και να διατηρήσει την κυριαρχία της πάνω στον πλανήτη. Αλλά στην προσπάθειά της να μην χάσει την παγκόσμια κυριαρχία της, μπορεί να προχωρήσει σε πολιτικές ικανές να ανατινάξουν την ανθρωπότητα με τα μέσα μαζικής καταστροφής που διαθέτει, και ο κίνδυνος αυτός είναι εγγενής στις τυχοδιωκτικές πολιτικές της απέναντι στη Ρωσία, το Ιράν ή την Κίνα.
Αλλά ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί, η κλιματική κρίση εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς, χωρίς ούτε η Δύση ούτε οι εναλλακτικές προς αυτή δυνάμεις να κάνουν κάτι σοβαρό για να αντιμετωπίσουν την πιο σοβαρή απειλή που έχει εμφανιστεί στην ιστορία της ανθρωπότητας, ακόμη πιο επικίνδυνη και από τον πυρηνικό πόλεμο.
Ο πυρηνικός πόλεμος μπορεί να συμβεί ή να μην συμβεί. Αλλά η κλιματική αλλαγή και άλλες οικολογικές ή τεχνογενείς καταστροφές έρχονται με βεβαιότητα, όχι με πιθανότητα και οι άνθρωποι δεν θα επιβιώσουν αυτών αν δεν δράσουν τώρα με όλες τους τις δυνάμεις για να τις σταματήσουν και να τις αντιστρέψουν. Πρέπει να τις σταματήσουν, αλλά για να τις σταματήσουν θα χρειαστούν, πιθανότατα, ένα άλλο κοινωνικό σύστημα και έναν άλλο πολιτισμό. Δηλαδή, ακόμη και αν αποφύγουμε την καταστροφή ενός Παγκόσμιου Πολέμου, κινδυνεύουμε να βρεθούμε σε ένα περιβάλλον καταστροφής λόγω ενός παρατεταμένου αδιεξόδου και συνεχών συγκρούσεων. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ διακήρυξε πριν από έναν αιώνα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», και επαληθεύθηκε στη συνέχεια με τους δύο παγκοσμίους πολέμους, σήμερα όμως το δίλημμα είναι «σοσιαλισμός ή εξαφάνιση».
Αγωνιζόμενοι να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή αγωνιζόμαστε λοιπόν για τον σοσιαλισμό. Αγωνιζόμενοι για τον σοσιαλισμό αγωνιζόμαστε για να σώσουμε τον πλανήτη.
Επειδή τώρα μπορεί να μην σας αρέσει η λέξη σοσιαλισμός, βρείτε μια άλλη να χρησιμοποιήσετε. Πάντως επιβίωση με τον παρόντα «αγριανθρωπικό» καπιταλισμό των αχαλίνωτων «αγορών», δηλαδή του αχαλίνωτου Κεφαλαίου, είναι απλώς αδύνατη μακροπρόθεσμα, αν όχι και μεσοπρόθεσμα. Οι ψυχοπαθείς δισεκατομμυριούχοι κοντά στον Τραμπ το ξέρουν, γι’ αυτό ο μεν Μασκ θέλει να μεταναστεύσει στον Άρη, ο δε Τιλ απέκτησε ένα διαβατήριο Νέας Ζηλανδίας και θέλει να φτιάξει ένα τεράστιο καταφύγιο στο South Island αυτής της χώρας. Επειδή όμως η ανθρωπότητα δεν μπορεί να μεταναστεύσει στη Νέα Ζηλανδία ή στον Άρη, κι επειδή κι αυτό αν γινόταν θα ήταν απίθανο να τη σώσει, καλό θα είναι να σκεφτεί εγκαίρως να αντικαταστήσει το παρόν οικονομικό, κοινωνικό και διεθνές σύστημα και τον Πολιτισμό του Χρήματος που το οργανώνει με κάτι πιο φιλικό στον Άνθρωπο και τη Φύση πριν είναι πολύ αργά.
Η ανάγκη για μια Πέμπτη Διεθνή
Κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σήμερα σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους χρειαζόμαστε επειγόντως μια Διεθνή όπως αυτή που προσπάθησε να δημιουργήσει ο Σαμίρ Αμίν, ένα σχέδιο που επίσης ενδιέφερε και τον Ούγκο Τσάβες, μια από τις πιο σημαντικές πολιτικές μορφές που ανέδειξε ο μεταψυχροπολεμικός κόσμος και η Λατινική Αμερική. (**)
Τα προβλήματα που ανέφερα παραπάνω και άλλα παρόμοια ζητήματα δεν μπορούν να επιλυθούν μόνο με τη δράση των κρατών που αντιτίθενται στις κυρίαρχες δυτικές δυνάμεις. Τα κράτη αυτά είναι, παρεμπιπτόντως, ως επί το πλείστον συντηρητικά και απλώς στοχεύουν στο να τα αφήσει η Δύση στην ησυχία τους και να μην παρεμβαίνει στις υποθέσεις τους. Αυτό όμως είναι αδύνατο μακροπρόθεσμα, γιατί ο ιμπεριαλισμός είναι η ίδια η φύση του καπιταλισμού. Ο Καπιταλισμός δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον Ιμπεριαλισμό και αυτό για καθαρά οργανικούς, οικονομικούς λόγους, γνωστούς καλά ήδη από την εποχή του Χόμπσον και του Λένιν. Επίσης, είναι αδύνατο να επιλύσουν τα κράτη μόνα τους τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, χρειαζόμαστε τη συνειδητή κινητοποίηση τεράστιων λαϊκών μαζών τόσο στο Βορρά όσο και στο Νότο του πλανήτη. Χρειαζόμαστε επίσης μια συμμαχία των δυτικών λαϊκών τάξεων και των καταπιεσμένων εθνών του Νότου και μια κινητοποίηση των λαών σε όλο τον κόσμο.
Μια τέτοια συμμαχία σημαίνει ταυτόχρονη αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών, γεωπολιτικών και οικολογικών προβλημάτων προς την κατεύθυνση μιας εθνικά, περιφερειακά και παγκόσμια σχεδιασμένης και δημοκρατικά ελεγχόμενης οικονομίας. Αυτός πρέπει να είναι ο στρατηγικός μας στόχος. Δεν μπορείς σήμερα να αντιμετωπίσεις το οικολογικό αλλά όχι το κοινωνικό, το κοινωνικό αλλά όχι το γεωπολιτικό, το γεωπολιτικό αλλά όχι το κοινωνικό πρόβλημα. Χρειαζόμαστε μια 5η Διεθνή για πολλούς λόγους, αν είναι να ενώσουμε τις περιοχές του κόσμου στη βάση ενός νέου σοσιαλιστικού σχεδίου -γιατί χωρίς μια τέτοια ενότητα ο πόλεμος θα γίνει αναπόφευκτος. Χρειαζόμαστε επίσης να ενώσουμε και να συντονίσουμε τους αγώνες κατά του καπιταλισμού, κατά του ιμπεριαλισμού, κατά του ολοκληρωτισμού, κατά της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης της φύσης. Δεν μπορούμε για παράδειγμα να καταργήσουμε σταδιακά τη χρήση ορυκτών καυσίμων χωρίς να λάβουμε υπόψη τη διαφορετική θέση των διαφόρων χωρών κ.λπ. κ.λπ. Το ζήτημα του δημοκρατικού οικονομικού σχεδιασμού γίνεται σήμερα συνώνυμο της όποιας προόδου.
Σημειώσεις:
(*) Το κείμενο αυτό είναι τμήμα της εισήγησης του συγγραφέα στο συνέδριο της Παγκόσμιας Ένωσης Πολιτικής Οικονομίας που πραγματοποιήθηκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στις 2-4 Αυγούστου 2024. Μπορείτε να διαβάσετε το πρώτο μέρος της εισήγησης εδώ.
(**) Από τότε που υπάρχει το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα και οι διάφορες τάσεις του έκαναν προσπάθειες για την διεθνή οργάνωσή του, ιδιαίτερα με τις τέσσερις Διεθνείς και μερικές ακόμα διεθνείς οργανώσεις. Σήμερα, σε μια περισσότερο παγκοσμιοποιημένη από ποτέ άλλοτε ανθρωπότητα, έχουμε ελάχιστη διεθνή οργανωτικότητα. Η Τρίτη Διεθνής έπαυσε να υπάρχει προ πολλού, η Δεύτερη δεν έχει καμία σχέση με τους προγόνους της και η Τέταρτη εμφανίζει φαινόμενα ακραίου εκφυλισμού.
Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος
Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος, διαχειριστής της σελίδας konstantakopoulos.gr και συνιδρυτής της Delphi Initiative. Εργάσθηκε στο παρελθόν σε ερευνητικά ιδρύματα της Γαλλίας και της Ελλάδας ως φυσικός, στο πρωθυπουργικό γραφείο του Ανδρέα Παπανδρέου ως ειδικός συνεργάτης για θέματα ελέγχου των εξοπλισμών και στη Μόσχα ως διευθυντής του γραφείου του Αθηναϊκού Πρακτορείου επί δεκαετία και ως ανταποκριτής για πολλά μέσα. Συνεργάστηκε με τον Μιχάλη Ράπτη (Pablo) στην έκδοση της διεθνούς επιθεώρησης για την Αυτοδιαχείριση “Utopie Critique”. Έχει γράψει τα βιβλία: “Η Κύπρος στο στόχαστρο – Γιατί θέλουν μια Κύπρο χωρίς Έλληνες” (Ινφογνώμων 2017), “Η Κύπρος σε Παγίδα” (Λιβάνης, 2008), “Η Αρπαγή της Κύπρου” (Λιβάνης, 2004) και “Φάκελος Ελλάς – Τα αρχεία των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών” (Λιβάνης, 1993).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου