Ρεπορτάζ : Λεωνίδας Στεργίου
(από την Καθημερινή της Κυριακής)Η συζήτηση για την έκδοση ευρωομολόγου και για το τύπωμα χρήματος στην Ευρωζώνη ξεκίνησε, με τη Γερμανία να αντιστέκεται, να πιέζει και τους αδύναμους κρίκους να ελπίζουν. Το πλέγμα της συζήτησης αυτής, το οποίο διχάζει πολιτικούς και οικονομολόγους, επιχειρεί να παρουσιάσει η «Κ» μέσα σε 9 ερωτήσεις - απαντήσεις. Γιατί υπάρχουν διαφωνίες; Οι λύσεις που προτείνονται (ευρωομόλογο, τύπωμα χρήματος, αγορά χρέους από την ΕΚΤ κατ’ ευθείαν από τα κράτη κ.ά.) απαιτούν αλλαγή της Συνθήκης του Μάαστριχτ και οδηγούν σε ενιαία οικονομική διακυβέρνηση σε επίπεδο Ευρωζώνης.
Δηλαδή, οδηγούν στη δημιουργία μίας κοινής οικονομικής και νομισματικής πολιτικής. Με άλλα λόγια, σε ένα υπ. Οικονομικών, σε μία κεντρική τράπεζα και σε ένα νέο μοντέλο. Ετσι, οι ισχυρές χώρες θέλουν να προετοιμάσουν το έδαφος, ώστε στο νέο περιβάλλον να έχουν το «πάνω χέρι» και η μετάβαση να γίνει με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος για αυτές. Πώς βοηθά το ευρωομόλογο στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους; Η έκδοση ευρωομολόγων είναι ένας τρόπος να δανείζονται οι χώρες ως μία οντότητα. Ετσι λύνεται το πρόβλημα δανεισμού που ξεκίνησε από τις αδύναμες οικονομίες της περιφέρειας και τώρα έχει εξαπλωθεί και στις ισχυρές του ευρώ. Ποια είναι τα υπέρ του ευρωομολόγου; Το συνολικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ της Ευρωζώνης διαμορφώνεται σε βιώσιμα επίπεδα. Το χρέος διαμορφώνεται γύρω στο 80% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο 6 - 7%. Ετσι, τα ευρωομόλογα θεωρούνται ασφαλή. Το κόστος δανεισμού θα μειωθεί για πολλές χώρες της Ευρωζώνης, με αποτέλεσμα να δοθεί η δυνατότητα διαχείρισης και αποπληρωμής του δημόσιου χρέους τους. Οι αδύναμες χώρες δεν θα χρειάζονται πλέον πακέτα στήριξης. Δεν θα υπάρχει ανάγκη για αιματηρά μέτρα λιτότητας που μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ύφεση και κρίση χρέους. Ολοκληρώνεται η έννοια του κοινού νομίσματος. Λύνεται το πρόβλημα που δημιουργείται από τους περιορισμούς της Ευρωζώνης για τύπωμα χρήματος. Ποια είναι τα κατά; Το μέσο επιτόκιο του ευρωομολόγου μπορεί να είναι χαμηλότερο από το κόστος δανεισμού των προβληματικών χωρών, αλλά θα είναι υψηλότερο από των ισχυρών. Μπορεί να οδηγήσει σε δημοσιονομική χαλάρωση και σε θέματα ηθικού κινδύνου. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις; Η έκδοση ευρωομολόγου απαιτεί τη δημοσιονομική ενοποίηση, δηλαδή τη δημιουργία κοινού υπουργείου Οικονομικών. Επίσης, προϋποθέτει νέο ρόλο για την ΕΚΤ, η οποία θα συντονίζει τη νομισματική πολιτική σε σχέση με τους δημοσιονομικούς στόχους της Ευρωζώνης, ενώ θα μπορεί να λειτουργεί ως ύστατος δανειστής, να αγοράζει ομόλογα κατ’ ευθείαν από τα κράτη. Ομως, όλα αυτά απαιτούν αλλαγές στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Γιατί αντιδρά η Γερμανία; Διότι θεωρεί αδικία να πληρώνει υψηλότερο επιτόκιο από ό,τι σήμερα. Αν δεχθεί το ευρωομόλογο είναι σαν να «πληρώνει» μέρος της αποτυχίας των υπόλοιπων δημοσιονομικά απείθαρχων κρατών. Τα μέτρα που προτείνει σε αυτή τη φάση πού αποσκοπούν; Η Γερμανία ζητεί αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία και ενισχυμένη ελεγκτική εξουσία επί των εθνικών προϋπολογισμών. Γιατί; Οσο μικρότερες είναι οι δημοσιονομικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών τόσο μικρότερο θα είναι το κόστος για τη Γερμανία, όταν επέλθει η δημοσιονομική ενοποίηση και η έκδοση ευρωομολόγου. Πώς μπορεί να βοηθήσει το τύπωμα χρήματος; Γενικά, με το τύπωμα χρήματος εννοείται κάθε ενέργεια που αυξάνει την κυκλοφορία χρήματος και οδηγεί δυνητικά σε πληθωρισμό. Ενας τρόπος είναι η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ κατ’ ευθείαν από τα κράτη. Ενας άλλος είναι η εκτύπωση χρήματος σε μεγαλύτερες ποσότητες από ό,τι σήμερα. Ποια είναι τα υπέρ και τα κατά αυτής της λύσης; Για ορισμένους οικονομολόγους, ο υψηλότερος (αλλά ελεγχόμενος) πληθωρισμός κάνει ευκολότερη τη δημοσιονομική προσαρμογή και βοηθά στη διαχείριση του υψηλού δημόσιου χρέους και των μεγάλων ελλειμμάτων. Στα αρνητικά περιλαμβάνεται ο αντίλογος στο αν αποτελεί «φάρμακο» για την κρίση ή λάδι στη φωτιά. Στα κατά περιλαμβάνονται η διεύρυνση των δημοσιονομικών ανισοτήτων μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, η μείωση του πραγματικού εισοδήματος και δυνητικά η επιβράδυνση της ανάπτυξης. Ακόμη, οι οικονομολόγοι διαφωνούν στο εάν τελικά η εκτύπωση χρήματος θα προκαλέσει ή όχι πληθωρισμό στην Ευρωζώνη, σε μία περίοδο ύφεσης και σε μία φάση κατά την οποία όλο το νέο «πληθωριστικό» χρήμα θα κατευθυνθεί στο «κλείσιμο» ελλειμμάτων και όχι στην πραγματική οικονομία και στην κατανάλωση.