του Γιάννη Μαργιούλα
Η προγιαγιά μου, ως το θάνατό της το 1975, άναβε κάθε βράδυ το καντηλάκι της πλάι σε μια παλιά κιτρινισμένη φωτογραφία ενός νεαρού με λεπτό μουστάκι. Ήταν ο μεγάλος της γιος. Ο ατίθασος Βαγγέλης, ο οποίος την άνοιξη του 1927 είχε φύγει λαθραία για την Αμερική για να γλιτώσει από τη φτώχεια, τα καπνοχώραφα και την ελονοσία. Από τότε κανείς δεν άκουσε ούτε έμαθε τίποτε γι’ αυτόν. Η προγιαγιά όμως, όπως και πολλοί άλλοι στο σόι, πίστευε πως ο γιος της τα είχε καταφέρει και ζούσε κάπου στην Αμερική. «Ο τρελο – Βαγγέλης δεν χάθηκε. Ήταν σκληρός και καπάτσος», έλεγαν συχνά οι παππούδες.
Κι εμένα μου άρεσε να φαντάζομαι πως έχω έναν πρόγονο που πάλεψε με θεούς και δαίμονες, άνοιξε εστιατόριο κάπου στο Όρεγκον ή στο Κεντάκι, έπιασε την καλή, παντρεύτηκε μια χοντροκώλα μεξικάνα και γέρασε αραδιάζοντας κουτσούβελα, πίνοντας μπέρμπον, ακούγοντας κλαρίνα και μπλουζ, χωρίς να σκέφτεται τη μαύρη πέτρα που έριξε πίσω του. Κάποτε μάλιστα έψαξα στο ίντερνετ για τίποτα μακρινά ξαδέρφια στις πολιτείες του αμερικάνικου νότου.
Χαζεύοντας όμως τις εφημερίδες της εποχής, διαπίστωσα πως τα πράγματα μάλλον δεν έγιναν ακριβώς έτσι.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, 2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1927
ΤΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ
ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΝΙΓΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ
ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΣ ΑΥΤΟΥΣ ΚΡΥΦΙΩΣ ΕΙΣ ΤΑ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ
ΑΜΕΡΙΚΗΣ
Η ΦΡΙΚΑΛΕΑ ΣΥΜΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ, Αύγουστος. (Εκτάκτου ανταποκριτού). –
Είναι αφάνταστα τα μαρτύρια εκατοντάδων Ελλήνων μεταναστών οι οποίοι κρυφίως προσπαθούν να εισέλθουν εις αμερικανικόν έδαφος. Και δια τα μαρτύρια αυτά δεν θα δύναται να καυχάται ασφαλώς η χώρα του Ουάσιγκτων, η χώρα εις την οποίαν το άγαλμα της Ελευθερίας υψώνει τον φανόν του δια να φωτίση την ανθρωπότητα.
Το τελευταίον όμως δράμα, καθ’ ο δεκάδες Ελλήνων επλήρωσαν με την ζωήν των την απόπειραν εισόδου εις το αμερικανικόν έδαφος, υπερβαίνει πάσαν φαντασίαν. […]
Ως γνωστόν οι από ετών τεθέντες περιορισμοί εισόδου εις τας Ηνωμένας Πολιτείας προεκάλεσαν μεγαλειτέραν την επιθυμίαν μεταναστεύσεως πάντων των Ευρωπαίων, ούτω δε πλείστα όσα μέσα χρησιμοποιούνται προς τούτο.
Ιδιαίτατα πολλά πρακτορεία, εξ ων και μερικά ελληνικά, ανέλαβον την ουχί δι’ εντίμων μέσων εισαγωγήν των μεταναστών εις Ηνωμένας Πολιτείας, ούτω δε ολίγον κατ’ ολίγον προσεταιριζόμενα και Αμερικανούς κακοποιούς αντί αδράς αμοιβής, επετύγχανον οπωσδήποτε του σκοπού των.
Πολλά περί μαρτυρίων ομογενών ή και άλλων μεταναστών εγράφησαν μέχρι τούδε, αλλά το τελευταίον έγκλημα δεν πρέπει να μείνη ατιμώρητον.
Ποία ελληνικά πρακτορεία απέστειλαν τόσας εκατοντάδας Ελλήνων δια να τους πνίξουν; Αι αρχαί δέον να προβούν εις έλεγχον, και έλεγχον αυστηρόν, προς ανακάλυψιν των εγκληματιών αυτών.
Το πιθανότερο λοιπόν είναι ο Βαγγέλης να άφησε τα κοκαλάκια του στο βυθό της Καραϊβικής ή να είναι παραχωμένος σε κάποια παραλία της Φλόριντα μαζί με εκατοντάδες συμπατριώτες του. Επομένως, άνθρακες τα ξαδέρφια στην Αμερική. Άνθρακες τα εστιατόρια, τα μπλουζ και τα δολάρια.
Η συμμορία της Κούβας
Υπό πλείστων πρακτορείων εγένοντο συμβάσεις μετά λαθρεμπόρων ευρισκομένων εις Κούβαν, ούτοι δε παρελάμβανον τους αποβιβαζομένους μετανάστας, τους επεβίβαζον εις ειδικά πλοία και τους έφερον κρυφίως εις τας αμερικανικάς ακτάς.
Το τοιούτον εγένετο γνωστόν εις την αστυνομίαν της Χαβάνας, η οποία έσπευσε να ειδοποιήση τας αρμοδίας τελωνειακάς αρχάς των Ηνωμένων Πολιτειών.
Και το αποτέλεσμα.
Ενώ πολλά πλοιάρια φέροντα 800 μετανάστας έπλεον δια να τους αποβιβάσουν, ενεφανίσθησαν αι αμερικανικαί ακταιωροί. Εκάλεσαν τους κυβερνήτας των πλοιαρίων να παραδοθούν αμέσως.
Οι κυβερνήται των πλοιαρίων – Αμερικανοί και αυτοί – προβλέποντες ότι θα ανεκαλύπτοντο και θα ετιμωρούντο παραδειγματικώς, έρριψαν 450 ατυχείς μετανάστας, εξ ων οι περισσότεροι Έλληνες και Πολωνοί, εις την θάλασσαν.
Και οι 450 επνίγησαν υπό τα όμματα των διωκτών των, των Αμερικανών εκπροσώπων του Νόμου.
Αυτός ήτο ο τραγικός επίλογος.
Λ..
Θα μου πείτε τώρα, πού τον θυμήθηκα τον παππού Βαγγέλη. Κι όμως, τον βλέπω συχνά και τον αναγνώρισα πολλές φορές. Βλέπω τη μορφή του, αυτή της κιτρινισμένης φωτογραφίας, πίσω από τη θολούρα που βάζουν για να κρύψουν τη φρίκη που αναδίνουν κάτι σύγχρονες φωτογραφίες. Αυτές που εικονίζουν τα τουμπανιασμένα πτώματα που ξεβράζει κάθε τόσο το κύμα στις ακτές της Μυτιλήνης και της Χίου.
Βλέπω πίσω τους τον παππού, ίσως γιατί πολλοί απ’ αυτούς έχουν λεπτό μουστάκι σαν εκείνον. Ίσως πάλι γιατί υποψιάζομαι πως μεγάλωσαν στα βουνά, όπως αυτός, και δεν έμαθαν ποτέ κολύμπι. Ίσως, ακόμη, γιατί φαντάζομαι να ανάβουν κάθε βράδυ χιλιάδες καντηλάκια από τη Συρία ως το Μπαγκλαντές και χιλιάδες μανάδες να κοιτάζουν φωτογραφίες και, όπως η προγιαγιά μου, να περιμένουν, να περιμένουν… ως το τέλος.
Γιάννης Μαργιούλας
Και σαν το κουρελόβαρκο αδειάσει στο λιμάνι,
θα τους στοιβάξουν στη σειρά οι ξένοι πολισμάνοι.
Άλλοι θάχουν τον τρόπο τους και θα ευδοκιμήσουν
και άλλοι ως να πεθάνουνε τη δίψα δεν θα σβήσουν.
Α! στην Αμερική Ελλάδα σαν αγριόχορτο φύτρωσες και κει.
Τους βλέπω μες τα μάτια μου μες το παλιό βαπόρι
σα στρείδια στο κατάστρωμα οι μετανάστες όλοι.
Μανικάκος
http://wp.me/p1pa1c-iqy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου