Παιδιά – σκλάβοι: Αυτός είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε!

  

Γράφει ο Νίκος Μόττας //

υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας 

«Τα παιδιά θέλουν παπούτσια/ τα παιδιά θέλουν ψωμί/ θέλουνε και φάρμακα/ δούλεψε και συ/ Γέλα κλαίγε κι όλο λέγε/ το παιδί: ζωή./ Τίποτ’ άλλο, Ζωή./ Ζύμωνε στη σκάφη/ πρώτο σου ζυμάρι, πρώτο σου ψωμί/ ένα καλυβάκι μια μικρούλα αυλή/για το παιδί./ Ζύμωνε το χώμα/ με το δάκρυ δάκρυ/ φτιάξε ένα χωμάτινο πουλί/ να πετάει τη νύχτα/ και να κελαηδεί/ για το παιδί./ Τούτη είναι η ζωή μας/ τούτο το μεγάλο, τίποτ’ άλλο/ γέλα κλάψε, πες ό,τι θες/ Το παιδί ζωή: ζωή/ τίποτ’ άλλο.»! – Γιάννης Ρίτσος, Για το παιδί. 

Ο Ντόρσεν είναι οκτώ ετών. Κανονικά θα έπρεπε να παίζει με τους φίλους του, να πηγαίνει σχολείο, να ζει ανέμελα όπως κάθε παιδί της ηλικίας του. Ωστόσο, ο Ντόρσεν ζει μια διαφορετική ζωή: ξυπόλητος και πεινασμένος εργάζεται 12 ώρες την ημέρα σε ορυχείο εξόρυξης κοβαλτίου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ο Ντόρσεν δεν είναι μόνος του σε αυτό το κάτεργο της παιδικής εργασίας.

Παιδιά ακόμη και 4 ετών, όπως η μικρή Μόνικα, δεν ξέρουν τι σημαίνει παιχνίδι. Ενδεχομένως να μην προλάβουν ποτέ να μάθουν. Βουτηγμένα στις λάσπες, υπό αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες, με τα γυμνά τους χέρια συλλέγουν πέτρες που περιέχουν κοβάλτιο- την αναγκαία πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες ιόντων λυθίου και αποτελεί απαραίτητο υλικό για την κατασκευή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως τα smartphones.

Πρόσφατο ρεπορτάζ του βρετανικού δικτύου Sky News στο Κονγκό επιβεβαίωσε την ύπαρξη χιλιάδων ανεπίσημων ορυχείων όπου άνδρες, γυναίκες και παιδιά εργάζονται για την εξόρυξη κοβαλτίου σε συνθήκες σκλαβιάς. Πρόκειται για σύγχρονα κάτεργα όπου μικροί και μεγάλοι σκλάβοι- με την κυριολεκτική έννοια του όρου- εργάζονται κάτω από άκρως επικίνδυνες συνθήκες προκειμένου να συλλεχθεί η απαραίτητη ποσότητα κοβαλτίου που χρειάζονται οι πολυεθνικές για να κατασκευάσουν τα περιζήτητα gadgets υψηλής τεχνολογίας.

Μπροστά στην κερδοφορία και τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, οι καπιταλιστές δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να θυσιάσουν ανθρώπινες ζωές. Ακόμη και μικρών παιδιών. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Sky News «κανένας απ’ τους «εργαζόμενους» στα ορυχεία δεν φορούσε γάντια ή μάσκες, παρόλο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η έκθεση σε κοβάλτιο μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια προβλήματα υγείας». Σχετικές έρευνες της UNICEF και της Διεθνούς Αμνηστίας για την παιδική εργασία στα κάτεργα του κοβαλτίου δείχνουν ότι κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες παιδιά εργάζονται σε συνθήκες γαλέρας για περισσότερες από 12 ώρες καθημερινά, προκειμένου να κερδίσουν ένα υποτυπώδες «χαρτζιλίκι» (1-2 δολάρια). Όπως αναφέρουν στοιχεία της UNICEF, το 2014 ο αριθμός των παιδιών που εργάζονταν σε ορυχεία της Λαϊκ. Δημοκρατίας του Κονγκό ανέρχονταν σε περίπου 40.000. 

Περίπου 170 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 έως 17 ετών εργάζονται με τρόπο που παρεμποδίζουν την εκπαίδευση τους και τη χαρά της παιδικής ηλικίας (Στοιχεία:Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) 

Περισσότερα από 85 εκατομμύρια παιδιά το 2012 απασχολούνταν σε εργασίες επικίνδυνες για την σωματική και ψυχική τους υγεία. 

73 εκατομμύρια από τα εργαζόμενα παιδιά είναι κάτω των 10 ετών και κάθε χρόνο υπολογίζεται πως περίπου 22.000 από αυτά σκοτώνονται σε εργατικά ατυχήματα. 

Την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες μικρά παιδιά χάνουν τα νιάτα τους (και πολλές φορές τις ζωές τους) στα λασπωμένα ορυχεία κοβαλτίου, τα μονοπώλια των σύγχρονων τεχνολογιών θυσαυρίζουν. Χαρακτηριστική η περίπτωση του πολυεθνικού κολοσσού Apple, ο οποίος μόνο κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2016 σημείωσε κέρδη 17.8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Samsung της οποίας τα καθαρά κέρδη το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους άγγιξαν τα 6.1 δις. δολάρια. 

Στις 20 Νοέμβρη 1989 η Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ ψήφισε ομόφωνα την Σύμβαση για τα δικαιώματα του Παιδιού, σύμφωνα με την οποία όλα τα παιδιά γενιούνται με βασικές ελευθερίες και δικαιώματα. Την Συνθήκη έχουν επικυρώσει 193 χώρες με μοναδικές εξαιρέσεις τις ΗΠΑ και την Σομαλία οι οποίες, αν και έχουν υπογράψει την Σύμβαση, δεν τις έχουν δώσει νομική ισχύ. Σε μια σειρά πολιτείες των ΗΠΑ παιδιά 7 έως 17 ετών εργάζονται σε καπνοχώραφα. 

Στον καπιταλιστικό… «παράδεισο» των ΗΠΑ, παιδιά ηλικίας 7 και 8 ετών εργάζονται έως και 16 ώρες ημερησίως σε καπνοχώραφα για λογαριασμό μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων όπως η Phillip Morris, British American Tobacco, Imperial Tobacco Group, Lorrilard κλπ. Σχετική έρευνα οργανισμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 2013 έδειξε ότι τα 3/4 των παιδιών που απασχολούνται σε τέτοιου είδους εργασίες έφεραν συμπτώματα επιδείνωσης της υγείας τους. Το νομικό πλαίσιο στις ΗΠΑ δεν απαγορεύει την παιδική εργασία, επεκτείνοντας έτσι την εργασιακή εκμετάλλευση και σε ανήλικους τους οποίους μεγάλες εταιρείες απασχολούν ως φτηνό εργατικό δυναμικό προς όφελος της κερδοφορίας τους. 

Στην Ελλάδα η παιδική εργασία δεν είναι άγνωστη. Σύμφωνα με στοιχεία του 2014, οι ανήλικοι που εργάζονται υπολογίζονται σε 100.000 με 150.000, με την πλειοψηφία εξ’ αυτών να εργάζονται παρανόμως. Όλα αυτά την ώρα που περίπου 450.000 παιδιά στην Ελλάδα ζουν σε συνθήκες φτώχειας, ενώ 40.000 παιδιά ετησίως εγκαταλείπουν το σχολείο, πριν την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, προκειμένου να βγουν στο μεροκάματο. 

Από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό προέρχεται περισσότερο από το 50% των ποσοτήτων κοβαλτίου που χρησιμοποιείται σε συσκευές υψηλής τεχνολογίας παγκοσμίως. Πρόκειται για μια αλυσίδα που ξεκινά στα κάτεργα της παιδικής εργασίας και καταλήγει στη βιτρίνα των πολυκαταστημάτων. Είναι η αλυσίδα της καπιταλιστικής κερδοφορίας μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων που προμηθεύονται κοβάλτιο όπως, μεταξύ άλλων, οι Apple, Daimler, Dell, HP, Huawei, Lenovo, LG, Microsoft, Samsung, Sony, Vodafone, Volkswagen κλπ. Στο βωμό του υπερκέρδους τέτοιων μονοπωλίων θυσιάζεται η παιδική αθωότητα εκατοντάδων χιλιάδων «Ντόρσεν», από το Κονγκό και την Τυνησία μέχρι την Ινδία και την Ταϊβάν. 

Η βάρβαρη αυτή πτυχή του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης έρχεται να μας υπενθυμίσει πόσο επίκαιρος και αναγκαίος είναι ο σοσιαλισμός. Μας υπενθυμίζει ότι, παρά τις όποιες αδυναμίες του, το σοσιαλιστικό σύστημα που γνωρίσαμε τον 20ο αιώνα εξασφάλιζε σε κάθε παιδί, από τη γέννηση του ακόμα, όλα όσα ήταν απαραίτητα για την σωστή ανάπτυξη του: από τους κρατικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς μέχρι τη δημόσια υποχρεωτική εκπαίδευση και τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών υγείας, πολιτισμού, αθλητισμού, διακοπών, υπό την ευθύνη του σοσιαλιστικού κράτους. 

Μας υπενθυμίζει, τέλος, ότι μόνο με την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, με την ανατροπή του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος, είναι δυνατό να μπει ένα οριστικό τέλος στην παιδική εργασία και σκλαβιά. Για να μπορούν παιδιά όπως ο Ντόρσεν να ζουν στην αθωότητα, την ανεμελιά και το παιχνίδι, όπως ακριβώς ορίζει η ηλικία τους- και όχι ως σύγχρονοι σκλάβοι.