Ο επανασχεδιασμός του χάρτη της Μ. Ανατολής δεν αποτελεί και καινούρια εξέλιξη. Οι απαρχές της φάσης που διανύουμε τοποθετούνται στον πρώτο πόλεμο του κόλπου και με αυξανόμενη ένταση μετά την 11/9 και τους διδύμους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ.
Ο συνδυασμός της συρρίκνωσης της ρωσικής ισχύος μετασοβιετικά και η σύντομη αμερικανική μονοκρατορία, ιδίως κατά την επέλαση των νεοσυντηρητικών γερακιών οδήγησαν στην τυχοδιωτική ιρακινή εκστρατεία, στην κατοπινή σεχταριστική βία που συντάραξε τη χώρα και στην εγκατάσταση ασταθών καθεστώτων τόσο στο Ιράκ, όσο και στο Αφγανιστάν.
Οι δύο εκστρατείες και κυρίως εκείνη στο Ιράκ αποδείχτηκαν πιο δύσκολες ως προς την πρόβλεψη των συνεπειών τους από ό,τι οι εμπνευστές τους ανέμεναν. Το κουρδικό ζήτημα, η ανάδειξη του Ιράν σε ισχυρή περιφερειακή δύναμη, η άνοδος του πολιτικού Ισλάμ και η όξυνση του αντιαμερικανισμού αποτέλεσαν βασικές επιπτώσεις μιας τυχοδιωκτικά υλοποιούμενης και σχεδιασμένης στρατηγικής.
Η εκλογή Ομπάμα σηματοδότησε την υποχώρηση των νεοσυντηρητικών και την επιστροφή σε μια περισσότερο ρεαλιστική πολιτική, που θέλησε εν μέσω της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης να κρατήσει τις ΗΠΑ μακριά από νέες στρατιωτικές επεμβάσεις. Ακόμα και στην περίπτωση της Λιβύης, η αμερικανική συμμετοχή ήταν κατά το δυνατόν περιορισμένη και χωρίς εμπλοκή χερσαίων δυνάμεων.
Ωστόσο, οι περιφερειακές εξελίξεις κατεξοχήν μάλιστα εν μέσω κρίσης δεν επιτρέπουν τη σταθεροποίηση της κατάστασης στη Μ. Ανατολή. Πρώτα και κύρια, ο ίδιος ο λαϊκός παράγοντας με τις εξεγέρσεις σε μια σειρά κρατών της περιοχής, ξεκινώντας από την Τυνησία και την Αίγυπτο αποσταθεροποίησε παραδοσιακά καθεστώτα και αντιστοίχους συσχετισμούς διεθνών σχέσεων. Το πολιτικό Ισλάμ αν και ακόμα ασταθώς και σε διαφορετικές εκδοχές δείχνει να έχει το πάνω χέρι.
Η άνοδος του πολιτικού Ισλάμ υπονομεύει τους βασικούς περιφερειακούς πυλώνες ασφαλείας του Ισραήλ- Αίγυπτο, Ιορδανία, Συρία. Παράλληλα, η αδιέξοδη Ισραηλινή πολιτική στο Παλαιστινιακό συντηρεί μια υπόκωφη ακόμα ένταση, τόσο στη Γάζα, όσο και στη Δυτική Όχθη, που ωστόσο μπορεί να εκδηλωθεί με ιδιαίτερη ένταση.
Αυτό βεβαίως που σε συνάρτηση με τα παραπάνω τρομοκρατεί κατ' εξοχήν το Ισραήλ είναι η άνοδος της ιρανικής ισχύος και η δημιουργία από πλευράς του Ιράν συμμαχιών στο μαλακό υπογάστριο του Ισραήλ, όπως απέδειξε και ο αποτυχημένος για το τελευταίο πόλεμος του 2006 στο Λίβανο.
Οι εξεγέρσεις της λεγόμενης “αραβικής άνοιξης” περιέπλεξαν λοιπόν έτι περαιτέρω ένα ήδη σύνθετο διεθνοπολιτικό τοπίο. Αν η πτώση του Μουμπάρακ αποτέλεσε σοκ ή έστω οδυνηρή έκπληξη για το Ισραήλ, ο εμφύλιος στη Συρία παρουσιάζει ακόμα μεγαλυτέρους κινδύνους. Το καθεστώς Ασάντ, ναι μεν αποτελεί σύμμαχο του Ιράν και άρα εντασσόταν σε έναν αντίπαλο άξονα, ωστόσο λόγω του ενστίκτου επιβίωσης και της μακρόχρονης παραμονής του φρόντιζε να συντηρεί την αντί- ισραηλινή του πολιτική εντός σαφών ορίων. Τμήματα αντίθετα εκείνων που το μάχονται ανήκουν σε δύσκολα ελεγχόμενες ισλαμιστικές δυνάμεις.
Από την άλλη, η εχθρική στάση της “Δύσης” προς το καθεστώς Ασάντ μοιραία το σπρώχνουν ακόμα πιο έντονα στις αγκάλες του Ιράν, ως μοναδικού στηρίγματός του.
Το σκηνικό γίνεται ακόμα πιο σύνθετο αν συμπεριλάβουμε το ρόλο της Ρωσίας αλλά και το σχετικά μακρινό ακόμα ενδιαφέρον της Κίνας, που παρότι έχει στρέψει το ενδιαφέρον της κατεξοχήν στην Αφρική και φυσικά στην Ασία δε θα ήθελε για προφανείς λόγους να επιτρέψει το σχεδιασμό μιας νέας Μ. Ανατολής που δε θα λαμβάνει υπόψη τα στρατηγικά της συμφέροντα.
Απέναντι σε ένα τόσο δύσκολο σκηνικό, το Ισραήλ δείχνει να επιδιώκει μια επανάληψη, κατ' αναλογία του 1967. Τα επαναλαμβανόμενα χτυπήματα στη Συρία μόνο κατ' αρχήν στοχεύουν στην παρεμπόδιση της μεταφοράς όπλων προς τη Χεζμπολά- παρότι και αυτός είναι ένας βασικός στόχος. Στοχεύει επιπλέον- και κυρίως- να προκαλέσει τώρα μια γενικότερη ανάφλεξη που θα συμπαρασύρει και το Ιράν, οσο ακόμα το Ισραήλ θεωρεί ότι διατηρεί τη δυνατότητα να καταφέρει καίριο πλήγμα στην ιρανική στρατιωτική μηχανή και ίσως να αποδιοργανώσει την ισχύ του καθεστώτος, που ούτως ή άλλως αντιμετωπίζει εσωτερική δυσαρέσκεια.
Επιπλέον αποσκοπεί να αποθαρρύνει όποιες συγκρουσιακές σκέψεις υπάρχουν σε κυβερνώσες δυνάμεις του πολιτικού Ισλάμ- βλ. Αίγυπτο- είτε να τις συμπεριλάβει στον κύκλο της βίας.
Φυσικά, η Ισραηλινή κυβέρνηση γνωρίζει καλά ότι σε ένα περιβάλλον γενικευμένης σύρραξης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα αναγκαστεί επίσης να συμπαραταχθεί. Ταυτόχρονα δηλαδή με μια προληπτική επίθεση που στοχεύει στο Ιράν, στις περιφερειακές του συμμαχίες και σε αποστολή μηνύματος στο πολιτικό Ισλάμ γενικά, το Ισραήλ εφαρμόζει τακτική σταδιακής διαμόρφωσης τετελεσμένων ενώπιον του προέδρου Ομπάμα, που θεωρεί προφανώς πολύ μετριοπαθή και αναποφάσιστο.
Είναι λοιπόν πολύ πιθανό ότι ο επανασχεδιασμός του χάρτη της Μ. Ανατολής θα περάσει μέσα από έναν ακόμα γενικευμένο περιφερειακό πόλεμο, του οποίου η κλιμάκωση εάν ξεκινήσει είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ένας τέτοιος πόλεμος δε θα αιματοκυλήσει μόνο την περιοχή αλλά επιπλέον θα αποπειραθεί εν τοις πράγμασι να καταπνίξει την όποια προοδευτική κίνηση των λαών της περιοχής, μεταξύ από τη μια αντιδραστικών, θρησκευτικών δυνάμεων και από την άλλη ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων.
Οι τεκτονικές αλλαγές της καπιταλιστικής κρίσης συγχρονίζονται με τις αντίστοιχες στο γεωπολιτικό εποικοδόμημα. Η εξέλιξη δεν είναι πρωτοφανής ιστορικά. Δεν πρέπει να μας βρει ανέτοιμους. Σήμερα περισσότερο από ποτέ χρειάζεται ένα ρωμαλέο αντιπολεμικό, αριστερό και δημοκρατικό, διεθνιστικό κίνημα που να υπερασπιστεί το ρόλο του λαϊκού, προοδευτικού παράγοντα, μέσα στις κατεξοχήν αντίξοες συνθήκες.
Έγραψαν Είπαν
Θέμης Τζήμας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου