Οι εμπορικοί πόλεμοι ξεκινούν συχνά με την ίδια ορμή που ξεκινούν και οι ένοπλοι.
Ο πρόεδρος Τραμπ κορυφώνει την εκστρατεία ισχύος των ΗΠΑ
Οι εμπορικοί πόλεμοι ξεκινούν συχνά με την ίδια ορμή που ξεκινούν και οι ένοπλοι. Ενίοτε και με μεγαλύτερη δεδομένων των διαφορετικών συνθηκών, που τους κάνουν να φαντάζουν πιο ανώδυνοι. Ο κίνδυνος είναι τα ερείπια να εμφανιστούν στο τέλος ξανά.
Η υπόθεση των δασμών μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά, Κίνας και Ε.Ε. (αν και όχι μόνο) αποτελεί μια τυπική περίπτωση ενδό-καπιταλιστικού ανταγωνισμού, ακόμα και αν κανείς θεωρεί ότι πρόκειται για υπερβολές του προέδρου Τραμπ στο συγκεκριμένο βαθμό τουλάχιστον που λαμβάνουν χώρα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ στην παρούσα φάση κινείται σαν εμπρηστής εκτός ελέγχου, ενίοτε με γκροτέσκες φιγούρες και χορογραφίες. Η υπόθεση εργασίας ότι θα εξαναγκάσει τον Καναδά να γίνει η επόμενη πολιτεία των ΗΠΑ χρησιμοποιώντας τους δασμούς ακούγεται (και μάλλον είναι όντως) θεότρελη αλλά βασίζεται σε μια αρκετά πραγματική συλλογιστική: ότι στον καπιταλισμό, τα κράτη υπερασπίζονται το μεγάλο κεφάλαιο (και μάλιστα ακόμα περισσότερο το πολύ μεγάλο κεφάλαιο) μέχρις εσχάτων. Επίσης αποδεικνύει ότι αστικές δημοκρατίες μπορούν κάλλιστα να συγκρούονται μεταξύ τους και αν όχι να πολεμούν εν όπλοις, τουλάχιστον να αλληλό-εξαναγκάζονται, έως και να διεκδικούν η μία την επικράτεια και την κυριαρχία της άλλης.
Το εργαλείο των δασμών όπως έχουμε γράψει και άλλη φορά δεν είναι καινούριο στον παγκόσμιο καπιταλισμό βεβαίως. Αποτελεί όμως ένα προφανώς επικίνδυνο, συχνά δίκοπο όπλο. Μπορείς να επιβάλλεις με επιτυχημένο τρόπο δασμούς σε καταφανώς πιο ανίσχυρους αντιπάλους. Δεν μπορείς όμως να ασκείς πολιτική με βάση το συγκεκριμένο όπλο για πολύ καιρό και απέναντι σε πολύ ισχυρούς αντιπάλους. Οι ΗΠΑ αποτελούντη δεύτερη πλέον εξαγωγική οικονομία στον πλανήτη. Ένα περιβάλλον διευρυμένων και υψηλών δασμών θα αποτελέσει καταστροφή σε βάθος χρόνου για τις ίδιες.
Δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι τόσες εταιρείες και θεσμοί μέσα στις ΗΠΑ έχουν αρχίσει να ανησυχούν πολύ σοβαρά για την πολιτική του προέδρου των ΗΠΑ. Επομένως η πολιτική Τραμπ αποτελεί επί της αρχής μάλλον κατοστάρι παρά τον αναγκαίο για τις ίδιες τις ΗΠΑ μαραθώνιο αύξησης της παραγωγικότητάς τους.
Ο πρόεδρος Τραμπ ωστόσο κορυφώνει την εκστρατεία ισχύος των ΗΠΑ. Δεν είναι αντί-παγκοσμιοποιητής αλλάαποτελεί μια τυπική, επιθετική εκδοχή απόπειρας ελέγχου της παγκοσμιοποίησης προς όφελος των ΗΠΑ. Σε αυτήν την κατεύθυνση χρησιμοποιεί τα πλέον προφανή μέσα αλλά όχι τα πλέον αποτελεσματικά.
Ενώ ο πρόεδρος Τραμπ αποπειράται να πειθαναγκάσει τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο με τη χρήση των δασμών, στέλνει το μήνυμα της απόπειρας μιας νέας συνεννόησης επί της Ουκρανίας. Την αρχική πρόταση περί ανακωχής θα ακολουθήσουν νέες, πιο καλά επεξεργασμένες, σε συνδυασμό όπως διαφαίνεται με την απόρριψη της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Ο Τραμπ σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζεται ως ο ειρηνοποιός των ενόπλων πολέμων (χωρίς όντως να είναι τέτοιος συνολικώς όπως αποδεικνύει η περίπτωση
της Υεμένης) και ο προωθητής μιας νέας συνεννόησης με τη Ρωσία ή και με άλλες δυνάμεις. Πρόκειται για μια πολύ καλή ιδέα σε ό,τι αφορά τις εμπόλεμες περιοχές (η λήξη του πολέμου) αλλά αναντίστοιχη με τους εμπορικούς πολέμους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δε θα πετύχει μια νέα «Γιάλτα» ενόσω βρίσκεται σε εμπορικό πόλεμο με «φίλους» και αντιπάλους.
Το σημείο τήξης των προσπαθειών του συνίσταται στο ότι οι προσπάθειές του δεν διαθέτουν στρατηγικό βάθος και προοπτική. Η διαμόρφωση ενός νέου περιβάλλοντος στρατηγικής συμφωνίας έχει να κάνει με τη σύνθεση ενός πλαισίου οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής συνεννόησης, κάτι που απουσιάζει από την παρούσα σκέψη μέσα στις ΗΠΑ.
Η διαμόρφωση ενός σταθερού περιβάλλοντος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βασίστηκε ακριβώς στην ύπαρξη ενός ευρύτερου περιβάλλοντος συνεννόησης και συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα εντός της κάθε μίας από τις δύο πλευρές και σταθερότητας μεταξύ των δύο πλευρών. Για τις κάποιες δεκαετίες που άντεξε, αυτή ήταν η αιτία. Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα σχετικό ως πρόταση. Οι ΗΠΑ, ακόμα και αν θέλουν δεν μπορούν να επιβάλλουν μια συνεννόηση και πολύ περισσότερο δεν εμπνέουν (τουλάχιστον ακόμα) τη σχετική αξιοπιστία. Ακόμα βρισκόμαστε λοιπόν στο στάδιο της ανισορροπίας. Μπορεί μια πυρηνική σύγκρουση να μην φαντάζει τόσο κοντινή όσο το προηγούμενο διάστημα αλλά πολύ απέχουμε από την ισορροπία στον πλανήτη.
Θέμης Τζήμας
Ο Θέμης Τζήμας είναι δικηγόρος, διδάκτορας δημοσίου δικαίου και πολιτικής επιστήμης του ΑΠΘ και μεταδιδακτορικός ερευνητής. Έχει δημοσιεύσει μελέτες σε διεθνή συνέδρια και σε νομικές επιθεωρήσεις και έχει συμμετάσχει σε διάφορες διεθνείς αποστολές.
https://kosmodromio.gr/2025/03/17/%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%82-%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b1%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%bf%cf%81%cf%81%ce%bf%cf%80%ce%af%ce%b1/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου