Ζει ο βασιλιάς Παπαδήμος;

Του Παύλου Τσίμα
Η συζήτηση έχει ανοίξει: Μήπως θα έπρεπε να σχηματιστεί μια κανονική «κυβέρνηση Παπαδήμου» - αντί γι' αυτό το νεαντερταλικό σχήμα που βρωμάει αρχαία «κομματίλα» και ακυρώνει τις όποιες ελπίδες δημιούργησε η αρχική συμφωνία των κομμάτων - και να της δοθεί ο χρόνος να λύσει τους δυσκολότερους κόμπους του προβλήματος; Ή μήπως το προέχον είναι να εκφραστεί ο λαός στις κάλπες και να αντιστοιχηθεί η σύνθεση της Βουλής με το τρέχον κοινό αίσθημα;
Ενδιαφέρουσα συζήτηση. Αλλά τη συνοδεύει μια βαριά σκιά καχυποψίας. Οσους τάσσονται υπέρ της άμεσης προσφυγής στις κάλπες, το ταχύτερο δυνατόν, τους βαραίνει η υποψία ότι σκέφτονται τον εαυτούλη τους, βιάζονται να καρπωθούν τη συγκυρία, τρέμοντας μήπως ο χρόνος αλλάξει τα σημερινά πολιτικά και δημοσκοπικά δεδομένα. Και όσους επιχειρηματολογούν υπέρ της παράτασης του βίου της κυβέρνησης, όταν δεν αντιμετωπίζουν την κατηγορία του συνωμότη «εχθρού του λαού», τους βαραίνει η υποψία ότι με ιδιοτελή κίνητρα θέλουν να κερδίσουν χρόνο ώστε να αλλάξουν υπέρ τους τα δεδομένα της πολιτικής συγκυρίας. Ανάμεσα στις συμπληγάδες της καχυποψίας, τις καλόπιστες, ανιδιοτελείς φωνές (όπως του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας) κινδυνεύουν να τις αλέσουν οι μυλόπετρες.

Αλλά και αν παραμερίσει κανείς τα σύννεφα της δικαιολογημένης καχυποψίας, το δίλημμα παραμένει στην ουσία του δεινό: Οταν οι δείκτες αισιοδοξίας κινούνται περί το μηδέν, όταν η απογοήτευση, η οργή, ο φόβος και η ντροπή είναι τα κυρίαρχα αισθήματα (σύμφωνα με τη μέτρηση της MRB) στη χώρα, όταν δύο στους τρεις προεξοφλούν χρεοκοπία και άλλοι δύο στους τρεις θεωρούν τους υπάρχοντες πολιτικούς ηγέτες «ακατάλληλους», όταν οι μισοί από εκείνους που δηλώνουν πρόθεση ψήφου λένε ότι δεν είναι σίγουροι τι τελικά θα ψηφίσουν και οι υπόλοιποι - ένας στους τέσσερις - δηλώνουν πως δεν βρίσκουν κόμμα που να τους εκπροσωπεί στοιχειωδώς, όταν έτσι, δηλητηριασμένο και μαύρο, αποτυπώνεται το κλίμα, τότε τι είναι το πρέπον; Να επισπευσθούν οι εκλογές ώστε να σπάσει αυτό το κακό σπυρί ή να αναβληθούν ώστε να γίνει πιο εύκρατο το κλίμα και αντιπροσωπευτικότερη η ψήφος; Και υπάρχει πολιτικό σχήμα σε αυτές τις συνθήκες, με όποιον επικεφαλής, τον Παπαδήμο ή τον αρχάγγελο Γαβριήλ αυτοπροσώπως, που θα μπορούσε να ανατάξει τη δυσπιστία, να επαναφέρει ένα αίσθημα εμπιστοσύνης και σταθερότητας;


Πολλοί επικαλούνται το παράδειγμα της Ιταλίας και καλούν να μιμηθούμε το παράδειγμά της - την ολιγομελή, τεχνοκρατική κυβέρνηση Μόντι, που σχηματίστηκε με ορίζοντα διετίας, απαλλαγμένη από τη κομματική κηδεμονία. Αλλά στην Ιταλία, πρώτον, υπήρξε ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Ναπολιτάνο, ο οποίος παρότι το Σύνταγμα δεν του δίνει μεγαλύτερες εξουσίες από του Κάρολου Παπούλια, ανέλαβε να εκπροσωπήσει το έθνος, ανέλαβε ευθύνες ευρύτερες του τυπικού του ρόλου, απέπεμψε τον εκλεγμένο πρωθυπουργό, επέλεξε - αυτός! - τον διάδοχό του και τους υπουργούς του και νομιμοποίησε με το κύρος του, ηθικά και πολιτικά, το εγχείρημα Μόντι. Και δεύτερον, του σχηματισμού της κυβέρνησης είχαν προηγηθεί δύο βαρυσήμαντες πολιτικές κινήσεις ηθικής νομιμοποίησής της: μία από τις ελίτ και μία από την κοινωνία. Οι επιχειρηματικές ελίτ της χώρας, αντί να κρύψουν, όπως οι δικοί μας, όλα τα κέρδη που η χώρα τούς επέτρεψε να αποκτήσουν σε μακρινές νήσους των θησαυρών, σε φορολογικούς παραδείσους, προσφέρθηκαν με δημόσια δήλωση να φορολογηθούν και να επενδύσουν υπέρ της πατρίδας τους. Και εκατομμύρια Ιταλοί έσπευσαν στις τράπεζες και απέσυραν μέρος από τις αποταμιεύσεις τους όχι για να τις κρύψουν στα μαξιλάρια ή να τις διοχετεύσουν στη Βρετανία και στη Βουλγαρία, αλλά για να αγοράσουν ως κίνηση πατριωτισμού ομόλογα της χώρας τους. Στην Ιταλία, κοντολογίς, η εμπιστοσύνη των πολιτών στη χώρα τους και στο «δημόσιον πράγμα» δεν έχει εξατμιστεί σε τέτοιο βαθμό όπως σ' εμάς.


Γι' αυτό και εκεί δεν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στους δύσκολους πόλους ενός αδιέξοδου διλήμματος: εκλογές με μόνο στόχο την αναπαραγωγή ενός αθεράπευτα αυτάρεσκου, αυτιστικού σχεδόν και απαξιωμένου κομματικού συστήματος, χωρίς αληθινή ελπίδα διεξόδου, ή αναβολή τους με κίνδυνο μία ακόμη μεγαλύτερη απαξίωση του δημόσιου χώρου και καταβύθιση σε μεγαλύτερη απαισιοδοξία;