Παναγιώτης ΚουρουμπλήςΜέσα σε αυτό το κλίμα κάπου ‘χάθηκε’ από τα ελληνικά ΜΜΕ και την ελληνική δημόσια συζήτηση το πρόσφατο παράδειγμα της Ισλανδίας, που σε κάθε περίπτωση είναι πραγματικό και όχι υποκειμενική προβολή στο μέλλον και θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εικόνα του τι σημαίνει χρεωκοπία σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Οι Ισλανδοί αρνήθηκαν να πληρώσουν το χρέος που τους φόρτωσαν οι τράπεζες. Έριξαν με μαζικές διαδηλώσεις την κυβέρνηση που τους έμπλεξε σε αυτή την περιπέτεια. Μάλιστα, ο πρώην πρωθυπουργός της Ισλανδίας Γκέιρ Χάαρντε οδηγήθηκε πρόσφατα στο δικαστήριο, κατηγορούμενος για αμέλεια κατά τη διάρκεια της σαρωτικής οικονομικής κρίσης του 2008, η οποία προκάλεσε την κατάρρευση εν μία νυκτί του τραπεζικού συστήματος της χώρας. Πρόκειται για τον πρώτο ηγέτη διεθνώς που οδηγείται στο εδώλιο με φόντο την οικονομική κρίση.
Τι μεσολάβησε από το 2008, όταν το χρέος της Ισλανδίας είχε φτάσει το 900% του ΑΕΠ της με αποτέλεσμα να κηρύξει πτώχευση, έως τον προηγούμενο μήνα που ο οίκος Fitch αναβάθμισε το αξιόχρεο της Ισλανδίας σε διαβαθμισμένο επίπεδο με σταθερή προοπτική; Ο εν λόγο οίκος αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η «ανορθόδοξη πολιτική της χώρας για την αντιμετώπιση της κρίσης» αποδίδει. Πως μπόρεσε η Ισλανδία μέσα σε τέσσερα χρόνια να αναχαιτίσει την οικονομική κρίση με τέτοια αποτελεσματικότητα; Στην Ελλάδα γιατί δεν ακούσαμε κάτι για αυτό από θεσμικούς εκφραστές της πολιτικής ζωής του τόπου, ενώ το παράδειγμα της χρεωκοπίας της Αργεντινής χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον;
Από την πρώτη στιγμή αντιμετώπισης της κρίσης τα συμφέροντα των δανειστών δεν υπερίσχυσαν των αναγκών του λαού. Όταν τον Οκτώβριο του 2008 έγινε φανερό ότι οι τράπεζες της χώρας δεν ήταν δυνατό να σωθούν, η κυβέρνηση παρενέβη, θωράκισε τους εγχώριους τραπεζικούς λογαριασμούς και άφησε τους διεθνείς πιστωτές μετέωρους. Η κεντρική τράπεζα εισήγαγε ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων προκειμένου να σταματήσει το ξεπούλημα της κορώνας και δημιουργήθηκαν νέες κρατικά ελεγχόμενες τράπεζες από τα κατάλοιπα των χρεωκοπημένων τραπεζών χωρίς να χαθούν οι αποταμιεύσεις των Ισλανδών πολιτών. Τα δάνεια μεταφέρθηκαν στις εθνικοποιημένες τράπεζες, αλλά μειώθηκε και το ονομαστικό ύψος των δανείων εξαιτίας της υποτίμησης. Οι εθνικοποιημένες τράπεζες δεν αναγνώρισαν καμιά υποχρέωση των ιδιωτικών χρεωκοπημένων τραπεζών σε χώρες του εξωτερικού. Οι κοινωνικές δαπάνες δεν θυσιάστηκαν στο βωμό της λιτότητας. Παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα και τελικά λειτούργησαν ως μοχλός ανάπτυξης.
Το 2009 έπειτα από συμφωνία με τους δανειστές, η κυβέρνηση κατέθεσε νόμο σύμφωνα με τον οποίο οι Ισλανδοί θα πλήρωναν το χρέος της ιδιωτικής τράπεζας Landsbanki για 15 χρόνια με 5,5% επιτόκιο. Νέες μαζικές διαδηλώσεις ανάγκασαν τον πρόεδρο της χώρας να αρνηθεί να θέσει σε ισχύ τον νόμο και να αποδεχτεί το λαϊκό αίτημα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με το θέμα. Φυσικά η διεθνής κοινότητα αύξησε την πίεση προς την Ισλανδία. Η Βρετανία και η Ολλανδία απειλούσαν με απομόνωσή της. Όταν η Ισλανδία ετοιμαζόταν για το δημοψήφισμα, το ΔΝΤ απειλούσε να της στερήσει οποιαδήποτε βοήθεια, ενώ η βρετανική κυβέρνηση απειλούσε να παγώσει τις καταθέσεις και τις αποταμιεύσεις των Ισλανδών.
Στο δημοψήφισμα του Μαρτίου του 2010 το 93% των Ισλανδών ψήφισαν κατά της πληρωμής των χρεών. Το ΔΝΤ πάγωσε τους δανεισμούς αμέσως. Ακολούθησε δικαστική έρευνα και έγιναν συλλήψεις τραπεζιτών και υψηλόβαθμων κυβερνητικών στελεχών. Αρκετοί τραπεζίτες εγκατέλειψαν τη χώρα. Προκειμένου να διερευνηθούν τα αίτια της κρίσης, συγκροτήθηκε μια ανεξάρτητη επιτροπή και εκλέχθηκε συντακτική συνέλευση με σκοπό τη θέσπιση νέου Συντάγματος για τη χώρα. Ως συντακτικό όργανο του νέου Συντάγματος ο λαός της Ισλανδίας εξέλεξε 25 άτομα μεταξύ 522 ενήλικων, οι οποίοι δεν ανήκαν σε κανένα από τα κατεστημένα πολιτικά κόμματα. Οι αντιπρόσωποι αυτοί έπρεπε να είχαν προταθεί τουλάχιστον από 30 άτομα. Το έγγραφο γράφτηκε μέσα από το διαδίκτυο. Οι πολίτες μπορούσαν να κάνουν προτάσεις και σχόλια συμμετέχοντας ισότιμα στη διαμόρφωση του Συντάγματος. Το Σύνταγμα το οποίο τελικά γεννήθηκε μέσα από συμμετοχή των πολιτών, θα παρουσιαστεί στο κοινοβούλιο προς έγκριση μετά από τις επόμενες εκλογές.
Πριν από ένα μήνα το πρακτορείο Bloomberg επικαλούμενο στοιχεία της Ισλανδικής Ένωσης Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών, μετέδωσε πως οι -εθνικοποιημένες πια- τράπεζες της Ισλανδίας διέγραψαν δάνεια των νοικοκυριών που αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ μειώνοντας έτσι το βάρος του χρέους για περισσότερο από το ένα τέταρτο του τοπικού πληθυσμού. Με στόχο την ανακούφιση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, το ανώτατο δικαστήριο της χώρας έκρινε επίσης παράνομα τα δάνεια που συνδέονται με ξένα νομίσματα, με αποτέλεσμα τα νοικοκυριά να μην χρειάζεται πλέον να καλύπτουν τις απώλειες από την υποτίμηση της ισλανδικής κορώνας. Χωρίς τη διαγραφή του χρέους, οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα λύγιζαν από το βάρος των δανείων τους μετά την εκτόξευση του χρέους στο 240% των εισοδημάτων το 2008.
Το Bloomberg αναγνωρίζει την αποτελεσματικότητα των μέτρων που πήρε η Ισλανδία για να ξεπεράσει την χρεωκοπία του 2008. Η ισλανδική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6,7% το 2009, αλλά σημείωσε ανάπτυξη 2,9% το 2011 και θα αναπτυχθεί κατά 2,4% φέτος και το 2013, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ, ενώ οι υπόλοιπες χώρες του διεθνούς οργανισμού προβλέπεται να αναπτυχθούν μόνο κατά 1,6%.
Ιδιαίτερα διδακτικά είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη σύγκριση μεταξύ του τρόπου που αντιμετώπισαν τις τράπεζές τους η Ισλανδία και η Ιρλανδία. Η Ισλανδία άφησε τις τράπεζές της να χρεοκοπήσουν και το ΑΕΠ της έπεσε αθροιστικά κατά 15% από το ανώτατο στο κατώτατο σημείο πριν αρχίσει να ανακάμπτει. Η Ιρλανδία ‘έσωσε’ τις τράπεζές της και είδε το ΑΕΠ της να πέφτει 14%. Επιπλέον το ποσοστό ανεργίας στην ‘υπάκουη’ Ιρλανδία είναι διπλάσιο από εκείνο της Ισλανδίας.
Σήμερα η Ισλανδία – δίχως τον ορυκτό πλούτο, τη βιομηχανία, τη γεωργική παραγωγή και το τεράστιο πλεονέκτημα στον τουρισμό που έχει η Ελλάδα – σημειώνει ανάπτυξη σε ποσοστό 3,1% και ανεργία 6.9%, όπως διαμορφώθηκαν τα νούμερα το 2011. Η Ελλάδα έχει 7% ύφεση και 21% ανεργία. Μια μικρή χώρα με δύναμη και με σαφήνεια διακηρύσσει ότι ο λαός της είναι κυρίαρχος. Αυτός είναι ο λόγος που η Ισλανδία δεν ακούγεται στις ειδήσεις.
http://www.new-deal.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου