Του Νίκου Κοτζιά (press-gr)
Το πρώτο ερώτημα: μόνιμη ή μη αλλαγή.Το πρώτο μεγάλο ερώτημα είναι αν το εκλογικό αποτέλεσμα αποτελεί μια σοβαρή ένδειξη μεγάλων αλλαγών, ή είναι ένα αποτέλεσμα προσωρινού χαρακτήρα; Νομίζω ότι οι ηγεσίες των κομμάτων της διαπλοκής πιστεύουν, ορθότερα θέλουν να ελπίζουν, ότι η συντριβή των αριθμών τους είναι προσωρινή και στην επόμενη στροφή θα...
επιστρέψουν τα πράγματα «στη φυσιολογική τους κατάσταση». Σε μια τέτοια κατεύθυνση δείχνει να σκέφτεται η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ που δεν έχει κατανοήσει το τι ακριβώς έχει συμβεί στην ελληνική κοινωνία και επιδιώκει με παιχνίδια και τερτίπια να θολώσει την εικόνα. Το μόνο που πετυχαίνει, βέβαια, είναι να τυφλώνεται. Από την άλλη, θα ήταν λάθος να μείνει κανείς με την αίσθηση ότι αυτές οι αλλαγές είναι οριστικές και αμετάκλητες και το μέλλον έχει ήδη προδιαγραφεί.
Εκτιμώ ότι η χώρα βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση αλλαγής του πολιτικού συστήματος. Τα νέα χαρακτηριστικά που έχει μπορούν να σταθεροποιηθούν αν επιδείξουν οι ηγεσίες των δυνάμεων που καταγράφουν δυναμική ενίσχυση πλούτο ιδεών, δημιουργικότητα στην επίλυση προβλημάτων, σταθερότητα αρχών και αξιών. Με άλλα λόγια, για τις νέες δυνάμεις, όπως είναι η ΔΗΜΑΡ, τα μικρά φιλελεύθερα κόμματα που συμβουλεύουν την Τρόικα (όπως η «Δράση») και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, καθώς και το κόμμα με τη μεγαλύτερη δυναμική αυτή την περίοδο, ο «ΣΥΡΙΖΑ», έχουν δημιουργηθεί νέες ευκαιρίες και συνθήκες παραπέρα ενίσχυσης. Αυτές οι εν δυνάμει δυνατότητες «ενίσχυσης» δεν πρέπει να γίνουν αντιληπτές ως εγγυήσεις ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο. Κάθε άλλο. Οι χειρισμοί που θα κάνουν οι πολιτικές δυνάμεις που ανέφερα τις επόμενες ημέρες, η προβολή λύσεων, η νηφαλιότητα και αποφασιστικότητα θα μετρήσουν στο κατά πόσο οι νέες δυνατότητες θα γίνουν πραγματικότητα.
Έχει η ΝΔ προοπτικές; Η ηγεσία της ΝΔ δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που τις έδωσε η περίοδο διακυβέρνησης της Ελλάδας από τον Γ.Παπανδρέου. Έδειξε να μην μπορεί να αντισταθεί σε πιέσεις από το σύστημα εξουσίας της διαπλοκής, αλλά και της Τρόικας. Αυτό καταγράφηκε από το ακροατήριό της, το οποίο έμεινε, στην καλύτερη περίπτωση, με μεγάλα ερωτήματα, ενώ, στην χειρότερη περίπτωση, ένιωσε βαθιά απογοήτευση. Η προοπτική που έχει η ΝΔ είναι να μπορέσει να μαζέψει την «δεξιά πολυκατοικία». Αν δεν το κάνει άμεσα, τότε δυνάμεις όπως η «Δημοκρατική Συμμαχία», η τροϊκανή δράση και η «Δημιουργία» θα συμπτύξουν δίπλα της ένα νέο φιλελεύθερο κόμμα που πιθανό να λάβει 6-7% στις επόμενες εκλογές. Σε αυτή την περίπτωση η ΝΔ μπορεί να φροντίσει ώστε αυτό το νέο κόμμα να είναι σύμμαχος δύναμη και όχι αντίπαλος. Στα δεξιά της, η ΝΔ θα μπορούσε να αφομοιώσει το ΛΑΟΣ και να προσθέσει το 3% του τελευταίου στη σημερινή εκλογική της δύναμη. Προϋπόθεση είναι να μπορέσει να συμπιέσει τη «Χρυσή Αυγή». Για να το πετύχει θα πρέπει να μην επαναλάβει δύο λάθη της προηγούμενης προεκλογικής μάχης. Το πρώτο συνίσταται στο γεγονός ότι στη διάρκεια της εγκατέλειψε τη γραμμή του Κωνσταντίνου Καραμανλή (του Θείου) να μην ανοίγει άσκοπα μέτωπα με την αριστερά. Το δεύτερο στο ότι δεν επέβαλε δική της προεκλογική ατζέντα, αλλά υιοθέτησε αφενός εκείνη του ΠΑΣΟΚ, που ήταν συνταγή ήττας, και αφετέρου το μεταναστευτικό πρόβλημα με τρόπο που εξυπηρετούσε τη λογική της «Χρυσής Αυγής».
Βέβαια, τέλος, ως προς την ΝΔ, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι είναι πολύ πιθανό, σε επέμενες εκλογές, να έχει απώλειες ακόμα και από τα εκλογικά αποτελέσματα της 6ης Μαΐου, ιδιαίτερα αν δεν μπορέσει να ενισχυθεί με τις δυνάμεις που ήδη ανέφερα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε η ΝΔ θα οδηγηθεί απευθείας σε αλλαγή ηγεσίας που θα επιδιώξει την συνένωση του δεξιού πάζλ.
Επιστροφή στο παρελθόν ή η επανεμφάνιση του συνδρόμου της ΕΚ;Οι αισιόδοξοι στο ΠΑΣΟΚ νομίζουν ότι το αποτέλεσμα της 6ης Μαΐου είναι μια απλή επιστροφή στα χρόνια ίδρυσής του και ότι όπου να είναι με κάποιο κόλπο του Βενιζέλου θα ξαναμπεί μπροστά η μηχανή του χρόνου και θα ξαναρχίσει η ανοδική πορεία. Κάπου ξέχασαν ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Και αν τυχόν αυτή γίνει, η τραγωδία του ΠΑΣΟΚ που συμπυκνώθηκε στην 6η του Μάη θα γίνει κωμωδία. Το ΠΑΣΟΚ δεν επέστρεψε στις ρίζες του, αλλά έχει πάρει την πορεία της Ένωσης Κέντρου των 45% του παππού Γ.Παπανδρέου, που οδηγήθηκε το 1974 στο 20,4% για να μειωθεί το 1977 στο 11, 9% και κατόπιν να εξαφανιστεί.
Το πρόβλημα είναι, ότι η δημοκρατική-πατριωτική παράταξη έχει μείνει χωρίς εκπροσώπηση. Ενώ το 1974-7 η πτώση της ΕΚ συνοδευόταν ταυτόχρονα με την εμφάνιση και ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ, σήμερα η πτώση του ΠΑΣΟΚ δεν συνοδεύεται από την εμφάνιση ενός νέου κόμματος στον αντίστοιχο χώρο. Πιθανό να μπορεί να παίξει αυτό τον ρόλο ο Συνασπισμός, λιγότερο ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε περίπτωση, ο Συνασπισμός έχει ακόμα ελλείμματα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και των θεμάτων που συνηθίζεται να χαρακτηρίζονται ως εθνικά. Οι πρόσφατες πέντε προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την διακυβέρνηση της χώρας, έδειξαν ότι υπάρχει πρόβλημα ως προς τη διασύνδεση του οικονομικού με το διεθνές περιβάλλον και του κοινωνικού με τον πατριωτισμό, αφού δεν υπήρχε καμιά πρόταση ως προς την εξωτερική πολιτική και τα εθνικά θέματα.
Γνώμη μου είναι, ότι η ιστορική πτώση του ΠΑΣΟΚ, αυξάνει την αντικειμενική ανάγκη έκφρασης και διασύνδεσης του κοινωνικού, της κοινωνικής δικαιοσύνης και ανάπτυξης, με μια νέου τύπου οικονομία, μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και τη διασύνδεση των ζητημάτων της κυριαρχίας και της εξωτερικής πολιτικής με την ίδια την οικονομική ανάπτυξη.
Και η αριστερά; Η ενίσχυση της αριστεράς συνολικά, έκανε πιο εμφανή την έλλειψη ενότητας ανάμεσα στα διαφορετικά της τμήματα. Η διαλεκτική της ζωής είναι τέτοια και τόσο παράξενη που η λύση προβλημάτων του χθες, γεννά προβλήματα και διαφοροποιήσεις του σήμερα και του αύριο. Η αριστερά έχει χωριστεί στα τρία: σε εκείνη που έχει εμμονές με «την υπεύθυνη συμμετοχή στην διακυβέρνηση», εκείνη που δεν θέλει να «λερωθεί» με οποιαδήποτε σκέψη διακυβέρνησης και τέλος σε εκείνη που θέλει την διακυβέρνηση της αριστεράς. Η πρώτη αντίληψη, αν δεν προσέξει τους χειρισμούς της θα έχει απώλειες. Η δεύτερη, βρίσκεται ήδη στο ταμείο και πιθανό να πληρώσει μεγαλύτερο τίμημα από εκείνο που ήταν αναμενόμενο προεκλογικά.
Η τρίτη δύναμη στην αριστερά, ο Σύριζα, που είχε και τη μεγαλύτερη επιτυχία στις εκλογές, χάρη στην τολμηρή πολιτική του, και ακόμα περισσότερο στις ενωτικές διακηρύξεις του, έχει φορτωθεί ένα βάρος για το οποίο θα απαιτούνταν μεγαλύτερη συσσώρευση δυνάμεων με ποιότητα, γνώσεις και εμπειρίες. Κατά συνέπεια βρίσκεται απέναντι μιας απαίτησης και ιστορικής πρόκλησης να ενοποιηθεί το ταχύτερο ως κόμμα, να εγκαταλείψει να έχει το βλέμμα στραμμένο στις εσωτερικές ισορροπίες του και να κάνει άλματα πολιτικής ωρίμανσης. Αν δεν το κάνει, η ανάγκη συγκρότησης και ενίσχυσης ενός πατριωτικού-δημοκατικού φορέα που θα έχει ως στοιχείο προγράμματός του τη συνεργασία με την σημερινά αριστερά θα αυξάνει.
Μπλοκάρισμα πολιτικής ζωήςΑπό την αρχή της κρίσης υποστήριξα τη θέση ότι το κύριο πρόβλημα είναι το μπλοκάρισμα της πολιτικής. Όπως έδειξα αναλυτικά στο βιβλίο μου «Πολιτική Σωτηρίας» (Λιβάνης 2012) όσο η πολιτική είναι μπλοκαρισμένη, τόσο θα δυσκολεύεται η διαμόρφωση μιας αυθεντικής πολιτικής εξόδου από την οικονομική κρίση. Υποστήριξα και υποστηρίζω, ότι η κρίση συνδέεται και με μη οικονομικές αιτίες, όπως είναι η ακινησία ή και ανικανότητα, συχνά διαφθορά, των θεσμών, η κυριαρχία των συμφερόντων μιας μικρής ομάδας οικογενειών που ελέγχουν το πολιτικό σύστημα, η ανεπάρκεια μεγάλου τμήματος των πολιτικών δυνάμεων καθώς και μεγάλου μέρους του πολιτικού προσωπικού.
Οι εκλογές είναι ένας μηχανισμός που μπορεί να βοηθήσει να ξεμπλοκάρει το πολιτικό σύστημα. Μετά το αποτέλεσμα της Κυριακής, το πολιτικό σύστημα μπορεί να κινηθεί. Σε αυτό είναι αποφασιστικός ο ρόλος της Αριστεράς. Ταυτόχρονα, όμως, και σε αυτές τις εκλογές αποδείχτηκε ότι ο σημερινός μεικτός εκλογικός νόμος αποτελεί στοιχείο μπλοκαρίσματος της πολιτικής σκηνής και πρέπει άμεσα να αλλάξει. Επιπλέον, η εκλογική κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, κάνει πιο αναγκαίο από προηγούμενα την προώθηση της δημιουργίας ενός νέου πολιτικού φορέα που θα εκφράζει τις ανάγκες και τις ελπίδες του κοινωνικού- πατριωτικού ρεύματος, μιας νέας δημοκρατικής παράταξης.