Πολ Κρούγκμαν
Ο Αλέξης Τσίπρας, ηγέτης του αριστερού ΣΥΡΙΖΑ, θα γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός της Ελλάδας. Ο κ. Τσίπρας θα είναι ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που εκλέγεται με σαφή υπόσχεση να αμφισβητήσει τις μέχρι τώρα πολιτικές λιτότητας που έχουν εφαρμοστεί από το 2010. Και εκεί θα υπάρχουν, φυσικά, πολλοί άνθρωποι που θα τον προειδοποιήσουν να εγκαταλείψει αυτή την υπόσχεση και να συμπεριφέρεται «υπεύθυνα».
Πώς έχει λειτουργήσει όμως αυτή η «υπευθυνότητα» μέχρι σήμερα;
Για να κατανοήσουμε τον πολιτικό «σεισμό» στην Ελλάδα, θα μας βοηθήσει να ρίξουμε μια ματιά πίσω, τον Μάιο του 2010, στη συμφωνία για «μηχανισμό στήριξης» της Ελλάδας, υπό τον οποίο η τρόικα -που αποτελείται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- επιμήκυνε τα δάνεια της χώρας με αντάλλαγμα έναν συνδυασμό από μεταρρυθμίσεις και λιτότητα. Η τρόικα αν και παρίστανε ότι είναι παντογνώστης και ρεαλίστρια, με την συμφωνία αυτή προσπαθούσε να πλασάρει μια «οικονομική φαντασίωση». Και ο ελληνικός λαός είναι αυτός που πληρώνει το τίμημα γι' αυτές τις ελιτίστικες αυταπάτες.
Βλέπετε, οι οικονομικές προβλέψεις που συνόδευαν τη συμφωνία προληπτικής στήριξης υπέθεταν ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να εφαρμόσει σκληρή λιτότητα με μικρή όμως επίπτωση στην ανάπτυξη και την απασχόληση.
Η Ελλάδα βρίσκονταν ήδη σε ύφεση όταν επιτεύχθηκε η συμφωνία, αλλά οι προβλέψεις έδειχναν ότι αυτή η κρίση θα τέλειωνε σύντομα - θα υπήρχε μια μικρή συρρίκνωση το 2011 και μέχρι το 2012 η Ελλάδα θα ανέκαμπτε. Η ανεργία, όπως έδειχναν οι προβλέψεις θα αυξάνονταν σημαντικά από το 9,4% το 2009 σε σχεδόν 15% το 2012 αλλά στη συνέχεια θα μειωνόταν αρκετά γρήγορα.
Το πραγματικό αποτέλεσμα όμως ήταν ένας οικονομικός και ανθρωπιστικός εφιάλτης. Πριν το τέλος του 2011, η ύφεση οξύνθηκε. Η Ελλάδα έπιασε πάτο το 2014, ενώ μέχρι τότε είχε βιώσει μία πλήρη οικονομική δυσπραγία, με το συνολικό ποσοστό ανεργίας να αγγίζει το 28% και την ανεργία των νέων να σκαρφαλώνει στο 60%. Και ενώ η ανάκαμψη που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι ελάχιστα ορατή, έτσι όπως είναι δεν προσφέρει καμία προοπτική για επιστροφή στα προ-κρίσης επίπεδα διαβίωσης για το άμεσο μέλλον.
Τι πήγε στραβά; Ο πιο συχνός ισχυρισμός είναι ότι η Ελλάδα απέτυχε να εφαρμόσει τις υποσχέσεις για τις συμφωνημένες περικοπές στις δαπάνες της. Η πραγματικότητα όμως είναι αλλιώς. Η Ελλάδα επέβαλε σκληρές περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες, στους μισθούς των εργαζομένων στις δημόσιες υπηρεσίες και στις κοινωνικές παροχές. Χάρη στις επανειλημμένες εφαρμογές της λιτότητας, οι δημόσιες δαπάνες μειώθηκαν πολύ περισσότερο από ό, τι το αρχικό πρόγραμμα προέβλεπε και είναι σήμερα περίπου 20% χαμηλότερα από ό, τι ήταν το 2010.
Ωστόσο, τα προβλήματα του ελληνικού χρέους είναι αν μη τι άλλο χειρότερα από ό, τι πριν από την εφαρμογή του προγράμματος. Ένας λόγος είναι ότι έχουν μειωθεί τα έσοδα: η ελληνική κυβέρνηση συλλέγει ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ σε φόρους από ό, τι στο παρελθόν αλλά αυτό δεν βοηθά στην αύξηση του ΑΕΠ. Επιπλέον, η βουτιά του ΑΕΠ έχει οδηγήσει ένα σημαντικό δημοσιονομικό δείκτη, την αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ, να αυξάνεται αν και η αυξητική τάση του χρέους έχει μειωθεί και αν και η Ελλάδα έλαβε μια μέτρια ελάφρυνση του χρέους το 2012.
Γιατί ήταν οι αρχικές προβλέψεις τόσο υπερβολικά αισιόδοξες; Όπως είπα, επειδή οι δήθεν έξυπνοι αξιωματούχοι στην πραγματικότητα εισηγούνταν οικονομικές φαντασιώσεις. Και εδώ είναι το θέμα: αν η τρόικα ήταν πραγματικά ρεαλίστρια θα είχε αναγνωρίσει ότι ζητούσε το αδύνατο. Δύο χρόνια μετά την έναρξη του ελληνικού προγράμματος, το ΔΝΤ έψαξε για ιστορικά παραδείγματα, όπου προγράμματα πανομοιότυπα με αυτά της Ελλάδας, στα οποία η αποπληρωμή του χρέους μέσω λιτότητας -χωρίς σημαντική ελάφρυνση του χρέους ή του πληθωρισμού- να πέτυχε. Δεν βρήκαν κανένα.
Τώρα λοιπόν που ο κ. Τσίπρας έχει κερδίσει, σημειώνοντας μεγάλη νίκη, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα πρέπει να αποφύγουν τις δηλώσεις με τις οποίες τον καλούν να ενεργήσει υπεύθυνα και να ακολουθήσει το πρόγραμμά τους. Ο λόγος είναι είναι ότι δεν έχουν καμία αξιοπιστία: το πρόγραμμα που επιβλήθηκε στην Ελλάδα ποτέ δεν είχε νόημα. Δεν είχε καμία πιθανότητα να λειτουργήσει.
Αν μη τι άλλο, το πρόβλημα με τα σχέδια του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι ότι δεν είναι αρκετά ριζοσπαστικά. Η ελάφρυνση του χρέους και η χαλάρωση της λιτότητας θα μειώσουν τον οικονομικό πόνο αλλά είναι αμφίβολο αν αυτά είναι επαρκή για να προκαλέσουν μια ισχυρή ανάκαμψη. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι σαφές τι περισσότερο οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση μπορεί να κάνει, εκτός αν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει το ευρώ, και η Ελλάδα δεν είναι έτοιμη για αυτό.
Ακόμα, απευθύνοντας έκκληση για μια μεγάλη αλλαγή, ο κ. Τσίπρας είναι πολύ πιο ρεαλιστής από τους αξιωματούχους που θέλουν την συνέχιση του προγράμματος. Η υπόλοιπη Ευρώπη πρέπει να του δώσει μια ευκαιρία να τερματίσει τον εφιάλτη της χώρας του.
Πηγή: New York Times via tvxs.gr
Διαβάστε περισσότερα: http://www.alfavita.gr/apopsin/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου