Τέλη Δεκέμβρη της περασμένης χρονιάς... Κάπου στα Ιμαλάϊα, σε μια ψευτοκαλύβα, στη μέση του πουθενά, ένα 15χρονο κορίτσι προσπαθεί να περάσει τη νύχτα... Ολομόναχη. Κρυώνει και φοβάται. Ανάβει μια φωτιά για να ζεσταθεί. Αποκοιμιέται. Εισπνέει τις αναθυμιάσεις. Δεν ξυπνάει ποτέ.
 |
| Ιφιγένεια Κοντού |
Καλά, πώς βρέθηκε το κορίτσι μόνο του νυχτιάτικα; Δεν είχε οικογένεια; Γιατί κοιμόταν σε καλύβα; Α, τίποτα το ιδιαίτερο. Απλώς περνούσε τις μέρες του Chhaupadi.
Aκάθαρτες κι ανέγγιχτες εξαιτίας της περιόδου
Άγνωστο στον Δυτικό κόσμο, αλλά πολύ διαδεδομένο στο Νεπάλ, το Chhaupadi ή Chhaupadi Pratha είναι ένα τοπικό έθιμο που θεωρεί τις γυναίκες ακάθαρτες κατά τη διάρκεια της περιόδου τους [ή της λοχείας] και τις αποβάλλει για όλο το διάστημα της εμμηνόρροιας από το σπίτι, την οικογένεια και την κοινότητα αναγκάζοντάς τες να περάσουν τις – κατά κυριολεξία – δύσκολες μέρες του μήνα σε μια ελεεινή καλύβα σαν εξόριστες.
Η ίδια η λέξη ‘Chhaupadi’ είναι σύνθετη από το ‘’chhau’ που σημαίνει: “γυναίκες ανέγγιχτες” και το ‘’padi’’ που είναι κάποιος ρηματικός τύπος και μεταφράζεται ως: “το να είναι”. Όλο μαζί είναι μια μοναδική λέξη που περιγράφει την κατάσταση της γυναίκας που επειδή αιμορραγεί λόγω περιόδου, παραμένει ανέγγιχτη.
Αυτές τις μέρες της περιόδου τους οι γυναίκες θεωρούνται βρώμικες και μολυσμένες. Επομένως δεν επιτρέπεται να αγγίξουν κανέναν και τίποτα. Ούτε τον άντρα , τα παιδιά ή τους γονείς τους. Δεν επιτρέπεται επίσης, εφόσον είναι ακάθαρτες να αγγίξουν ούτε καν τα στρώματα που κοιμάται ο καθαρός σύζυγος ή τα πιάτα του σπιτικού τους. Ούτε να το σκεφτούν να μαγειρέψουν, να αγγίξουν τρόφιμα, το γάλα ή το νερό... Δεν επιτρέπεται καν να βγάλουν νερό από τα πηγάδια [γιατί θα μολύνουν το πηγάδι και είτε θα στερέψει ή θα βγάζει πλέον δηλητηριασμένο νερό]. Δεν επιτρέπεται να αγγίξουν δέντρα ή φυτά [γιατί θα σαπίσουν όλα τα φρούτα]. Μακριά από κάθε κοινωνική ή θρησκευτική δραστηριότητα.
Εννοείται ότι δεν επιτρέπεται να μένουν στον ίδιο χώρο με την υπόλοιπη οικογένεια. Πρέπει να διανυκτερεύσουν έξω από το σπίτι...Πού; Σε καμιά πρόχειρη καλύβα φτιαγμένη εκ των ενόντων , σε κάτι πέτρινες τρύπες-λαγούμια, μικρότερες από οικογενειακό τάφο ή το πολύ-πολύ, σε κανέναν αχυρώνα για αγελάδες αλλά με τον όρο να μην τις αγγίξουν. Ακόμη κι αν οι αγελάδες πάνε κατά πάνω τους, οι γυναίκες με περίοδο δεν μπορούν να απλώσουν το χέρι τους για να τις σπρώξουν, πρέπει να τις αφήσουν να περάσουν από πάνω τους.
Στη διάρκεια αυτών των ημερών, καλά θα κάνουν να μην αρρωστήσουν, γιατί δεν μπορεί κανείς να τις αγγίξει για να τις φροντίσει. Όσο για τη διατροφή τους, θα αρκεστούν σε αλατισμένο ψωμί ή ρύζι. Αυτά και αν τους αρέσει. Δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν σε κανέναν. Εξάλλου είναι μόνο για πέντε μέρες τον μήνα για τις παντρεμένες και επτά ημέρες για τις ανύπαντρες.
Και μετά, εμείς εδώ στο ωραίο σπιτάκι μας, ξαπλωμένες στον καναπέ... θεωρούμε την έμμηνο ρύση «δύσκολες μέρες»...
Περίοδος για τιμωρία και εξοστρακισμό
Από πού προέκυψε αυτό το έθιμο του εξοστρακισμού και της απομόνωσης των γυναικών κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας; Σύμφωνα με μια ινδουιστική παράδοση, ο Indra, ο Θεός των Ουρανών κατηγορήθηκε για κάποιον φόνο και για να εξιλεωθεί, έκανε – λέει – κάποιες αμαρτίες με γυναίκες στον ουρανό. Γι αυτές τις πράξεις, όλες οι γυναίκες “τιμωρούνται” με έμμηνο ρύση. Επομένως, αφού η περίοδος είναι τιμωρία για τις γυναίκες, ας τιμωρούνται μόνες τους, μακριά από τους άντρες που δεν έφταιξαν σε τίποτα.
Τι επίσημη θέση έχει πάρει το κράτος απέναντι στο απαράδεκτο αυτό έθιμο; Το Ανώτατο Δικαστήριο του Νεπάλ έθεσε εκτός νόμου το έθιμο του Chhaupadi το 2005. Τρία χρόνια αργότερα, η Κυβέρνηση δημοσίευσε εντολές για την εξάλειψη του εθίμου σε όλη τη χώρα αλλά το Chhaupadi κρατάει γερά, ιδιαίτερα στις δυτικές επαρχίες της χώρας. Τα ισχυρά προπύργια του εθίμου είναι περιοχές όπως: Darchula, Baitadi, Dadeldhura, Kanchanpur, Bajhang, Bajura, Doti, Achham και Kailali στα δυτικά. Συνηθίζεται όμως και σε πιο κεντρικές περιοχές όπως: Kalikot, Dailekh, Humla και Jumla.
Το χωριό Gajra [όπου πέθανε η 15χρονη] υποτίθεται ότι είχε ανακηρυχθεί «ελεύθερη ζώνη από Chhaupadi» το 2015, αλλά όπως φαίνεται, οι γυναίκες της περιοχής Achham τηρούν ακόμη πιστά το έθιμο. Δεν προβλέπεται κάποια τιμωρία από τη νομοθεσία για αυτούς που συνεχίζουν να εφαρμόζουν αυτή την -παράνομη πλέον- πρακτική. Από την άλλη, οι τοπικοί μάγοι-γιατροί επιμένουν ότι αν προκύψει κάποια συμφορά στο χωριό, θα είναι επειδή οι γυναίκες δεν τηρούν την παράδοση του Chhaupadi και θα θυμώσουν οι θεοί... Ποιος από τους άντρες του χωριού να τολμήσει να τα βάλει μαζί τους;
«Όποτε με άγγιζε η γυναίκα μου ενώ είχε περίοδο, αρρώσταινα» λέει ο 74χρονος Shankar Joshi.
«Το αίμα της περιόδου είναι δηλητήριο» λέει ο [πολύ νεότερος] Yagya Joshi.
Ακόμη κι αν ένας σύζυγος δεν φοβάται τις προκαταλήψεις και δεν θέλει να κλειστεί η γυναίκα του σε μια καλύβα ή σε ένα πέτρινο λαγούμι κατά της διάρκεια της περιόδου της, αναλαμβάνουν οι πεθερές που διασφαλίζουν ότι οι νύφες τους τηρούν το έθιμο γιατί...έτσι πρέπει.
Στην καλύβα με την ψυχή στο στόμα...
Το 15χρονο ‘κοριτσάκι με τα σπίρτα’ από το χωριό Gajra, ήταν το δεύτερο περιστατικό μέσα σε ένα μήνα που έφυγε έτσι, για το τίποτα, μέσα στην καλύβα του Chhaupadi, στην περιοχή Achham του Νεπάλ. Είχε προηγηθεί ο θάνατος της 21χρονης Dambara Upadhyay λίγες μέρες πριν. Σύμφωνα με τον Badri Prasad Dhakal, αστυνομικό επιθεωρητή της περιοχής Achham, δέκα κορίτσια έχουν βρει τον θάνατο σε παρόμοιες καλύβες τα τελευταία εννιά χρόνια. Η 16χρονη Sharmila Bhul, η συνομήλική της Laxmi Budha, η 43χρονη Jhumadevi Shahi... «Συνήθως πεθαίνουν από τις αναθυμιάσεις ή από δαγκώματα φιδιών ή από άθλιες συνθήκες υγιεινής κατά τη διάρκεια της περιόδου τους», δηλώνει ο αστυνομικός επιθεωρητής.
Ο ΟΗΕ συμπληρώνει επίσης: περιστατικά διάρροιας, πνευμονίας, γρίπης που έστειλαν μερικές γυναίκες πριν την ώρα τους. Ακόμη και περιπτώσεις βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης από μεθυσμένους ή και επιθέσεις άγριων ζώων.
Ποιος θα τις βγάλει από την καλύβα;
Σύμφωνα με την Οργάνωση Action Works Nepal [Awon], στα κεντρικά και κυρίως στα δυτικά μέρη της χώρας, το ποσοστό των γυναικών που τηρούν το Chhaupadi, αγγίζει το 95%! Ευτυχώς, στα ανατολικά της χώρας, και ιδιαίτερα στις πόλεις η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική. Τα κορίτσια που ζουν στην πολύβουη πρωτεύουσα Kathmandu και πηγαίνουν σχολείο, ακούν για το έθιμο και δυσκολεύονται να καταλάβουν... Η νέα γενιά έχει απενοχοποιήσει την περίοδο.
“Με στεναχωρούσε όταν ήμουν μικρή. Γιατί να με θεωρούν ακάθαρτη; Είναι κάτι φυσιολογικό για κάθε γυναίκα.” λέει η 20χρονη Divya.
Ακτιβιστές όπως η Sandhya Chaulagain από το WaterAid Nepal, επισκέπτονται τις περιοχές που ακόμη τηρούν το έθιμο, ενημερώνουν, εξηγούν, διδάσκουν κανόνες υγιεινής. “Είναι δύσκολο να αλλάξεις τα μυαλά των ηλικιωμένων οπότε κάνουμε focus στους νεότερους, αυτοί είναι που φέρνουν τις αλλαγές κι αυτοί είναι οι ηλικιωμένοι του μέλλοντος.” εξηγεί η Sandhya Chaulagain.
Τα πράγματα αλλάζουν. Από την πρωτεύουσα προς τα δυτικά....Αλλά μέχρι να καταργηθεί εντελώς το απάνθρωπο έθιμο του Chhaupadi, πόσα κορίτσια ακόμη θα κινδυνεύσουν να χάσουν τη ζωή τους σε μια πέτρινη τρύπα ή σε μια αχυρένια καλύβα ;
http://tvxs.gr/news/kosmos/chhaupadi-ena-apanthropo-ethimo-gia-ton-gynaikon-tis-dyskoles-meres
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου