Η φρενήρης επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρείας Amazon του Τζεφ Μπέζος φαντάζει σαν εικόνα από το δυστοπικό μέλλον του σύγχρονου καπιταλισμού. Μήπως όμως θα μπορούσε να αποτελέσει τη λύση όλων των προβλημάτων μας;
Δούλεψε σκληρά. Πέρνα Καλά. Γράψε ιστορία
Μήνυμα γραμμένο σε τοίχους στους χώρους εργασίας της Amazon
«H Amazon καταβροχθίζει τον κόσμο καταπίνοντας έναν επιχειρηματικό κλάδο σε κάθε μπουκιά», έγραφε ο βρετανικός Guardian όταν ανακοινώθηκε η απόφαση της εταιρείας να εξαγοράσει την αλυσίδα σουπερμάρκετ βιολογικών προϊόντων Whole Foods Market, έναντι 13,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Και αν ο Guardian μπορεί να κατηγορηθεί για εκλάμψεις σκληρής κριτικής προς τον σύγχρονο καπιταλισμό, ήταν δύσκολο να εξηγήσεις τον τρόμο που αποτύπωναν τα πληκτρολόγια των συντακτών της Wall Street Journal: «Θα πρέπει να αναρωτηθούμε, ως χώρα και ως πολιτισμός, πόση εξουσία είμαστε διατεθειμένοι να αφήσουμε να συγκεντρωθεί στα χέρια τόσο λίγων επιχειρήσεων», έγραφε η βίβλος του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Ο λόγος της ανησυχίας δεν ήταν μόνο η ευκολία με την οποία η Amazon πρόκειται να καταπιεί έναν γίγαντα του λιανικού εμπορίου χωρίς καμία επίπτωση στα λογιστικά της βιβλία (το κόστος καλύφθηκε σε λίγα 24ωρα από την άνοδο στην τιμή της μετοχής της), αλλά ο τρόπος με τον οποίο ελάχιστες επιχειρήσεις απλώνονται σαν χταπόδια σε δεκάδες διαφορετικούς κλάδους.
Η Amazon δεν ελέγχει απλώς το 43% του ηλεκτρονικού εμπορίου στις ΗΠΑ, αλλά και τις υποδομές μέσω των οποίων αυτό πραγματοποιείται, με αποτέλεσμα να καρπώνεται ένα στα δύο δολάρια που δαπανώνται στο ίντερνετ.
Σήμερα ελέγχει το 33% της αγοράς online αποθήκευσης δεδομένων (cloud storage), περισσότερο δηλαδή από το αντίστοιχο άθροισμα της Google, της IBM και της Microsoft.
H εταιρεία του Τζεφ Μπέζος αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα συγκεντρωτισμού επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Εχοντας ξεκινήσει ως online βιβλιοπωλείο έφτασε να ελέγχει γιγαντιαία δίκτυα λιανικών πωλήσεων μαζί με την αποθήκευση και διανομή των προϊόντων, προσέφερε πλατφόρμες ηλεκτρονικών συναλλαγών, υπηρεσίες τραπεζικού δανεισμού, δημοπρασίες ακινήτων, εκδόσεις βιβλίων, παραγωγή τηλεοπτικών και κινηματογραφικών ταινιών, online αποθήκευση δεδομένων, σχεδιασμό υψηλής ραπτικής και σύντομα θα πουλάει και… ζαρζαβατικά από τα 460 καταστήματα που απέκτησε μέσω της Whole Foods Market.
Μεγάλο μέρος της επιτυχίας λέγεται ότι οφείλεται στα μαθήματα που έλαβε ο Τζεφ Μπέζος διαβάζοντας τα απομνημονεύματα του Σαμ Γουόλτον, ιδρυτή της αλυσίδας σουπερμάρκετ Wallmart.
Από αυτόν έμαθε τις βασικές αρχές των λεγόμενων logistics ή τη διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας που του επέτρεπε να ελέγχει και το τελευταίο δευτερόλεπτο στη μεταφορά ενός προϊόντος από την αποθήκη μέχρι τον καταναλωτή.
Κυρίως όμως ο Μπέζος αντέγραψε από τη Wallmart τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας.
Οι δύο επιχειρήσεις έχουν κηρύξει ανηλεή πόλεμο σε κάθε μορφή συνδικαλιστικής εκπροσώπησης (η Wallmart κατηγορείται ότι έστηνε τις αποθήκες σε περιοχές όπου θα ήταν δύσκολο για τους εργαζομένους να συγκεντρώνονται και να κινητοποιούνται εναντίον των εργοδοτών τους).
Αντίστοιχα ο Μπέζος ήθελε οι εργάτες αλλά και τα στελέχη της εταιρείας του να μην έχουν εύκολα πρόσβαση σε λεωφορεία και να χρησιμοποιούν Ι.Χ. αυτοκίνητα, προκειμένου να μπορούν να μένουν περισσότερο στις αποθήκες και τα γραφεία.
Το σύνθημα «Δούλεψε σκληρά. Πέρνα Καλά. Γράψε ιστορία» που βρίσκεις μέσα στους χώρους εργασίας της επιχείρησης, μοιάζει βγαλμένο από τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην πραγματικότητα, όμως, το εργασιακό μοντέλο της Amazon θυμίζει περισσότερο τα πρώτα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης.
Οι ελάχιστοι δημοσιογράφοι που κατάφεραν να προσληφθούν ως εργαζόμενοι για να διερευνήσουν τις καταγγελίες που έφταναν σε αυτούς, περιγράφουν πρωτοφανείς συνθήκες εργασιακής έντασης.
Η απόλυση ενός εργάτη μπορεί να έρθει ανά πάσα στιγμή, ακόμη και για την ελάχιστη πτώση παραγωγικότητας μέσα στην ημέρα, ενώ τα ενδιάμεσα στελέχη λαμβάνουν 14 εντολές (τυπωμένες σε κάρτες) με τεχνικές για να κρατούν την εργασία σε φρενήρεις ρυθμούς.
Είναι λοιπόν η Amazon το μοντέλο μιας εργασιακής δυστοπίας που θα επικρατήσει σε όλους τους χώρους εργασίας καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις θα συγχωνεύονται σε ελάχιστα χέρια; Πιθανότατα.
Ακριβώς αυτό το μοντέλο όμως θα μπορούσε θεωρητικά να απελευθερώσει τους εργαζομένους.
Τα περίφημα logistics που ανέπτυξε η Amazon δεν συνενώνουν απλώς τους παραγωγούς προϊόντων με τους καταναλωτές, αλλά και τους εργαζομένους σε διαφορετικές δραστηριότητες στα μήκη και τα πλάτη της Γης.
Η απεργία των Γερμανών εργαζομένων στην Amazon το 2015, με αίτημα την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας, έγινε αισθητή σε ολόκληρο τον κόσμο καθώς αμφισβήτησε τη βασική αρχή της εταιρείας ότι δεν διαπραγματεύεται με συνδικαλιστικές ενώσεις. Οι παγκόσμιες επιχειρήσεις επιτρέπουν και παγκόσμια συνδικάτα με παγκόσμιες απεργίες.
Ταυτόχρονα η τεράστια τεχνογνωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκλογίκευση της διανομής προϊόντων ανάλογα με τις ανάγκες που παρουσιάζονται σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη σε πραγματικό χρόνο.
Οπως έγραφε η πρωτοβουλία International Amazon Workers Voice (Διεθνής Φωνή των Εργαζομένων στην Amazon), με το πάτημα ενός κουμπιού οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να κατευθύνουν τη διανομή φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού, οικοδομικών υλικών, πόσιμου νερού και τροφίμων σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Χιλιάδες σχολεία, βιβλιοθήκες, μουσεία, νοσοκομεία και θέατρα θα μπορούσαν να χτιστούν σε ελάχιστο χρόνο όπου υπάρχουν ελλείψεις.
Οι γεωγραφικοί περιορισμοί δεν θα καθορίζουν την επάρκεια των πόρων μιας περιοχής ούτε το πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων της.
Η Amazon είναι ένα δώρο για τον πλανήτη. Μόνο που λειτουργεί σε λάθος σύστημα παραγωγής.
Δείτε
Amazon: The Truth Behind the Click, Ρεπορτάζ της εκπομπής Panorama του BBC που έστειλε δημοσιογράφο της να εργαστεί ως υπάλληλος της Amazon και να βιώσει τις εξαντλητικές συνθήκες στην εταιρεία του Τζεφ Μπέζος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου