Το 1961, η Σοβιετική Ένωση δοκίμασε μια πυρηνική βόμβα τόσο ισχυρή που χαρακτηρίστηκε «πολύ μεγάλη» για να χρησιμοποιηθεί σε πόλεμο. Η δημιουργία της είχε πάντως τεράστιες επιπτώσεις διαφορετικού τύπου.
Το πρωί της 30ης Οκτωβρίου του 1961, ένα σοβιετικό βομβαρδιστικό Tu-95 απογειώθηκε από το αεροδρόμιο της Ολένια στη χερσόνησο Κόλα στα βόρεια της Ρωσίας. Το Tu-95 ήταν μια ειδικά τροποποιημένη έκδοση ενός αεροσκάφος που είχε για πρώτη φορά πετάξει λίγα χρόνια νωρίτερα. Χαρακτηρίστηκε κτήνος, καθώς ήταν πελώριο, με αντιστρεφόμενα φτερά και τέσσερις μηχανές. Ήταν επιφορτισμένο με την μετακίνηση του πυρηνικού οπλοστασίου της Ρωσίας.
Την προηγούμενη δεκαετία η σοβιετική πυρηνική έρευνα είχε κάνει τεράστια βήματα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε φέρει τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ στο ίδιο στρατόπεδο, αλλά η μεταπολεμική περίοδος έφερε το «πάγωμα» των σχέσεων. Και οι Σοβιετικοί που παρουσιάστηκαν ως το αντίπαλον δέος της μοναδικής πυρηνικής υπερδύναμης του κόσμου, είχαν μόνο μια επιλογή - να καλύψουν γρήγορα τη διαφορά.
Το Σοβιετικό πυρηνικό πρόγραμμα
Στις 29 Αυγούστου του 1949, οι Σοβιετικοί είχαν δοκιμάσει την πρώτη τους πυρηνική συσκευή, γνωστή ως «Joe-1» στη Δύση. Η δοκιμή είχε γίνει στις απομακρυσμένες στέπες του σημερινού Καζακστάν, χρησιμοποιώντας πληροφορίες που συλλέχθηκαν - σύμφωνα με τους Αμερικάνους - από τη διείσδυση των Ρώσων στο αμερικανικό πρόγραμμα ατομικών όπλων.
Όπως αναφέρει το BBC, τα επόμενα χρόνια το πυρηνικό πρόγραμμα των Σοβιετικών σημείωσε άλματα, με τη δημιουργία τουλάχιστον 80 συσκευών. Μόνο το 1958, οι σοβιετικοί δοκίμασαν 36 πυρηνικές βόμβες. Ωστόσο, καμία δεν μπορούσε να συγκριθεί με την «Tsar Bomba».
Η βόμβα του Τσάρου
Το Tu-95 έφερε την τεράστια βόμβα από κάτω του. Γιατί ήταν πάρα πολύ μεγάλη για να χωρέσει εντός του αεροσκάφους, εκεί που κανονικά θα κούμπωνε μια βόμβα. Είχε μήκος οκτώ μέτρων, διάμετρο περίπου 2,6 μέτρων και ζύγιζε περισσότερο από 27 τόνους. Έμοιαζε πολύ με τις βόμβες «Little Boy» και «Fat Man» που κατέστρεψαν την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Η βόμβα έγινε γνωστή με πολλά κωδικά ονόματα όπως Project 27000, Product Code 202, RDS-220 και Kuzinka Mat (Kuzka’s Mother), ωστόσο, σήμερα αναφέρεται ως «Tsar Bomba», δηλαδή η «βόμβα του Τσάρου».
Αντίγραφο της βόμβας του Τσάρου
Η βόμβα του Τσάρου δεν ήταν συνηθισμένη πυρηνική βόμβα. Ήταν το αποτέλεσμα μιας πυρετώδους προσπάθειας από τους επιστήμονες της ΕΣΣΔ να δημιουργήσουν το πιο ισχυρό πυρηνικό όπλο του κόσμου, εξαιτίας της επιθυμίας του Νικίτα Χρουτσώφ να κάνει τον κόσμο να τρέμει μπροστά στη δύναμη της σοβιετικής τεχνολογίας. Η βόμβα ήταν κάτι περισσότερο από ένα «τέρας» που δεν χωρούσε ούτε στο μεγαλύτερο αεροσκάφος της ΕΣΣΔ, ήταν ένα καταστροφικό όπλο τελευταίας τεχνολογίας.
Η δοκιμή του «κτήνους»
Το Tupolev, βαμμένο σε ένα φωτεινό άσπρο - για να μειωθούν οι λάμψεις από τη βόμβα - έφτασε στο στόχο του, το Νόβαγια Ζεμλιά (Νέα Γη), ένα αρχιπέλαγος στον Αρκτικό Ωκεανό βόρεια της Ρωσίας. Ο πιλότος του Tupolev, Αντρέι Ντουρνόφτσεφ, οδήγησε το αεροσκάφος σε έναν κόλπο που χρησιμοποιούνταν ως πεδίο των σοβιετικών δοκιμών, σε ύψος περίπου 10 χιλιομέτρων. Ένα μικρότερο βομβαρδιστικό, Tu-16 πετούσε δίπλα, έτοιμο να τραβήξει βίντεο από τη δοκιμή και να καταγράψει τα δείγματα αέρα στη ζώνη της έκρηξης.
Προκειμένου να δοθεί στα δυο αεροπλάνα η ευκαιρία να επιβιώσουν - αυτό σε υπολογίστηκε σε πιθανότητες 50% - η βόμβα του Τσάρου αναπτύχθηκε με ένα γιγαντιαίο αλεξίπτωτο που ζύγιζε σχεδόν έναν τόνο. Η βόμβα θα έπεφτε αργά και στη συνέχεια θα εκρήγνυτο σε προκαθορισμένο ύψος (3.940 μ.). Μέχρι τότε τα δυο βομβαρδιστικά θα ήταν σχεδόν 50 χιλιόμετρα μακριά. Αυτή η απόσταση θεωρείτο ότι θα τους έδινε την ευκαιρία να επιβιώσουν της έκρηξης.
Η βόμβα του Τσάρου πυροδοτήθηκε στις 11:32, ώρα Μόσχας. Η βόμβα δημιούργησε μια μπάλα φωτιάς με πλάτος πέντε μίλια. Πήρε ύψος από τη δύναμη του δικού της κρουστικού κύματος. Θα μπορούσε κανείς να δει τη λάμψη από 1.000 χιλιόμετρα μακριά. Το «μανιτάρι» της βόμβας εκτοξεύτηκε 64 χιλιόμετρα ψηλά, ενώ το «καπέλο» του έφτασε τα 100 χιλιόμετρα από άκρη σε άκρη. Οπτικά ακόμη και από πολύ μεγάλη απόσταση μάλλον θα ήταν ένα θέαμα που θα προκαλούσε δέος.
Βίντεο από το British Pathe έξι πολύ δυνατές βόμβες - Στο 4’ η Βόμβα του Τσάρου
Στην περιοχή Νόβαγια Ζεμλιά τα αποτελέσματα ήταν, σύμφωνα με το BBC, καταστροφικά. Στο χωριό Σέβερνι, περίπου 55 χιλιόμετρα από το σημείο μηδέν, τα σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Στις σοβιετικές συνοικίες εκατοντάδες μίλια μακριά από τη ζώνη της έκρηξης, αναφέρθηκαν ζημιές όλων των ειδών, κατέρρευσαν σπίτια, έπεσαν στέγες, θρυμματίστηκαν παράθυρα. Οι ραδιοεπικοινωνίες διακόπηκαν για περισσότερο από μια ώρα. Το Tupolev ήταν τυχερό που επιβίωσε. Το κύμα της έκρηξης από τη βόμβα του Τσάρου ανάγκασε το τεράστιο βομβαρδιστικό να πέσει για τουλάχιστον 1.000 μέτρα πριν ο πιλότος καταφέρει να ανακτήσει τον έλεγχο.
Ένας σοβιετικός καμεραμάν που είδε την έκρηξη, είπε: «Τα σύννεφα κάτω από το αεροσκάφος και σε μεγάλη απόσταση φωτίστηκαν από την ισχυρή λάμψη. Μια θάλασσα φωτός απλώθηκε από κάτω και ακόμη και τα σύννεφα άρχισαν να λάμπουν και έγιναν διαφανή. Εκείνη τη στιγμή, το αεροσκάφος αναδύθηκε πάνω από δυο στρώματα νέφους και στο κενό από κάτω δημιουργήθηκε μια τεράστια λαμπερή πορτοκαλί μπάλα. Η μπάλα ήταν ισχυρή σαν τον Δία. Σιγά - σιγά άρχισε να ανεβαίνει προς τα πάνω. Μέσα από το πυκνό στρώμα νέφους συνέχισε να μεγαλώνει. Φάνηκε σαν να ρουφά μέσα της ολόκληρη τη Γη. Το θέαμα ήταν απίστευτο, εξωπραγματικό, υπερφυσικό».
Εξωπραγματική δύναμη
Η βόμβα του Τσάρου εξαπέλυσε απίστευτη ενέργεια. Τώρα πια έχει ευρέως συμφωνηθεί ότι η ενέργεια ήταν της τάξης των 57 μεγατόνων ή 57 εκατομμυρίων τόνων TNT (δυναμίτιδας). Αυτό σημαίνει ότι ήταν 1.500 φορές μεγαλύτερη από τις βόμβες που έπεσαν σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι και 10 φορές πιο ισχυρή από όλα τα πυρομαχικά που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι αισθητήρες κατέγραψαν το κύμα έκρηξης της βόμβας να κάνει το γύρο της Γης, όχι μια φορά, όχι δυο, αλλά τρεις.
Μια τέτοια έκρηξη δεν μπορούσε να κρατηθεί μυστική. Ένα αεροσκάφος των ΗΠΑ πετούσε μόλις μερικές δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την έκρηξη. Έφερε μια ειδική συσκευή που υπολογίζει την απόδοση μακρινών πυρηνικών εκρήξεων. Τα δεδομένα από αυτό το αεροσκάφος - με το όνομα Speedlight - χρησιμοποιήθηκαν από τον αμερικανικό πίνακα αξιολογήσεων όπλων των ξένων δυνάμεων για να υπολογιστεί η απόδοση αυτής της δοκιμής.
Βίντεο από το Discovery Channel
Σύντομα ακολούθησε διεθνής καταδίκη, όχι μόνο από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αλλά και από Σκανδιναβούς ηγέτες, γείτονες της ΕΣΣΔ, όπως η Σουηδία. Το μόνο καλό στην δοκιμή αυτή ήταν πως επειδή το μανιτάρι δεν ήρθε σε επαφή με τη Γη, υπήρξε μια εκπληκτικά χαμηλή ποσότητα ακτινοβολίας. Αυτό θα μπορούσε να ήταν πολύ διαφορετικό. Αλλά από τις άλλες δυνάμεις εκτιμήθηκε ότι για να αλλάξει ο σχεδιασμός της, ώστε να μπορέσει να συγκρατήσει κάποια από τη δύναμη που θα μπορούσε να εξαπολύσει, σημαίνει ότι η βόμβα του Τσάρου ήταν δυο φορές πιο ισχυρή.
Ο αρχιτέκτονας Ζαχάρωφ
Ένας από τους αρχιτέκτονες αυτής της τρομερής βόμβας ήταν ένας σοβιετικός φυσικός, ο Αντρέι Ζαχάρωφ, ένας άνθρωπος που αργότερα εξελίχθηκε σε αντιφρονούντα και βραβεύτηκε με Νόμπελ Ειρήνης, αφού είχε ταχθεί κατά των πυρηνικών όπλων, στη δημιουργία των οποίων είχε συμβάλει. Ήταν βετεράνος του σοβιετικού πυρηνικού προγράμματος από την αρχή και ήταν μέλος της ομάδας που κατασκεύασε μερικές από τις πρώτες ατομικές βόμβες της ΕΣΣΔ.
Ο Ζαχάρωφ άρχισε να ασχολείται με την κατασκευή μιας πολυεπίπεδης συσκευής σχάσης - σύντηξης - διάσπασης, μιας βόμβας που θα δημιουργούσε περισσότερη ενέργεια από τις πυρηνικές διεργασίες στον πυρήνας της. Αυτό περιελάμβανε την περιτύλιξη δευτερίου - είναι ένα σταθερό ισότοπο του υδρογόνου - με ένα στρώμα μη εμπλουτισμένου ουρανίου. Το ουράνιο θα αιχμαλώτιζε νετρόνια από το δευτέριο, όταν αυτό θα αναφλεγόταν και θα άρχιζε να αντιδρά.
Ο Ζαχάρωφ ονόμασε αυτή την διεργασία «σλόικα» ή αλλιώς «κέικ με στρώσεις». Αυτή η επαναστατική μέθοδος επέτρεψε στην ΕΣΣΔ να κατασκευάσει την πρώτη της βόμβα υδρογόνου, μια συσκευή πολύ πιο ισχυρή από τις μέχρι τότε ατομικές βόμβες. Ο Χρουτσώφ είχε πει στον Ζαχάρωφ να δημιουργήσει μια βόμβα που να είναι πιο ισχυρή από οτιδήποτε άλλο είχε δοκιμαστεί ποτέ μέχρι τότε.
Ο ανταγωνισμός με τις ΗΠΑ
Η ΕΣΣΔ έπρεπε να δείξει ότι μπορούσε να ξεπεράσεις τις ΗΠΑ στον αγώνα των πυρηνικών εξοπλισμών, σύμφωνα με τον Φίλιπ Κόιλ, πρώην επικεφαλής δοκιμών των πυρηνικών όπλων τον ΗΠΑ, επί της προεδρίας του Μπιν Κλίντον. Ο Κόιλ πέρασε 30 χρόνια βοηθώντας στον σχεδιασμό και τον έλεγχο των ατομικών όπλων. «Οι ΗΠΑ ήταν πολύ μπροστά εξαιτίας της δουλειάς που είχαν κάνει για να προετοιμάσουν τις βόμβες για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Και κατόπιν έκαναν ένα μεγάλο αριθμό δοκιμών στην ατμόσφαιρα πριν οι Ρώσοι κάνουν έστω και μία».
«Ήμασταν μπροστά και οι Σοβιετικοί προσπαθούσαν να κάνουν κάτι για να πουν στον κόσμο ότι έπρεπε να τους λαμβάνει υπόψη. Η βόμβα του Τσάρου σχεδιάστηκε κατά κύριο λόγο για να αναγκάσει τον κόσμο να θεωρήσει τη Σοβιετική Ένωση ισότιμη», λέει ο Κόιλ.
Οι ανησυχίες
Ο αρχικός σχεδιασμός - μια βόμβα τριών στρωμάτων, με ουράνιο να χωρίζει τα τρία στάδια - έλεγε ότι η βόμβα θα είχε απόδοση 100 μεγατόνων, δηλαδή 3.000 φορές το μέγεθος των βομβών της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Στην ΕΣΣΔ είχαν ήδη δοκιμάσει μεγάλες συσκευές στην ατμόσφαιρα αλλά η βόμβα αυτή θα ήταν πολύ, πολύ μεγαλύτερη. Μερικοί επιστήμονες μάλιστα άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν υπερβολικά μεγάλη. Με μια βόμβα τέτοιων διαστάσεων, δεν θα υπήρχε καμιά εγγύηση ότι μετά την έκρηξη το βόρειο τμήμα της ΕΣΣΔ δεν θα καλυπτόταν με ένα τεράστιο ραδιενεργό σύννεφο.
Αυτό ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικό για τον Ζαχάρωφ, λέει ο Φρανκ Φον Χίπελ, φυσικός και επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Πρίνστον. «Ανησυχούσε πραγματικά για την ποσότητα της ραδιενέργειας που θα δημιουργούσε», λέει ο Χίπελ και προσθέτει: «και για τα γενετικά αποτελέσματα που θα μπορούσε αυτή να έχει στις μελλοντικές γενιές. Ήταν η αρχή της αλλαγής του Ζαχάρωφ που από σχεδιαστής βόμβας έγινε πολέμιος».
Η βόμβα δοκιμάστηκε… μισή
Πριν η βόμβα τελικά δοκιμαστεί τα στρώματα ουρανίου που θα τη βοηθούσαν να επιτύχει την τεράστια απόδοσή της, αντικαταστάθηκαν με στρώματα μολύβδου, τα οποία μείωσαν την ένταση της πυρηνικής αντίδρασης. Οι σοβιετικοί είχαν φτιάξει ένα τόσο ισχυρό όπλο που δεν ήθελαν να το δοκιμάσουν με τις πραγματικές, πλήρεις δυνατότητές του. Κι αυτό ήταν μόνο ένα από τα προβλήματα με αυτήν την καταστροφική βόμβα.
Τα βομβαρδιστικά Tu-95 που κατασκευάστηκαν για να μεταφέρουν τα πυρηνικά όπλα της Σοβιετικής Ένωσης ήταν σχεδιασμένα για να μεταφέρουν πολύ ελαφρύτερα όπλα. Η βόμβα του Τσάρου ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσε να τοποθετηθεί πάνω σε βλήμα και τόσο βαριά ώστε τα αεροσκάφη δεν μπορούσαν να τη μεταφέρουν μέχρι το στόχο. Δεν θα είχαν αρκετά καύσιμα. Και αν η βόμβα ήταν τόσο ισχυρή όσο προβλεπόταν, το αεροσκάφος που θα τη μετέφερε θα πήγαινε σε μια αποστολή χωρίς γυρισμό.
Ακόμη κι όταν πρόκειται για πυρηνικά όπλα, μπορούμε να μιλήσουμε για κάτι που παραείναι ισχυρό, λέει ο Κόιλ, ο οποίος πλέον είναι ηγετικό στέλεχος του Κέντρου Ελέγχου και Μη Διάδοσης Όπλων, ένα think tank με έδρα την Ουάσιγκτον. «Είναι δύσκολο να βρεθεί μια χρήση για ένα τέτοιο όπλο εκτός αν θέλετε να ισοπεδώσετε πολύ μεγάλες πόλεις. Πολύ απλά αυτή η βόμβα ήταν πολύ μεγάλη για να χρησιμοποιηθεί».
http://tvxs.gr/news/taksidia-sto-xrono/i-bomba-toy-tsaroy-i-isxyroteri-atomiki-bomba-poy-ftiaxtike-pote
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου