Η επιστολή που «καίει» τον Σημίτη

Το καλοκαίρι του 2003, επτά μήνες πριν από τις εκλογές του 2004, η ήττα του ΠΑΣΟΚ είχε προδιαγραφεί, υπό το βάρος των σκανδάλων και της κλίσης του προς τα δεξιά. Χρηματιστήριο, εξοπλιστικά, οι πρώτες αναφορές για τα μαύρα ταμεία της Siemens, το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων, τα swaps της Goldman Sachs, ήταν μερικές από τις υποθέσεις που ενέπνευσαν τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κώστα Καραμανλή, να αποκαλέσει τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη “αρχιερέα της διαπλοκής”.

Ο Γεράσιμος Αρσένης ήταν τότε απλώς βουλευτής, ωστόσο αποτελούσε ακόμη σημείο αναφοράς στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, καθώς είχε διεκδικήσει το 1996 την αρχηγία του κόμματος. Στις 31 Ιουλίου του 2003, αποφασίζει να στείλει μια επιστολή – μανιφέστο στον Κώστα Σημίτη, την οποία ουδέποτε έδωσε στη δημοσιότητα, αφενός για να μην επιβαρύνει το ήδη κακό κλίμα που επικρατούσε στον κόσμο του ΠΑΣΟΚ και αφετέρου για να μην θεωρηθεί πως διεκδικεί ηγετικό ρόλο ή αποσκοπεί σε άλλα πολιτικά οφέλη.

Την επιστολή, που “καίει” τον Κώστα Σημίτη, δημοσιεύει η εφημερίδα “Νέα Σελίδα”. Δεκαπέντε χρόνια μετά, και ενώ ο Κώστας Σημίτης τηρεί “σιγή ιχθύος” για την υπόθεση του Γιάννου Παπαντωνίου αν και οι καταθέσεις μαρτύρων τον τοποθετούν στο κάδρο, η επιστολή του Γεράσιμου Αρσένη αποδεικνύεται προφητική αλλά και άκρως αποκαλυπτική για την οικονομική κρίση, τη συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, τη διαπλοκή, τη διαφθορά, και την καταστροφική πορεία της χώρας.

Απευθυνόμενος στον Κώστα Σημίτη σημειώνει πως “σήμερα ο πολίτης διερωτάται: Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο; Ποιο είναι το σύστημα διακυβέρνησής μας; Είναι ενός ανδρός αρχή; Είναι η εξωθεσμική παρέα του πρωινού καφέ; Είναι οι γνωστοί διαπλεκόμενοι – προνομιούχοι συνδαιτυμόνες του Δημοσίου και μεγιστάνες των ΜΜΕ ή είναι λίγο και από τα τρία;”.

Συνεχίζοντας διερωτάται: “Έπρεπε πρώτα να δημιουργηθεί σάλος στον Τύπο για τη διαφθορά για να συνειδητοποιήσουμε ότι, ακόμα και με ραγδαία και παρ' αξία ανέλιξη, επαγγελματίες της προσκόλλησης στα κυκλώματα της εξουσίας συνηθίζουν να υποκύπτουν στα διαβρωτικά θέλγητρα της εξουσίας; Έπρεπε πρώτα να διασυρθεί το πολιτικό σύστημα και ιδιαίτερα το ΠΑΣΟΚ για να αποδεχθούμε ότι υπάρχουν διαπλοκή και διαφθορά που αλλοιώνουν επικίνδυνα τον χαρακτήρα της λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος και ότι πρέπει επιτέλους να κάνουμε κάτι για αυτά τα νοσηρά φαινόμενα;”.

Ο Παπαντωνίου και το σκάνδαλο του Χρηματιστήριου

Ο Γεράσιμος Αρσένης αναφέρεται μεταξύ άλλων στο σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου και στον τότε “τσάρο” της οικονομίας, Γιάννο Παπαντωνίου. “Οι μεθοδεύσεις στο Χρηματιστήριο οδήγησαν στην πιο δραματική και βίαιη αναδιανομή πλούτου που γνώρισε ο τόπος στην πρόσφατη ιστορία. Οι ζημιές εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών αντιστοιχούν σε τεράστια κέρδη ολίγων επιτήδειων κερδοσκόπων ή προσώπων με διασυνδέσεις και εσωτερική πληροφόρηση”.

“Πέρα από τις οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις, η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει και ένα μείζον θέμα ηθικής τάξης. Κι όμως, το θέμα αυτό δεν έχει συζητηθεί ώστε να εντοπιστούν οι ευθύνες των αρμόδιων οργάνων, που είναι πιστεύω, εξόφθαλμες. Η στάση του ΠΑΣΟΚ απέναντι στα προβλήματα της διαφθοράς και της διαπλοκής δεν συζητήθηκε ποτέ, όπως δεν συζητήθηκε η πρόταση για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για το Χρηματιστήριο. Στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ όμως ζητήθηκε, χωρίς πάλι να προηγηθεί συζήτηση, να δημοσιοποιήσουν τις χρηματιστηριακές τους πράξεις, ωσάν αυτές να ήταν η λυδία λίθος του προβλήματος!”.

“Στις μέρες σου άνθησαν διαπλοκή και διαφθορά”

Αναφερόμενος στην κατάσταση του κόμματος και της χώρας, ο Γεράσιμος Αρσένης εξαπολύει τα πυρά του προς τον ίδιο τον Κώστα Σημίτη. “Κανένα από τα προβλήματα που μας πιέζουν σήμερα δεν προέκυψε αιφνίδια. Τα προβλήματα είχαν έγκαιρα εντοπιστεί και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους είχαν κατατεθεί. Δυστυχώς επέλεξες να αγνοήσεις τις προειδοποιήσεις και τις προτάσεις και αντιμετώπισες απαξιωτικά πολλούς συντρόφους που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου, απονέμοντάς τους την ταμπέλα της εσωκομμματικής αντιπολίτευσης. Σου θυμίζω όμως τι έλεγες το 1994: Επικίνδυνοι δεν είναι εκείνοι που έχουν άποψη, αλλά εκείνοι που δεν έχουν γνώμη ή ενοχλούνται που οι άλλοι έχουν γνώμη”.

“Θεωρώ ότι έχεις αυξημένη ευθύνη αυτή τη φορά να ακούσεις προσεκτικά τις απόψεις όλων όσους έχεις επίμονα αποφύγει όλα αυτά τα χρόνια. Δεν έχουμε περιθώρια για άλλα λάθη. Θα ήταν θανάσιμο λάθος να προσπαθήσουμε να καλύψουμε το πολιτικό κενό που εμείς οι ίδιοι, άλλωστε, δημιουργήσαμε με προεκλογικές παροχές, προσλήψεις και εξαγγελίες μακροπρόθεσμων στόχων. Χρειάζεται να αποδεχτούμε την πραγματικότητα. Χρειάζεται αυτοκριτική και αυστηρή απόδοση ευθυνών. Χρειάζονται τολμηρές ανατροπές. Πάνω από όλα χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε γιατί φτάσαμε εδώ. Πιστεύω ότι η ρίζα του κακού είναι ότι όχι μόνο δεν υλοποιήθηκε η επαγγελία του εκδημοκρατισμού και του εκσυγχρονισμού της χώρας και του κόμματος, αλλά αντίθετα εδραιώθηκαν, με δική σου ανοχή, ο αυταρχισμός και ένα αναχρονιστικό πελατειακό σύστημα Σου υπενθυμίζω ότι η εκλογή σου ως πρωθυπουργού τον Ιανουάριο του 1996 στηρίχτηκε σε έναν μεγάλο βαθμό στην επαγγελία της θεσμικής λειτουργίας του κόμματος και της κυβέρνησης”.

“Δεν αναδείχθηκες πρωθυπουργός ούτε για να αποφασίζεις μόνος ούτε για να εγκαταστήσεις ένα κύκλωμα, τη δική σου ομάδα, στη δομή της εξουσίας. Κι όμως είναι ακριβώς αυτά που έγιναν. Και αν τουλάχιστον η ομάδα αυτή ήταν αιχμή του δόρατος για τον επαγγελλόμενο εκσυγχρονισμό, θα μπορούσε κάποιος να κατανοήσει – αλλά όχι να επιδοκιμάσει – την πολιτική σκοπιμότητα του εγχειρήματος. Αλλά δεν επρόκειτο περί αυτού. Πρέπει ήδη κι εσύ ο ίδιος να έχεις συνειδητοποιήσει ότι πολλά από τα άτομα της ομάδας που σε στήριξαν στο συνέδριο του 1996 και εξακολουθούν να σε στηρίζουν σήμερα, δεν διακρίνονται για τον εκσυγχρονιστικό τους ζήλο. Είχαν άλλωστε, με μεγάλη άνεση υπηρετήσει άλλους παλαιότερα κάτω από άλλες ιδεολογικές παντιέρες. Είναι τα μόνιμα και κρατικοδίαιτα στοιχεία σε κάθε κομματικό μηχανισμό που ανταλλάσσουν πρόθυμα ιδέες για εξουσία και στηρίζουν την κάθε ηγεσία, αρκεί να διατηρούν το προνομιακό κοινωνικό και εισοδηματικό status”

“Και εδώ είναι η νέμεσις: στηρίχθηκες σε ομάδα κομματικής και κρατικής εξουσίας που στο σύνολό της – αλλά και με λαμπρές εξαιρέσεις – υπέσκαψε κάθε προσπάθεια γνήσιου εκσυγχρονισμού. Είμαι βέβαιος ότι θα θυμάσαι πόσες φορές είχαμε σχολιάσει μαζί το γεγονός ότι ήταν οι λεγόμενοι “εκσυγχρονιστές” συνδικαλιστές (πρώην και εν ενεργεία) που υπονόμευσαν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Τα προβλήματα που προέκυψαν και τελικά εξέθεσαν εσένα προσωπικά θα μπορούσαν να είχαν επιλυθεί ικανοποιητικά, αν είχες δώσει τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ουσιαστικά οι δημοκρατικοί οι θεσμοί του κόμματος ώστε να συμμετέχουν όλοι στη διαμόρφωση της πολιτικής αλλά και στην αξιολόγηση της δράσης του καθενός. Παρακμιακά φαινόμενα ομαδοποίησης, ιδιοποίησης εξουσίας, αλαζονείας και διαφθοράς δεν αντιμετωπίζονται με φετφάδες και φαρισαϊσμούς, αλλά λύνονται με όρους πολιτικούς μέσα σε δημοκρατικούς θεσμούς. Δυστυχώς έλειψε ο σεβασμός στις δημοκρατικές διαδικασίες και στις αρχές της κομματικής συλλογικότητας. Απογοήτευσες τον πολίτη που περίμενε από εσένα μια άλλη ευαισθησία σε θέματα δημοκρατικής λειτουργίας”.

Ανάπτυξη – φούσκα

Ο Γεράσιμος Αρσένης, αναφερόμενος στην πορεία της οικονομίας, επισημαίνει πως η οικονομική κρίση έχει ήδη αρχίσει με τις ασθενέστερες τάξεις να πλήττονται και ότι η διαφημιζόμενη τότε ανάπτυξη οφείλεται στη φούσκα των κατασκευών λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων και όχι σε παραγωγικές επενδύσεις. “[...] Στο εσωτερικό μέτωπο η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Ο λαός περιμένει από εμάς: α) πιο δίκαιη κατανομή εθνικού πλούτου και εισοδήματος, β) βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων αγαθών (υγεία, παιδεία, περιβάλλον), γ) σύγχρονο και αδιάφθορο κράτος στην υπηρεσία του πολίτη δ) εξασφάλιση και σιγουριά εργασίας”.

“Η πρόσφατη αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 4% ετησίως, κακώς χαρακτηρίζεται από τους κρατικούς επικοινωνιολόγους ως ανάπτυξη. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αύξησης του ΑΕΠ καταδεικνύουν τον ασυμμετρικό και συνεπώς τον μη αναπτυξιακό και μη αυτοτροφοδοτούμενο χαρακτήρα της. Η εισοδηματική αύξηση οφείλεται κυρίως στις κατασκευές και στα έργα υποδομής που αυξάνονται με ρυθμούς 10% ετησίως. Η βιομηχανική παραγωγή αυξάνεται μόνο κατά 1% ετησίως, ενώ η αγροτική παραγωγή μειώνεται. Η αύξηση του εισοδήματος και η επακόλουθη ζήτηση για εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες έχει δημιουργήσει ένα επικίνδυνο παραγωγικό έλλειμμα, που πρόσκαιρα καλύπτεται από εισροή πόρων από το Γ' ΚΠΣ και την ΚΑΠ. Αλλά αυτή η ενίσχυση δεν θα συνεχίζεται επ' άπειρον, στον ίδιο τουλάχιστον βαθμό”.

“Το ερώτημα, λοιπόν, τίθεται: Ποια θα είναι η λοκομοτίβα της ανόδου του εισοδήματος στην μετακατασκευαστική εποχή, όταν δηλαδή θα έχουν ολοκληρωθεί τα (πανάκριβα) Ολυμπιακά έργα και τα έργα υποδομής του Γ' ΚΠΣ; Η ποιοτική σύνθεση των επενδύσεων δείχνει σαφώς ότι δεν έχουμε προετοιμάσει κανέναν κλάδο της οικονομίας για να παίξει αυτόν τον ρόλο. Το 65% του συνόλου των επενδύσεων αφορά στις κατασκευές. Μόνο το 33% κατευθύνεται στον εξοπλισμό, όπου όμως μόνο το 5% διατίθεται για νέες δραστηριότητες και νέα προϊόντα, ενώ το υπόλοιπο καλύπτει ανάγκες αντικατάστασης παλαιού μηχανολογικού εξοπλισμού ή επέκτασης δραστηριοτήτων που ήδη υπάρχουν. Δεδομένου ότι απαιτούνται τρία ή τέσσερα έτη για να τεθεί σε λειτουργία μια νέα επιχείρηση ή να γίνουν οι απαραίτητες αναδιαρθρώσεις, είναι σαφές ότι μετά το 2005, όταν θα σημειωθεί πτώση των εργασιών στον κατασκευαστικό τομέα, θα υπάρξει πρόβλημα. Για αυτό και η ύφεση μετά το 2005 είναι αναπόφευκτη”.

“Μια περαιτέρω δυσκολία στην προοπτική να μετριαστεί τουλάχιστον η ύφεση, ανάγεται στη χρηματοδότηση των επενδύσεων. Κύρια πηγή χρηματοδότησης ήταν οι αποταμιεύσεις του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες στο παρελθόν ήταν 18% του ΑΕΠ. Ο Έλληνας καταναλωτής έχει κρατήσει την κατανάλωση στα ιστορικά επίπεδα, αλλά οι αποταμιεύσεις έχουν καταρρεύσει στο 5% του ΑΕΠ. Ο δημόσιος τομέας, στην καλύτερη περίπτωση, δεν θα μπορέσει να προσφέρει πάνω από 3%. Για να στηρίξουμε ένα ελάχιστο πρόγραμμα επενδυτικής δραστηριότητας σε ένα επίπεδο 15% του ΑΕΠ (καθαρές επενδύσεις), δηλαδή στα ιστορικά επίπεδα, θα χρειαστούμε εξωτερικούς πόρους (δανεισμός, ξένες επενδύσεις και εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση) της τάξης του 7% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου δύο φορές το μέγεθος του Γ' ΚΠΣ, πράγμα αδύνατον”.

Εν Κατακλείδι...

Καταλήγοντας, ο Γεράσιμος Αρσένης στην επιστολή του αναφέρει: “Για αυτά τα θέματα έχω μιλήσει και στο παρελθόν και είχα κάνει έκκληση σε εσένα να τολμήσεις να προχωρήσεις στις τομές που ήταν αναγκαίες για να δώσουμε στην παράταξή μας και στον τόπο μια θετική προοπτική. Είναι μάταιο να επαναλάβω αυτή την έκκληση για μια ακόμη φορά. Είναι ήδη αργά. Ειλικρινά πιστεύω ότι δεν μπορείς να ανατρέψεις την πορεία προς την ήττα. Εδώ που έφτασαν τα πράγματα, η προσφορά σου στην αντιμετώπιση της κρίσης θα είναι να δεχτείς να αφήσεις το ανοιχτές τις διαδικασίες μέσα στο κόμμα και κυρίως στην Κοινοβουλευτική Ομάδα για να αξιολογήσει όλες τις πτυχές της κρίσης και να δώσει την πρέπουσα λύση. Αν δεν τολμήσουμε τώρα να προχωρήσουμε στην “αυτοκάθαρση” μας φοβάμαι ότι αυτό θα το κάνει το εκλογικό σώμα στις επόμενες εκλογές. Και μια τέτοια έκβαση θα είναι άδικη για την παράταξη μας και οδυνηρή για τον τόπο. Πιστεύω ότι εκφράζω τον διακαή πόθο πολλών ότι έχουμε ευθύνη να δράσουμε τώρα”.

Η Απάντηση Σημίτη

Η απάντηση του Κώστα Σημίτη έρχεται λίγες ημέρες αργότερα, στις 5 Αυγούστου 2003. Ο τότε πρωθυπουργός αποφεύγει να απαντήσει στα ζητήματα που έθεσε ο Γεράσιμος Αρσένης. Αντίθετα με αλαζονικό τρόπο του υπενθυμίζει πως οι θέσεις του “έχουν εκφραστεί επανειλημμένα και πράγμα που φαίνεται να λησμονεί (σημ: ο Γ. Αρσένης) είναι πως έχουν επικροτηθεί δύο φορές από τον ελληνικό λαό και δύο φορές από συνέδρια του ΠΑΣΟΚ”. “Για αυτό και είναι περιττό να τις επαναλάβω”, τονίζει και συνεχίζει: “Όσον αφορά στο κεντρικό σημείο σου, ότι θα πρέπει η Κοινοβουλευτική Ομάδα να κάνει επιλογές ελεύθερα, πέρα από τη διαπίστωση ότι η κοινοβουλευτική ομάδα έκανε μέχρι σήμερα πάντα ελεύθερα τις επιλογές της, σε διαβεβαιώ ότι θα έχεις την ευκαιρία να διαπιστώσεις ότι αυτό θα συνεχισθεί και στο μέλλον και σε θέματα σημαντικά”.

https://tvxs.gr/news/ellada/i-epistoli-poy-kaiei-ton-simiti