Γιατί κόβουν τον «Φιλόδημο»

Οι αντιδράσεις για την απόφαση-σοκ του Υπουργείου Εσωτερικών για την κατάργηση του «Φιλόδημου», του προγράμματος που χρηματοδοτούσε μεγάλα και σημαντικά δημοτικά έργα, είναι πολύ ισχυρές και δεν προέρχονται μόνο από την αντιπολίτευση αλλά και από τον γαλάζιο αυτοδιοικητικό χώρο. Οι επιπτώσεις στα οικονομικά δεδομένα των δήμων είναι τεράστιες ενώ, παράλληλα, η κυβέρνηση με τις αποφάσεις της θέτει υπό καθεστώς «ομηρίας» τις τοπικές αρχές καθώς οι χρηματοδοτήσεις θα περνάνε από το γραφείο του εκάστοτε υπουργού.

Ο «Φιλόδημος» ήταν το πρόγραμμα που εισήγαγε ο ΣΥΡΙΖΑ, σε συνέχεια των αντίστοιχων δράσεων που διατίθενται σταθερά για την αυτοδιοίκηση, προσανατολισμένο στις κρίσιμες υποδομές και την ποιότητα ζωής των πολιτών. Όμως ο «Φιλόδημος» διαφοροποιήθηκε αισθητά από το παρελθόν τόσο γιατί οι προσκλήσεις του ακολούθησαν μια συνολική λογική και θεματικούς κύκλους με προτεραιότητες, όσο και γιατί οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν ήταν πολύ γρήγορες και διαφανείς.

Ως αποτέλεσμα όλοι οι Δήμοι της χώρας με ένα σχεδόν αυτοματοποιημένο σύστημα , στην πλατφόρμα του «Φιλόδημου», κατάφεραν να υποβάλουν χωρίς ιδιαίτερη γραφειοκρατία και να εντάξουν άμεσα, έργα για πολύ σημαντικές υποδομές και να απορροφήσουν αρκετά κεφάλαια. Ήταν το πλέον δημοφιλές πρόγραμμα των τελευταίων ετών και ήταν γνωστό όχι μόνο στους ανθρώπους της αυτοδιοίκησης αλλά και στις τοπικές κοινωνίες λόγω του θετικού προσήμου που είχε στην καθημερινότητά τους.

Πρόκειται για έργα που είχαν πολύ σημαντικό αποτύπωμα στην τοπική ανάπτυξη της κάθε περιοχής, βασίστηκε σε ένα μικτό χρηματοδοτικό μοντέλο που έδινε ιδιαίτερη ευελιξία στην κυβέρνηση ώστε να μεταφέρει έργα στο ΕΣΠΑ, εφόσον πληρούσαν τους κανόνες επιλεξιμότητας, όσο και να απορροφήσει πόρους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ανάλογα με την πρόοδο των έργων. Στο πρόγραμμα, αυτή την περίοδο και μέχρι τη ξαφνική ανακοίνωση της κατάργησής του από την κυβέρνηση, ήταν ενταγμένα 502 ενταγμένα έργα ύψους 1,236 δισ. ευρώ. Από αυτά, 170 έργα έχουν δημοπρατηθεί με προϋπολογισμό που ανέρχεται σε 450 εκατ. ευρώ. Σύμβαση εκτέλεσης έργου έχει ήδη υπογραφεί για 21 έργα συνολικού ποσού 30 εκατ. ευρώ.

H πολιτική στόχευση της προηγούμενης κυβέρνησης μέσω του Φιλόδημου ήταν να εκσυγχρονίσει συνολικά το πλαίσιο και τις διαδικασίες των δημόσιων έργων και των δημόσιων επενδύσεων, όπως συνέβη με το ΕΣΠΑ, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, των Δημοσίων Συμβάσεων κλπ. Σε αυτή την πολιτική λογική, η καθιέρωση ενός χρηματοδοτικού εργαλείου που θα λειτουργούσε με αντικειμενικές και σύγχρονες διαδικασίες θα απελευθέρωνε την αυτοδιοίκηση από τον ασφυκτικό κλοιό της κεντρικής διοίκησης και θα βελτίωνε τις επιδόσεις.

Στην αντίθετη κατεύθυνση όμως κινείται, η απόφαση της κυβέρνησης ΝΔ να καταργήσει το Φιλόδημο, καθώς επαναφέρει τις παθογένειες του παρελθόντος. Ο υπουργός Τ. Θεοδωρικάκος ανακοίνωσε πως καταργεί το «Φιλόδημο» με τον ισχυρισμό πως «δεν υπάρχουν χρήματα». Ωστόσο λίγα 24ωρα νωρίτερα, ο ίδιος είχε ανακοινώσει πως το πρόγραμμα θα συνεχιστεί ενώ από το υπουργείο εκδίδονταν ανακοινώσει για συναντήσεις με δημάρχους και ένταξη έργων στον «Φιλόδημο».

Η πραγματικότητα, όπως επισημαίνουν και πηγές της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι ότι «πρόβλημα χρηματοδότησης δεν υπήρχε». Η χρηματοδότηση των έργων πραγματοποιείται μέσω των επενδυτικών δανείων που χορηγούνται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και αποπληρώνονται από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του υπουργείου Εσωτερικών και της της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), χρηματοδοτούνται έργα υποδομών για το σύνολο των Δήμων της χώρας, χωρίς να επιβαρύνονται οι προϋπολογισμοί των Δήμων. Ποια είναι πραγματικά η αλλαγή; Στον προϋπολογισμό του 2020 της κυβέρνησης ΝΔ, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μειώνεται για την Αυτοδιοίκηση κατά 20%. Για αυτό και από τον ΣΥΡΙΖΑ υπογραμμίζουν πως «το μόνο πρόβλημα, η μόνη απειλή, είναι η κυβερνητική πολιτική».

Οι δύο πρώην υπουργοί Εσωτερικών επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Π. Σκουρλέτης και Αλ. Χαρίτσης, αντικρούοντας τα περί ανύπαρκτης χρηματοδότησης, υπογράμμισαν πως είναι «εύλογο και αυτονόητο» ότι «το τμήμα της χρηματοδότησης που αντιστοιχεί στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα αυξάνεται σταδιακά ανάλογα με την πρόοδο των έργων και τις ανάγκες σε πληρωμές». «Επιπλέον, η δυνατότητα μεταφοράς έργων του “Φιλόδημος” ή άλλων αντίστοιχων προγραμμάτων στο ΕΣΠΑ είναι δεδομένη, αρκεί να πληρούνται οι σχετικοί κανόνες επιλεξιμότητας του ΕΣΠΑ. Αποτελεί πάγια τακτική δεκαετίες τώρα, δεν πρόκειται για καινοτομία του υπουργού Εσωτερικών», τόνισαν και κατηγόρησαν τον κ. Θεοδωρικάκο ότι «αντί να τρέξει τα έργα που τόσο ανάγκη έχουν οι δήμοι, καταστρέφει το πρόγραμμα “Φιλόδημος”». Πηγές του ΣΥΡΙΖΑ υπογραμμίζουν σκωπτικά: «Παρεμπιπτόντως πρέπει να πληροφορήσουμε τον κ. Θεοδωρικάκο ότι η πορεία εκτέλεσης των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων έχει επιβραδυνθεί τόσο δραματικά το 2ο εξάμηνο του 2019 με ευθύνη της κυβέρνησης της ΝΔ, που μάλλον δεν θα χρειαστεί καν το δάνειο της ΕΤΕπ για να πληρώσει τα έργα του «ΦιλόΔημος». Θα αρκούν οι πόροι του ΠΔΕ που δεν εκταμιεύονται δυστυχώς σε άλλα έργα και προγράμματα».

Με την κατάργηση του «Φιλόδημου», επί της ουσίας οι δήμαρχοι καθίστανται «όμηροι», καθώς για να πάρουν χρηματοδότηση θα πρέπει να περνούν από το γραφείου του υπουργού, ο οποίος και θα εγκρίνει ή θα κόβει τα έργα. Ένα από τα πιο εμβληματικά και καινοτόμα προγράμματα, ένα σύγχρονο χρηματοδοτικό εργαλείο που είχε την πλήρη αποδοχή των τοπικών κοινωνιών και των Δημάρχων, στέλνεται στο καλάθι των… «αρίστων».

«Αντί λοιπόν ο κ.Θεοδωρικάκος να τρέξει τα έργα που τόσο ανάγκη έχουν οι Δήμοι καταστρέφει το πρόγραμμα «ΦιλόΔημος», αντί να συνεχίσει μια πετυχημένη προσπάθεια, περνάει τον χρόνο του κάνοντας αντιπολίτευση στην … αντιπολίτευση η βγάζοντας φωτογραφίες με κάθε Δήμαρχο που έχει προηγουμένως καλέσει στο γραφείο του. Κάποιος πρέπει να πει στον υπεύθυνο προπαγάνδας της ΝΔ ότι έτσι έργα δεν υλοποιούνται», υπογραμμίζουν με νόημα από τον ΣΥΡΙΖΑ.