Ηέκρηξη οργής που ακολούθησε τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικό στη Μινεάπολη επανέφερε στο προσκήνιο τα ζητήματα ρατσισμού αλλά και των διακρίσεων εις βάρος των μαύρων στις ΗΠΑ.
 |
| Αλέξανδρος Ζέρβας |
Σε όσους παρακολουθούν όμως τις εξελίξεις στην αμερικανική κοινωνία καμιά έκπληξη δεν προκλήθηκε. Άλλωστε, ακόμη και η επίκληση των σοβαρών ευθυνών της διακυβέρνησης Τραμπ για την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των Αφροαμερικάνων (αλλά και των υπόλοιπων μειονοτήτων) είναι μάλλον υποκριτική, αν θελήσει κάποιος να σταθεί απλά και μόνο σε αυτή.
Κι αυτό γιατί, όπως προκύπτει και από σχετικές έρευνες, η θέση της συγκεκριμένης μειονότητας ήταν δεινή ακόμη και σε προοδευτικές -από πολιτικής άποψης- περιόδους, όπως αυτής της προεδρίας Ομπάμα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στοιχεία αποδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι Αφροαμερικάνοι είχαν κι εξακολουθούν να έχουν πολύ λιγότερες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, σαφώς χαμηλότερο εισόδημα, μικρότερη πρόσβαση στην αγορά κατοικίας, αλλά και πολύ χειρότερες προϋποθέσεις από πλευράς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Στην πραγματικότητα μοιάζει σαν ένα ολόκληρο οικονομικό σύστημα να φροντίζει να τους έχει στο περιθώριο.
Τα στοιχεία που αποδεικνύουν το χάσμα
Για να μπορέσει κάποιος να δει τη μεγάλη εικόνα, ίσως και να αρκεί ένα και μόνο στατιστικό δεδομένο. Σύμφωνα λοιπόν με έρευνα του 2016 ο διάμεσος πλούτος για μια μέση λευκή οικογένεια ανέρχεται σε 171.000 δολάρια, την ώρα που το αντίστοιχο νούμερο για μια μέση μαύρη οικογένεια είναι σχεδόν δέκα φορές μικρότερο φτάνοντας τα 17.150 δολάρια. Για να το θέσουμε με πιο απλά λόγια, ένα μέσο νοικοκυριό Αφρομερικάνων είναι φτωχότερο από το 80% των λευκών νοικοκυριών.
Η συγκεκριμένη κατάσταση έχει επιπτώσεις αναφορικά με την κατοικία, καθώς ανάλογη είναι η αντιμετώπιση και από το τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με στοιχεία του 2015, η άρνηση χορήγησης ενυπόθηκων δανείων σε μαύρους έφτανε το 27,4%, την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό για λευκούς ή για πολίτες ασιατικής καταγωγής περιοριζόταν στο 11%.
Είναι χαρακτηριστικό δε πως το ποσοστό των Αφροαμερικανών που έχουν ιδιόκτητη πρώτη κατοικία φτάνει το 41,3%, την ώρα που το αντίστοιχο νούμερο για τους λευκούς είναι πολύ ψηλότερο, καθώς ανέρχεται στο 71,9%.
Το αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο κομμάτι των Αφροαμερικανών να ζουν στο νοίκι και με τις εξώσεις από ιδιοκτήτες να αποτελούν καθημερινότητα.
«Δύσκολα» είναι τα δεδομένα και αναφορικά με την εύρεση εργασίας, με το ποσοστό της ανεργίας ή της υποαπασχόλησης να φτάνει -για τον Απρίλιο- στο 16,7% για τους μαύρους έναντι 14,2% για τους λευκούς. Την ίδια στιγμή, οι Αφροαμερικάνοι είναι σαφώς υποαμειβόμενοι ακόμη και σε μόνιμες δουλειές σε σχέση με τους λευκούς.
Την ίδια ώρα, η ζοφερή κατάσταση καταγράφεται και σε ό,τι έχει να κάνει με τη διατροφική επισφάλεια, καθώς ένα 26,1% των μαύρων δεν έχει δεδομένα τα απαραίτητα γεύματα της ημέρας έναντι ποσοστού 10,6% για τους λευκούς.
«Ο ρατσισμός είναι κερδοφόρος»
Σύμφωνα με ανάλυση του Marketwatch, πολλοί οικονομολόγοι Αφροαμερικάνικης καταγωγής υποστηρίζουν πως το χάσμα μεταξύ μαύρων και λευκών έχει τις ρίζες του στις εποχές της δουλείας.
«Δεν θέλω να προσβάλω κανέναν, και δεν θέλω να φανώ ακραίος, αλλά το χάσμα του πλούτου έχει τις ρίζες του στην αρχή της ιστορίας της Αμερικής», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Σάμουελ Μάγιερς, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.
Πολλοί υπενθυμίζουν το νόμο του Jim Crow, που θεσπίστηκε λίγο μετά τον εμφύλιο και προέβλεπε χαμηλότερους μισθούς για τους μαύρους. Άλλοι σημειώνουν πως μια ακόμη αιτία του χάσματος έχει να κάνει με τον συστημικό αποκλεισμό των μαύρων από την αμερικανική αγορά κατοικιών που ξεκίνησε το 1920, με δεδομένο ότι η στέγαση υπήρξε μια από τις κύριες μηχανές συσσώρευσης πλούτου στην Αμερική.
«Ο ρατσισμός είναι κερδοφόρος. Θα μπορούσαμε να έχουμε ένα άλλο σύστημα που παράγει τόση οικονομική δραστηριότητα εάν δεν είχαμε ρατσισμό; Αυτή η απάντηση εξαρτάται από το πλαίσιο. Το σύστημα σκλάβων βασίστηκε στην δουλεία για να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη οικονομική πίτα, ίσως, εκείνη την εποχή» σημειώνει από τη μεριά του, μιλώντας στον διαδικτυακό του Ινστιτούτου του New Economic Thinking, ο οικονομολόγος, ειδικός επί ζητημάτων φυλετικών διακρίσεων στο πανεπιστήμιο του Οχάιο, Ντάρικ Χάμιλτον. Παράλληλα, σημειώνει ότι «όπως και η δουλεία, το αμερικανικό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης παίζει ρόλο στη διαφύλαξη της οικονομικής ανάπτυξης χρησιμοποιώντας τη στρατηγική του ρατσισμού. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι μεταρρυθμίσεις της αστυνομικής εκπαίδευσης σχετικά με τη χρήση βίας και ούτω καθεξής δεν θα εξαλείψουν την πραγματική πηγή του προβλήματος».
Από την αστυνομική βιαιότητα στην προκατάληψη της δικαιοσύνης
Οι παραπάνω αναφορά έρχεται και «δένει» όχι μόνο με τις κατά καιρούς δολοφονίες αλλά και τις περιπτώσεις κακομεταχείρισης μαύρων από αστυνομικούς, αλλά και με την αντιμετώπισή τους από την αμερικανική δικαιοσύνη.
Και μόνο η αντίφαση που προκύπτει από επίσημα στοιχεία αποδεικνύει του λόγου το αληθές, καθώς οι μαύροι αποτελούν το 38% των έγκλειστων σε φυλακές, την ώρα που οι Αφροαμερικάνοι αναλογούν σε ένα 13% του συνολικού πληθυσμού των ΗΠΑ.
Σε αυτό το ζήτημα στέκεται και ο ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, Ορλάντο Πάτερον, σημειώνοντας πως «πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα ποσοστά φυλάκισης». Ασκεί δε κριτική για το θέμα και στον Μπάρακ Ομπάμα, παρότι όπως λέει τον είχε υποστηρίξει σθεναρά. «Δεν έκανε αρκετά πράγματα για το πρόβλημα αυτό» σημειώνει με νόημα.
Πρέπει να σημειωθεί πως η εν λόγω μεταχείριση εις βάρος των Αφροαμερικάνων ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία. Είναι ενδεικτικό πως καταγράφονται υπερδιπλάσιες αποβολές μαύρων μαθητών (12,8%) στο γυμνάσιο σε σχέση με τις αντίστοιχες που αφορούν λευκούς μαθητές (6,1%), ενώ τα σχολεία σε πειροχές που διαμένουν μειονότητες παραμένουν σαφώς υποχρηματοδοτούμενα.
Ο κοροναϊος ανέδειξε το χάσμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
Ταυτόχρονα, λίγο καιρό πριν τη δολοφονία Φλόιντ οι Αφρομερικάνοι βίωσαν με τον πλέον οδυνηρό τρόπο τις συνέπειες της έλλειψης επαρκούς προστασίας αναφορικά με την πανδημία του κοροναϊού. Είναι χαρακτηριστικό πως στη Νέα Υόρκη, η οποία υπήρξε επί πολλές εβδομάδες το επίκεντρο της πανδημίας τα περισσότερα θύματα προήλθαν από περιοχές, όπως το Μπρονξ ή το Χάρλεμ, όπου ζούν σχεδόν αποκλειστικά μαύροι.
Την ίδια στιγμή, έρευνες δείχνουν πως οι Αφροαμερικάνοι -λόγων των συνθηκών διαβίωσής του- έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρές ασθένειες, όπως καρκίνος, υψηλή πίεση, διαβήτη, καρδιοπάθειες ή ακόμη και να υποστούν εγκεφαλικό. Κι όλα αυτά την ώρα που η πρόσβασή τους στο αμερικάνικο ιατρικό σύστημα μόνο εξασφαλισμένη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.
Τα παραπάνω δεδομένα, αποτυπώνονται και στις έρευνες για το προσδόκιμο ζωής, το οποίο ανέρχεται στα 75,5 χρόνια για τους Αφρομερικάνους την ώρα που για τους λευκούς φτάνει τα 78,9 χρόνια.
«Υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες σε περιοχές, όπου μένουν Αφροαμερικάνοι, οι οποίες εκ των πραγμάτων θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία» σημειωνει χαρακτηριστικά στο δίκτυο wbur η διευθύντρια του προγράμματος του προγράμματος για τις φυλετικές διακρίσεις και την οικονομία του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής, Βάλερι Γουίλσον, και προσθέτει: «Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να δούμε και να αντιμετωπίσουμε άμεσα, όπως τις δομές στέγασης αλλά και τον τρόπο πρόληψης των μολύνσεων του πληθυσμού στις συγκεκριμένες περιοχές».
Οι ΗΠΑ «ξυπνούν» με οδυνηρό τρόπο
Σύμφωνα με το περιοδικό Time, οι ΗΠΑ φαίνεται να «ξυπνούν» με τον πλέον επώδυνο τρόπο αναφορικά με την κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί στο εσωτερικό τους.
Είναι ενδεικτικό πως το 2015, λίγο μετά τις ταραχές του Φέργκιουσον, μόνο οι μισοί Αμερικάνοι δήλωναν πως θεωρούν τις φυλετικές διακρίσεις «μεγάλο πρόβλημα», ενώ το 2016, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Μόνμαουθ, μόνο ένας στους τρεις εκτιμούσε πως οι μαύροι ήταν πιο πιθανό να υποστούν αστυνομική βαρβαρότητα.
Σήμερα αντίθετα, με βάση έρευνα του ίδιου πανεπιστημίου, πάνω 75% απαντάνε πως οι φυλετικές διακρίσεις είναι σοβαρό πρόβλημα, ενώ το 57% αντιλαμβάνεται πως οι Αφροαμερικάνοι είναι πιθανό να βρεθούν αντιμέτωποι με την αστυνομική βία πολύ συχνότερα από άλλες δημογραφικές ομάδες.
Γενικότερα, η έννοια του «συστημικού ρατσισμού», η οποία κάποτε χρησιμοποιείτο μόνο από αριστερούς ακαδημαϊκούς, σήμερα βρίκσεται τις πρώτες μεταξύ των αναζητήσεων στη Google, ενώ υιοθετείται ακόμη και από συντηρητικούς Ρεπουμπλικάνους, όπως ο πρώην Αμερικάνος πρόεδρος, Τζορτζ Μπους Τζούνιορ ,αλλά και μετριοπαθείς Δημοκρατικούς, όπως ο υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.
Η υιοθέτηση του όρου πάντως από μόνη της δεν συνεπάγεται και την πραγματοποίηση αποφασιστικών βημάτων στην αντιμετώπιση της ρίζας των ρατσιστικών φαινομένων. Ας μην ξεχνάμε πως η αμερικάνικη κοινωνία συνεχίζει να είναι βαθιά διχασμένοι, με τους αρνητές του προβλήματος να βρίσκονται σήμερα ακόμη και μέσα στον Λευκό Οίκο.
Για πολλούς όμως στις ΗΠΑ κι όχι μόνο, οι οποίες έδωσαν αγώνες δεκαετιών για τη φυλετική δικαιοσύνη, ίσως έχει έρθει η ώρα να γίνει ένα αποφασιστικό βήμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου