Έβρος και Ειδομένη: Να ανοίξουν τα σύνορα, να πέσουν οι φράχτες

Θανάσης Κούρκουλας

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, 1.500-2.000 πρόσφυγες από τον καταυλισμό της Ειδομένης κατάφεραν να διασχίσουν τα βόρεια σύνορα και βρίσκονται στο έδαφος της γειτονικής χώρας. Περπάτησαν 5 χιλιόμετρα, μεταφέροντας στους ώμους τους μικρά παιδιά, υπερήλικες και ανάπηρους, πέρασαν ποτάμια και χείμαρρους και απέδειξαν πως η δύναμη της ζωής και της ελπίδας είναι όπλα ισχυρότερα από τους φράχτες, τους στρατούς, και τα συνοριοφυλάκια.

Η αστυ­νο­μι­κή διεύ­θυν­ση των Σκο­πί­ων δια­μή­νυ­σε πως συ­νε­λή­φθη­σαν και θα ακο­λου­θη­θεί δια­δι­κα­σία ταυ­το­ποί­η­σης και επα­να­προ­ώ­θη­σής τους στην Ελ­λά­δα, ενώ συ­νέ­λα­βαν και 30 αλ­λη­λέγ­γυους, φω­το­ρε­πόρ­τερ και δη­μο­σιο­γρά­φους, που ακο­λού­θη­σαν τους πρό­σφυ­γες στην πο­ρεία.

Η επα­να­προ­ώ­θη­ση θα γίνει προς απο­τρο­πή των υπό­λοι­πων αν­θρώ­πων που βρί­σκο­νται στην Ει­δο­μέ­νη και σε όλη την Ελ­λά­δα, ελ­πί­ζο­ντας να πε­ρά­σουν τα σύ­νο­ρα. Δεν πρό­κει­ται για αυ­τό­μα­τη δια­δι­κα­σία. Απαι­τεί ταυ­το­ποί­η­ση που γί­νε­ται με βρα­δείς ρυθ­μούς, συ­νερ­γα­σία με πρε­σβεί­ες χωρών προ­έ­λευ­σης των προ­σφύ­γων και των με­τα­να­στών, εγκα­τα­στά­σεις κρά­τη­σης των αν­θρώ­πων προς απέ­λα­ση, κι­νη­το­ποί­η­ση του στρα­τού και της αστυ­νο­μί­ας. Επι­πρό­σθε­τα απαι­τεί­ται η συ­νερ­γα­σία των ελ­λη­νι­κών αρχών, που κα­λού­νται να απο­δε­χθούν την εί­σο­δο των αν­θρώ­πων αυτών πίσω στο ελ­λη­νι­κό έδα­φός.

Οι ελ­λη­νι­κές αρχές, όπως ήταν ανα­με­νό­με­νο, δεν πα­ρέ­κλι­ναν από την ει­κό­να του «καλού μα­θη­τή» στις ρα­τσι­στι­κές πο­λι­τι­κές των ευ­ρω­παί­ων εταί­ρων. Έσπευ­σαν να δια­ψεύ­σουν πως συ­νέ­βαλ­λαν με οποιον­δή­πο­τε τρόπο στην ενέρ­γεια αυτή των προ­σφύ­γων, μά­λι­στα ισχυ­ρί­στη­καν πως ελ­λη­νι­κή αστυ­νο­μι­κή δύ­να­μη επι­χεί­ρη­σε να ανα­κό­ψει την πο­ρεία τους, αλλά δεν τα κα­τά­φε­ρε και έρι­ξαν το ανά­θε­μα σε «επι­τή­δειους» που υπέ­δει­ξαν την εναλ­λα­κτι­κή δια­δρο­μή στους πρό­σφυ­γες.

Ο κυ­βερ­νη­τι­κός εκ­πρό­σω­πος του συ­ντο­νι­σμού για το προ­σφυ­γι­κό Γιώρ­γος Κυ­ρί­τσης υπο­γράμ­μι­σε πως η κυ­βέρ­νη­ση καλεί τους πρό­σφυ­γες της Ει­δο­μέ­νης να την εμπι­στευ­τούν και να με­τα­φερ­θούν σε χώ­ρους προ­σω­ρι­νής φι­λο­ξε­νί­ας (δη­λα­δή στα διά­σπαρ­τα προ­σφυ­γι­κά στρα­τό­πε­δα που στή­νο­νται πρό­χει­ρα σε όλη την ηπει­ρω­τι­κή Ελ­λά­δα). Πρό­κει­ται για εξε­τά­σεις νο­μι­μο­φρο­σύ­νης της κυ­βέρ­νη­σης προς τους αξιω­μα­τού­χους της ΕΕ, υπό τον φόβο πως η Ελ­λά­δα θα κα­τη­γο­ρη­θεί πως «δεν φυ­λά­ει καλά τα σύ­νο­ρά της», όπως ήδη κα­τη­γο­ρεί­ται η Τουρ­κία την ώρα που η ΕΕ και ο Τσί­πρας επι­χει­ρούν να πεί­σουν τον Ντα­βού­το­γλου να συ­νερ­γα­στεί, προ­σφέ­ρο­ντας ανταλ­λάγ­μα­τα. Η εξέ­λι­ξη αυτή απο­τε­λεί έμπρα­κτη απο­δο­χή εκ μέ­ρους της Ελ­λη­νι­κής Κυ­βέρ­νη­σης πως η Ελ­λά­δα με­τα­τρέ­πε­ται ρα­γδαία σε χώρα διώ­κτη των προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών. Σε χώρα φυ­λα­κή.

Σε πεί­σμα όμως των επί­ση­μων σχε­δια­σμών ΕΕ και Ελ­λά­δας, υπάρ­χει ένας αστάθ­μη­τος πα­ρά­γο­ντας. Οι ίδιοι οι πρό­σφυ­γες και οι με­τα­νά­στες και η απο­φα­σι­στι­κό­τη­τά τους να ζή­σουν σε χώρες όπου μπο­ρούν να βρουν δου­λειές και να ζή­σουν με τις οι­κο­γέ­νειές τους με αξιο­πρέ­πεια. Κατά συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φία δεν δια­τί­θε­νται να ζή­σουν στην Ελ­λά­δα της μνη­μο­νια­κής ανερ­γί­ας. Ούτε προ­τί­θε­νται να πε­ρι­μέ­νουν καρ­τε­ρι­κά σε κα­ταυ­λι­σμούς πα­ρό­μοιους με εκεί­νους της Τουρ­κί­ας, του Λί­βα­νου και της Ιορ­δα­νί­ας από όπου έφυ­γαν για να γίνει –ίσως, κάπου, κά­πο­τε– η πε­ρί­φη­μη «με­τε­γκα­τά­στα­σή» τους σε χώρες της ΕΕ.

Και με το δίκιο τους. Πρώτο, γιατί η με­τε­γκα­τά­στα­ση προς την ΕΕ γί­νε­ται με το στα­γο­νό­με­τρο, όπως ακρι­βώς πριν κλεί­σουν ερ­μη­τι­κά τα σύ­νο­ρα στην Ει­δο­μέ­νη κα­τη­γο­ρού­νταν ότι πράτ­τουν οι γει­το­νι­κές αρχές. Δεύ­τε­ρο, γιατί οι πρό­σφυ­γες δεν μπο­ρούν να επι­λέ­ξουν τη χώρα με­τε­γκα­τά­στα­σής τους, όπου ήδη βρί­σκο­νται συγ­γε­νι­κά τους πρό­σω­πα και συ­μπα­τριώ­τες τους που πέ­ρα­σαν πριν από τους ίδιους και τους πε­ρι­μέ­νουν. Και τρίτο, γιατί εκτός από τους Σύ­ριους, όλοι οι υπό­λοι­ποι πρό­σφυ­γες και με­τα­νά­στες είναι εκ των προ­τέ­ρων κομ­μέ­νοι από τις λί­στες με­τε­γκα­τά­στα­σης και η μόνη ελ­πί­δα για να φτά­σουν στις χώρες προ­ο­ρι­σμού τους είναι να ακο­λου­θή­σουν δια­δρο­μές και δια­δι­κα­σί­ες έξω από τις νόρ­μες της Κο­μι­σιόν.

Γι’ αυ­τούς τους λό­γους η πο­ρεία των συλ­λη­φθέ­ντων προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών της Ει­δο­μέ­νης που έσπα­σαν τα σύ­νο­ρα, απο­τε­λεί το προ­οί­μιο μιας επι­χεί­ρη­σης συ­νέ­χι­σης του τα­ξι­διού των αν­θρώ­πων που βρί­σκο­νται στην Ελ­λά­δα και θα συ­ντε­λε­στεί τις επό­με­νες εβδο­μά­δες και μήνες. Όχι με τον ίδιο τρόπο και μα­ζι­κό­τη­τα, ούτε –κατ’ ανά­γκη– από το ίδιο πέ­ρα­σμα. Όπως συ­νέ­βαι­νε και πριν, χι­λιά­δες άν­θρω­ποι θα ακο­λου­θή­σουν συ­νο­ρια­κά μο­νο­πά­τια και ανε­πί­ση­μους δρό­μους σε βορρά και δύση, θα πλη­ρώ­σουν ξανά δια­κι­νη­τές και θα λα­δώ­σουν συ­νο­ρια­κές αρχές, προ­κει­μέ­νου να φτά­σουν στον προ­ο­ρι­σμό τους. Παρά τις κα­κου­χί­ες και τον φόρο αί­μα­τος για τους ίδιους. Όπως ακρι­βώς γί­νε­ται με τα κα­ρυ­δό­τσου­φλα στο Αι­γαίο, από τότε που ορ­θώ­θη­κε ο φρά­χτης στον Έβρο.

Ελ­λά­δα και Τουρ­κία: Συ­νέ­νο­χοι στο ίδιο έγκλη­μα με τις ευ­λο­γί­ες της ΕΕ

Τα Ελ­λη­νι­κά ΜΜΕ διά­κει­νται ιδιαί­τε­ρα φι­λι­κά προς τους πρό­σφυ­γες και τους με­τα­νά­στες που έφυ­γαν από την Ει­δο­μέ­νη και διέ­σχι­σαν τα βό­ρεια σύ­νο­ρα της χώρας, ενώ ένα τμήμα τους απαι­τεί από την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση πιο απο­φα­σι­στι­κή στάση για ανοι­χτά σύ­νο­ρα απέ­να­ντι στις χώρες του βαλ­κα­νι­κού δια­δρό­μου και την Αυ­στρία. Έχουν δίκιο πως η Αυ­στρία κακώς αξιώ­νει το κλεί­σι­μο των βό­ρειων συ­νό­ρων της Ελ­λά­δας, όμως κα­νέ­νας δεν βρέ­θη­κε να πει πως η Αυ­στρία φι­λο­ξε­νεί ήδη στο έδα­φός της πάνω από 100.000 πρό­σφυ­γες.

Αντί­στοι­χα, όταν το θέμα είναι οι πρό­σφυ­γες που φθά­νουν στην Ελ­λά­δα από την Τουρ­κία, τα επι­χει­ρή­μα­τα αντι­στρέ­φο­νται: Τότε η κακή Τουρ­κία «ξε­φορ­τώ­νει» τους πρό­σφυ­γες στα νησιά του Αι­γαί­ου, συ­νερ­γά­ζε­ται ή ανέ­χε­ται τους δια­κι­νη­τές και χρη­σι­μο­ποιεί τους πρό­σφυ­γες για τους γαιο­στρα­τη­γι­κούς της σχε­δια­σμούς. Πρό­κει­ται για έναν επι­λε­κτι­κό εθνι­κι­στι­κό «αν­θρω­πι­σμό» που ανυ­πο­μο­νεί να φύ­γουν οι πρό­σφυ­γες που μπή­καν, αλλά να μην έρ­θουν άλλοι. Που βάζει όρους για το «πόσοι χω­ρά­νε» στην Ελ­λά­δα, αλλά δεν πο­λυα­σχο­λεί­ται με τη φι­λο­ξε­νία 3.000.000 προ­σφύ­γων στο έδα­φος της Τουρ­κί­ας. Επι­χαί­ρει για το ΝΑΤΟ στο Αι­γαίο προ­κει­μέ­νου να συ­ντο­νί­σει την επι­χεί­ρη­ση επα­να­προ­ώ­θη­σης των κα­ρυ­δό­τσου­φλων και ανη­συ­χεί κυ­ρί­ως από τη σκο­πιά των κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­μά­των της Ελ­λά­δας στο Αι­γαίο.

Κυ­βέρ­νη­ση και κοι­νο­βου­λευ­τι­κά κόμ­μα­τα συ­μπά­σχουν με τους πρό­σφυ­γες που πνί­γο­νται στο Αι­γαίο, διεκ­δι­κώ­ντας να με­τε­γκα­θί­στα­νται στην ΕΕ απευ­θεί­ας από την Τουρ­κία, αλλά κα­νείς τους δεν εξε­τά­ζει την πι­θα­νό­τη­τα να ανοί­ξουν τα πε­ρά­σμα­τα του Έβρου στις Κα­στα­νιές και τους Κή­πους και η κα­τα­γρα­φή να γί­νε­ται στη Θράκη. Ο πρω­τα­θλη­τής στην κα­τα­πά­τη­ση των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των Ερ­ντο­γάν ανα­βαθ­μί­ζε­ται σε ηγέτη «ασφα­λούς χώρας», αν η πα­ρα­δο­χή αυτή εξυ­πη­ρε­τεί τις επα­να­προ­ω­θή­σεις προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών προς την Τουρ­κία από τα ελ­λη­νι­κά hot spot και τα στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης. Δεν άνοι­ξαν βέ­βαια το στόμα τους να κα­ταγ­γεί­λουν τον Ερ­ντο­γάν για τον συ­νε­χι­ζό­με­νο πό­λε­μο μέσα σε κα­τοι­κη­μέ­νες πε­ριο­χές της Νο­τιο­α­να­το­λι­κής Τουρ­κί­ας με δε­κά­δες νε­κρούς κα­θη­με­ρι­νά, ούτε για το γε­γο­νός πως, όσο ο Πού­τιν και ο Άσαντ βομ­βάρ­δι­ζαν το Χα­λέ­πι, ο Ερ­ντο­γάν κρα­τού­σε κλει­στά τα σύ­νο­ρά του για 100.000 πρό­σφυ­γες που έφυ­γαν από τη ρη­μαγ­μέ­νη πόλη. Στα πλαί­σια του διε­θνούς δι­καί­ου ανη­συ­χούν μόνο για τις απαι­τή­σεις του Ντα­βού­το­γλου περί επα­νέ­ναρ­ξης των εντα­ξια­κών δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων της Τουρ­κί­ας με την ΕΕ όσο δεν λύ­νε­ται το Κυ­πρια­κό.

Στη σύ­νο­δο κο­ρυ­φής της ΕΕ στις 17 και 18 Μάρτη, τα πα­ζά­ρια ΕΕ-Τουρ­κί­ας ανα­μέ­νε­ται να κα­τα­λή­ξουν σε απο­φά­σεις. Όπως κα­ταγ­γέλ­λει η Ύπατη Αρ­μο­στεία του ΟΗΕ και διε­θνείς ορ­γα­νώ­σεις δι­καιω­μά­των, οι απο­φά­σεις αυτές θα έχουν το χα­ρα­κτή­ρα μα­ζι­κών επα­να­προ­ω­θή­σε­ων προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών από την Ελ­λά­δα ή με­σο­πέ­λα­γα από το Αι­γαίο, πριν οι άν­θρω­ποι κα­τα­φέ­ρουν να πα­τή­σουν το πόδι τους σε ελ­λη­νι­κά νησιά. Κάτι τέ­τοιο κα­τα­πα­τά τη συν­θή­κη της Γε­νεύ­ης για τους πρό­σφυ­γες και το διε­θνές δί­καιο.

Αν επι­τευ­χθεί η συμ­φω­νία, η Τουρ­κία θα «ανα­βαθ­μι­στεί» σε φυ­λα­κή των προ­σφύ­γων με αντάλ­λαγ­μα κά­ποια δισ. με την πρό­ο­δο των ερ­γα­σιών «απο­τρο­πής». Τις επό­με­νες εβδο­μά­δες και μήνες θα κλη­θεί ο Ντα­βού­το­γλου να απο­δεί­ξει πόσο εν­νο­εί τη συ­νερ­γα­σία με την Κο­μι­σιόν και τον Τσί­πρα, κυ­νη­γώ­ντας τα φου­σκω­τά, για να μην απο­πλέ­ουν από τα πα­ρά­λια, και διευ­ρύ­νο­ντας τη «φι­λο­ξε­νία» στα άθλια προ­σφυ­γι­κά στρα­τό­πε­δα της Τουρ­κί­ας. Όμως το βέ­βαιο είναι πως οι πρό­σφυ­γες θα συ­νε­χί­σουν να περ­νούν στην Ελ­λά­δα με βα­σι­κό προ­ο­ρι­σμό την κε­ντρι­κή και βό­ρεια Ευ­ρώ­πη, όσο η Συρία θα πα­ρα­μέ­νει ερει­πω­μέ­νη χώρα.

Ευ­ρω­παί­οι πο­λι­τι­κοί ισχυ­ρί­ζο­νται πως όταν τε­λειώ­σει ο πό­λε­μος στη Συρία, οι πρό­σφυ­γες πρέ­πει να επι­στρέ­ψουν στις εστί­ες τους. Κάτι τέ­τοιο δεν είναι κα­θό­λου βέ­βαιο πως θα συμ­βεί. Ακόμα κι αν η εύ­θραυ­στη εκε­χει­ρία των τε­λευ­ταί­ων εβδο­μά­δων στη Συρία κρα­τή­σει για μήνες, αν δεν ανοι­κο­δο­μη­θούν οι κα­τε­στραμ­μέ­νες πό­λεις και αν δεν ξα­να­δη­μιουρ­γη­θούν εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες θέ­σεις ερ­γα­σί­ας, το μόνο που θα συμ­βεί είναι πως οι Σύ­ριοι θα στα­μα­τή­σουν να θε­ω­ρού­νται από τη Δύση πρό­σφυ­γες πο­λέ­μου και θα με­τα­τρα­πούν σε «πα­ρά­τυ­πους με­τα­νά­στες».

Κα­θή­κον του κι­νή­μα­τος και της Αρι­στε­ράς στην Ελ­λά­δα και στην Ευ­ρώ­πη είναι να επι­βάλ­λου­με πως τόσο τα θύ­μα­τα του πο­λέ­μου όσο και της φτώ­χειας θα είναι κα­λο­δε­χού­με­να εδώ χωρίς όρους και προ­ϋ­πο­θέ­σεις.

Κα­λο­δε­χού­με­νοι χωρίς προ­ϋ­πο­θέ­σεις ση­μαί­νει:

· Να πέ­σουν οι δο­λο­φο­νι­κοί φρά­χτες και να ανοί­ξουν τα σύ­νο­ρα για τους πρό­σφυ­γες. Αυτό αφορά τους φρά­χτες και τα συ­νο­ρια­κά πε­ρά­σμα­τα τόσο στην Ει­δο­μέ­νη όσο και στον Έβρο. Οι εκα­το­ντά­δες πνιγ­μέ­νοι άν­θρω­ποι στο Αι­γαίο έχουν την ίδια ψυχή με τους πρό­σφυ­γες που πνί­γη­καν πριν λίγες μέρες στους χεί­μαρ­ρους της Γευ­γε­λής.

· Η ενα­ντί­ω­σή μας στις συλ­λή­ψεις, τις επα­να­προ­ω­θή­σεις και τις απε­λά­σεις αφορά τους πρό­σφυ­γες όσο και τους με­τα­νά­στες. Τα παι­δά­κια από το Μπα­γκλα­ντές, που λιώ­νουν για ένα κομ­μά­τι ψωμί στην πο­λυ­ε­θνι­κή και τα παίρ­νουν οι γο­νείς τους από το χέρι στην Ευ­ρώ­πη, είναι κα­λο­δε­χού­με­να όσο είναι και τα παι­δά­κια που έρ­χο­νται από το κα­τε­στραμ­μέ­νο Χα­λέ­πι, την Ντα­ράα και τη Ράκα. Οι πρό­σφυ­γες και οι με­τα­νά­στες, που θα μεί­νουν εδώ, χρειά­ζο­νται να εφο­δια­στούν με νο­μι­μο­ποι­η­τι­κά έγ­γρα­φα που να εξα­σφα­λί­ζουν ίσα ερ­γα­σια­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα με τους ντό­πιους κα­τοί­κους.

· Η απαί­τη­σή μας για ανοι­χτές αν­θρώ­πι­νες δομές φι­λο­ξε­νί­ας δεν έχει όρια αριθ­μού αν­θρώ­πων και χρό­νου φι­λο­ξε­νί­ας. Φι­λο­ξε­νία ση­μαί­νει υπο­δο­μές στις πό­λεις, όχι στη μέση του που­θε­νά στρα­τό­πε­δα «έκτα­κτης ανά­γκης». Σε κτί­ρια του δη­μο­σί­ου που δεν χρη­σι­μο­ποιού­νται και σε κλει­στά ξε­νο­δο­χεία. Με επέ­κτα­ση των προ­γραμ­μά­των επι­δό­τη­σης ενοι­κί­ου πέραν των 20.000 θέ­σε­ων που έχουν εξαγ­γελ­θεί, για όλους τους αστέ­γους και τους άπο­ρους, ντό­πιους, πρό­σφυ­γες ή με­τα­νά­στες, όχι απο­κλει­στι­κά για πρό­σφυ­γες προ­ερ­χό­με­νους από τη Συρία. 

Σκί­τσο του Πέ­τρου Ζερ­βού

https://rproject.gr/article/evros-kai-eidomeni-na-anoixoyn-ta-synora-na-pesoyn-oi-frahtes