Αρχές, 2009. Η Ελλάδα, φουντωμένη από τη σαρωτική «επήρεια» των πρόσφατων «Δεκεμβριανών», παραπατά εν μέσω κοινωνικών τριγμών και μιας «ηλεκτρισμένης» οργής για τη δολοφονία Γρηγορόπουλου. Το περιβόητο «μονοπώλιο της βίας» έχει «διαρραγεί» -η κυβέρνηση ζαλισμένη αδυνατεί να διαχειριστεί το εύφλεκτο κλίμα, ενώ οι νωπές μνήμες των συγκρουσιακών πορειών και η αυθόρμητη μεταφορά της δύναμης από το κράτος στους διαδηλωτές έχει δημιουργήσει τρόμο στους διαδρόμους των κυβερνητικών γραφείων. Μπροστά στην προοπτική μιας νέας, ενδεχόμενης απώλειας του ελέγχου, οργανώνεται βεβιασμένα η αντίδραση της πολιτικής ηγεσίας. Σύντομα, κάνει στους δρόμους την εμφάνισή του το πιο βίαιο και σκληροπυρηνικό κομμάτι της κρατικής καταστολής. Η μονάδα που μέσα σε ελάχιστα χρόνια χαρακτηρίζεται ο «εφιάλτης των διαδηλωτών». Η ομάδα ΔΕΛΤΑ.
Οι άνδρες της μονάδας «Δύναμης Ελέγχου Ταχείας Αντίδρασης» απασχολούν τη δημοσιότητα από την πρώτη κιόλας στιγμή. Τον Δεκέμβριο του 2009, στην πορεία για τον ένα χρόνο από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ένας αστυνομικός της ΔΕΛΤΑ χτυπά με δίκυκλο τη διαδηλώτρια και μέλος του ΕΕΚ, Αγγελική Κουτσουμπού η οποία θα μεταφερθεί στον «Ερυθρό Σταυρό». Η διάγνωση των γιατρών είναι: «Βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση, υποσκληρίδιο αιμάτωμα, υπαραχνοειδής αιμορραγία, θλάση εγκεφάλου, ρωγμώδες κάταγμα του λιθοειδούς, συντριπτικό κάταγμα αριστερής κλείδας και σπάσιμο όλων των εμπρόσθιων αριστερών πλευρών». Η υπόθεση οδηγείται στη δικαιοσύνη, όμως εν τέλει εκδικάζεται στο Γ' Μονομελές Πλημμελειοδικείο ως ένα απλό τροχαίο. Ο κατηγορούμενος αστυνομικός κρίνεται ένοχος για σωματική βλάβη από αμέλεια χωρίς ελαφρυντικά και καταδικάζεται σε ένα χρόνο φυλάκισης με τριετή αναστολή -απόφαση που ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων στο ακροατήριο. Σύντομα η δράση της ομάδας ΔΕΛΤΑ γίνεται αντικείμενο ποικίλων συζητήσεων στην κοινωνική βάση λόγω της βιαιότητας αλλά και της αυθαιρεσίας με την οποία ενεργεί η συγκεκριμένη μονάδα.
Ο Ιούνιος του 2011 θα μείνει στην ιστορία ως «ο μήνας των πλατειών» - οι συγκεντρώσεις στην πλατεία Συντάγματος χαρακτηρίζονται από τις ειρηνικές διαθέσεις των διαδηλωτών, μέχρι τη στιγμή που αναίτια αποφασίζεται η επέμβαση της αστυνομίας. Η ομάδα ΔΕΛΤΑ πρωτοστατεί σε ένα όργιο ακραίας καταστολής, ενώ οι καταγγελίες για απρόκλητη βία πέφτουν βροχή. Ακολουθεί ο άγριος ξυλοδαρμός Αμερικανίδας ακτιβίστριας, κατά τη διάρκεια πορείας για τον εορτασμό της Επετείου του Πολυτεχνείου, με την 27χρονη να μεταφέρεται βαριά τραυματισμένη έχοντας σπασμένα πλευρά στο νοσοκομείο. Το θύμα υποδεικνύει ως δράστες του άγριου ξυλοδαρμού της αστυνομικούς της ΔΕΛΤΑ. Όπως αναφέρει στην κατάθεσή της μετά το τέλος της πορείας της επιτέθηκαν πέντε μηχανές και δίχως την παραμικρή πρόκληση δύο από τους συνοδηγούς άρχισαν να την χτυπούν με τα γκλομπ. Ακόμα κι όταν η άτυχη διαδηλώτρια πέφτει κάτω σε ημιλιπόθυμη κατάσταση οι αστυνομικοί συνεχίζουν να την κλωτσούν. Τις επόμενες μέρες δεκάδες ξένοι διανοούμενοι, συγγραφείς και δημοσιογράφοι, μεταξύ των οποίων ο συγγραφέας Noam Chomski, η Judith Butler, ο κοινωνιολόγος Immanuel Wallerstein σπεύδουν με επιστολή τους να καταδικάσουν τη βαρβαρότητα των αστυνομικών. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 2012, βλέπει το φως της δημοσιότητας ένα βίντεο όπου δείχνει άνδρες της ομάδας ΔΕΛΤΑ να «φορτώνουν» ενοχοποιητικά στοιχεία σε συλληφθέντα διαδηλωτή, τοποθετώντας στην τσάντα του μια σακούλα με γυάλινα μπουκάλια.
Το αποκορύφωμα όμως έρχεται τον Σεπτέμβρη του 2012. Η Χρυσή Αυγή έχει μπει στην Βουλή και η θεσμική νομιμοποίηση του ναζισμού είναι γεγονός -οι δράσεις της αστυνομίας στο δρόμο διακρίνονται από μια αίσθηση «απελευθέρωσης» ακραία φασιστικών συμπεριφορών. Εν μέσω της συγκεκριμένης συγκυρίας πραγματοποιείται μια αντιφασιστική μοτοπορεία, η οποία δέχεται επίθεση από την ομάδα ΔΕΛΤΑ κοντά στην περιοχή του Άγιου Παντελεήμονα. Οι συλληφθέντες αντιφασίστες μεταφέρονται στην ΓΑΔΑ και εκεί ακολουθεί ένα εφιαλτικό βράδυ. Οι καταγγελίες τους κάνουν λόγο για βασανιστήρια που θυμίζουν σκηνές μαφιόζικης ταινίας, ενώ η «ενεργητικότητα» των ΔΕΛΤΑδων παρομοιάζεται με εκείνη ενός «ντοπαρισμένου αλόγου». Η υπόθεση έλκει την προσοχή του βρετανικού Τύπου. Τους επόμενους μήνες ακολουθούν δεκάδες νέα περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας από την ομάδα ΔΕΛΤΑ.
Επικοινωνώ με τον δικηγόρο Κώστα Παπαδάκη, ο οποίος έχει υπερασπιστεί εκατοντάδες διαδηλωτές σε υποθέσεις αστυνομικής βίας. Συζητώντας για τη δράση της ομάδας ΔΕΛΤΑ μου λέει: «Λειτουργούν σαν μια έφιππη αστυνομία μόνο που αντί να διεμβολίζουν τα μπλοκ των διαδηλωτών με άλογα, το κάνουν με τα μηχανάκια τους. Από τη ΔΕΛΤΑ προκύπτει συστηματικά μια επίδειξη βίας και αυταρχισμού κατά τρόπο δυσανάλογο του επιδιωκόμενου σκοπού. Πολλές φορές ενώ μια πορεία δέχεται επίθεση από τα ΜΑΤ και οπισθοχωρεί, διεμβολίζεται είτε από τα πλάγια είτε από μπροστά από την ομάδα ΔΕΛΤΑ, η οποία κάνει σλάλομ ανάμεσα στον κόσμο. Πρόκειται για μια προσπάθεια τρομοκράτησης που στέλνει ένα πολύ συγκεκριμένο μήνυμα: να μείνει ο κόσμος μακριά από τις διαδηλώσεις». Τον ρωτάω αν η δικαστική αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών είναι αντίστοιχη της σημασίας τους. Είναι κατηγορηματικά αρνητικός -μου αναφέρει χαρακτηριστικά την υπόθεση της Αγγελικής Κουτσουμπού: «Η ΔΕΛΤΑ παραβιάζει διαρκώς τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Αν ένας απλός πολίτης οδηγούσε όπως αυτοί θα είχε συλληφθεί αμέσως. Υπάρχουν πολλά κρούσματα ακραίας οδηγικής συμπεροφοράς που αφορούν είτε την διάλυση απεργιακών συγκεντρώσεων, είτε την καταδίωξη διαδηλωτών. Για παράδειγμα, η Αγγελική Κουτσουμπού κόντεψε να χάσει τη ζωή της, όμως ο αστυνόμος που παραλίγο να την δολοφονήσει τιμωρήθηκε για ένα πολύ ελαφρύτερο αδίκημα από αυτό που είχε διαπράξει. Και μόνο το γεγονός ότι δεν πήγε για απόπειρα δολοφονίας είναι προκλητικό. Στο ενεργητικό τους έχουν πληθώρα από άδικες συλλήψεις και πισώπλατα χτυπήματα σε άοπλους ανθρώπους. Καταρχήν, αυτά που κάνουν με τις μηχανές τους προκαλούν πολύ συχνά την πτώση και την βλάβη τους. Οι βλάβες των μηχανών που προκαλούνται από την οδήγησή τους, σχεδόν πάντα χρεώνονται στον πλησιέστερο διαδηλωτή που συλλαμβάνουν, γιατί αν τις χρεωθούν οι ίδιοι θα περάσουν απο πειθαρχικό. Συν τοις άλλοις, για αυτούς μερικά πράγματα είναι πιο εύκολα σε σχέση με έναν πολίτη. Αν ένας αστυνόμος πέσει και χτυπήσει θα πάει στο στρατιωτικό νοσοκομείο, θα πάρει άδεια ακόμα και για έναν μώλωπα. Πιθανώς να του δώσουν και παράσημο. Ένας πολίτης αντιθέτως θα πρέπει να περιμένει ατέλειωτες ώρες στην ουρά του νοσοκομείου ενώ δεν αποκλείεται η επίθεση να του δημιουργήσει προβλήματα στην δουλειά του - γι' αυτόν δεν υπάρχουν ούτε παράσημα, ούτε ηρωποίηση».
Αναφορικά με τις συνήθεις δικαστικές κόντρες ανάμεσα σε διαδηλωτές που έχουν συλληφθεί άδικα και τους αστυνομικούς που τους έχουν συλλάβει, ο Κώστας Παπαδάκης μου αποκαλύπτει: «Είναι λίγοι αυτοί που κάνουν μήνυση στους αστυνομικούς. Δεν υπάρχει μεγάλο νόημα να γίνει κάτι τέτοιο -οι αστυνομικοί για να τιμωρηθούν πρέπει να υπάρξουν ακλόνητα στοιχεία. Υπάρχει γενικά μια νοοτροπία ότι δεν πρέπει να γίνει μήνυση σε έναν αστυνομικό. Φυσικά, δεν μπορώ να αποδείξω ή να ισχυριστώ πως υπάρχει κάτι άλλο πίσω από αυτό αλλά η στατιστική δείχνει ότι είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις αστυνομικών που έχουν τιμωρηθεί από την δικαιοσύνη για την αυθαιρεσία τους. Ούτε καν η Εσωτερικών Υποθέσεων δεν ασχολείται ιδιαίτερα με αυτά τα θέματα. Πολλά περιστατικά δεν έρχονται καν στο φως της δημοσιότητας, δεν τα μαθαίνουμε ποτέ. Όλα αυτά δεν έχουν να κάνουν με κάποια έλλειψη οργάνωσης. Το κράτος δεν είναι ανοργάνωτο. Είναι πολιτική επιλογή οι διαδηλωτές να αντιμετωπίζονται από την αστυνομία σαν εχθροί».
Είναι λίγοι αυτοί που κάνουν μήνυση στους αστυνομικούς... οι αστυνομικοί για να τιμωρηθούν πρέπει να υπάρξουν ακλόνητα στοιχεία - Κώστας Παπαδάκης
Το Καμένο Παντελόνι του Δημάρχου
Κατευθύνομαι προς το Κοινωνικό Κέντρο «Λαμπηδόνα», στο Βύρωνα, ένα αυτοοργανωμένο χώρο της περιοχής. Συναντώ τον Γιάννη Φραγκιαδάκη, μέλος της «Λαμπηδόνας» για να μου εξιστορήσει όσα συνέβησαν πριν από καιρό, όταν δέχθηκαν απρόκλητα επίθεση από άντρες της ομάδας ΔΕΛΤΑ. «Ολα έγιναν μετά από μια πορεία στην περιοχή...», μου λέει ο Γιάννης. «Ήταν μια αντιφασιστική διαδήλωση για τον έναν χρόνο από την δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Ήταν μαζική αλλά πολύ ήρεμη. Τελειώνοντας αρκετός κόσμος κάθισε στο πάρκο. Κάποια στιγμή πλησιάζουν οκτώ μηχανάκια με ΔΕΛΤΑδες και ζητούν με προκλητικό τρόπο τα στοιχεία από δύο παιδιά. Ο κόσμος αντέδρασε με τη συμπεριφορά τους και εκείνοι εκδικητικά συνέλαβαν τα παιδιά. «Πως αντέδρασε δηλαδή ο κόσμος σε αυτό;», τον ρωτάω. «Φώναζαν όλοι "Αφήστε τα παιδιά"».
«Μέχρι και ο δήμαρχος Άκης Κατωπόδης εμφανίστηκε και είπε στους άνδρες της ΔΕΛΤΑ: "Είμαι ο δήμαρχος Βύρωνα, δείξτε μου τα στοιχεία σας παρακαλώ". Εκείνοι τότε σάστισαν μόλις άκουσαν αυτό, κοιτάχτηκαν μεταξύ τους και απλά ανέβηκαν στις μηχανές για να φύγουν. Μπήκαμε μπροστά από τις μηχανές για να μη φύγουν χωρίς να δώσουν εξηγήσεις και άρχισαν να μαρσάρουν απειλητικά και να χτυπάνε κόσμο. Μετά πέταξαν ανάμεσα μας καμιά δεκαριά κρότου λάμψης. Έσκασαν οι κρότου λάμψης ανάμεσα στον κόσμο, μάλιστα η μία έκαψε και το παντελόνι του δημάρχου. Έπειτα από όλα αυτά κάναμε μια παράσταση διαμαρτυρίας στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής. Ο δήμαρχος μπήκε μέσα για να ζητήσει εξηγήσεις και οι αστυνομικοί που ήταν στο τμήμα, είπαν αναφερόμενοι στους ΔΕΛΤΑδες: "Τι να σας πούμε κ. Δήμαρχε, αυτοί είναι ανεξέλεγκτοι". Οι αναίτιες συλλήψεις τουλάχιστον δεν έγιναν».
Ο Συμβολικός Ακτιβισμός που Εξελίχθηκε σε Ξυλοδαρμό
Ο Ιάσωνας Καλαθάς είναι φοιτητής του Παντείου. Πριν από ένα χρόνο συμμετείχε σε μια κινητοποίηση στο Υπουργείο Ναυτιλίας ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τους πνιγμούς μεταναστών στο Φαρμακονήσι. «Στόχος μας ήταν να κάνουμε έναν συμβολικό ακτιβισμό. Ήμασταν γύρω στα 60 άτομα, μπήκαμε μέσα στο Υπουργείο, μοιράζαμε κείμενα στους εργαζόμενους, είχαμε απλώσει και ένα πανό έξω από τον χώρο –μάλιστα προς υπεράσπισή μας, σε περίπτωση που πήγαινε κάτι στραβά, τραβούσαμε και ένα βίντεο. Όταν βγήκαμε από το Υπουργείο μας πλησίασαν ΔΕΛΤΑδες. Μιλούσαν άσχημα, έβγαλαν τα γκλομπ και άρχισαν να μας χτυπούν. Μας πήραν το πανό, μας πέταξαν κάτω. Ήταν μια αναίτια καταστολή, δεν είχε γίνει απολύτως τίποτα. Επρόκειτο για μια ειρηνική διαμαρτυρία. Σκέψου ότι ένας εργαζόμενος από ένα δίπλα μαγαζί βγήκε και άρχισε να τους φωνάζει να σταματήσουν, να μη μας χτυπούν χωρίς λόγο. Τον έπιασαν, τον πέταξαν κάτω και τον τραυμάτισαν και αυτόν!». Τον ρωτάω πως ακριβώς ήρθε στο σημείο η αστυνομία εφόσον δεν είχε γίνει απολύτως τίποτα. «Τους κάλεσε ο τότε Υπουργός Ναυτιλίας, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης », μου απαντά. «Στα ΜΜΕ μάλιστα, είχε αναπαραχθεί ότι σπάσαμε το γραφείο του, κάτι που δεν συνέβη ποτέ. Ειπώθηκε απλώς για να δικαιολογηθεί η καταστολή».
Ξύλο έως «Εσκεμμένης Λιποθυμίας»
Μια ακόμα χαρακτηριστική περίπτωση αστυνομικής βίας, με πρωταγωνίστρια την ομάδα ΔΕΛΤΑ, σημειώθηκε κατά την πρόσφατη Επέτειο της 17ης Νοέμβριου. Αμέσως μετά την καθιερωμένη πορεία, τα Εξάρχεια μετατράπηκαν σε ζώνη υπό ασφυκτικό κλοιό -τα δίκυκλα της ΔΕΛΤΑ αλώνιζαν μέσα στους δρόμους, με τους άνδρες της μονάδας να κραδαίνουν τα γκλομπ τους και να εκφοβίζουν ακόμα και περαστικούς. Ο Γιώργος Ντέντες είναι 20χρονος φοιτητής του ΤΕΙ Πειραιά, ο οποίος εκείνο το βράδυ δέχθηκε μια επίθεση ασύλληπτης σκληρότητας από τους άνδρες της ΔΕΛΤΑ. «Βρισκόμουν στη Ναυαρίνου με φίλους. Ξαφνικά εμφανίζονται γύρω στις πέντε μηχανές και μας επιτίθενται μόνο και μόνο επειδή καθόμασταν. Τρέχουμε να μπούμε σε ένα μαγαζί που βρισκόταν λίγο πιο κάτω, εγώ μένω τελευταίος. Με πιάνουν και αρχίζουν να με χτυπούν ασταμάτητα -έχω βάλει τα χέρια στο κεφάλι για να τρώω τα χτυπήματα στο σώμα. Πέφτω κάτω, με ξανασηκώνουν και συνεχίζουν. Κάποια στιγμή έκανα πως λιποθύμησα μήπως σταματήσουν. Μόνο τότε με εγκατέλειψαν κάτω στο δρόμο και έφυγαν...», μου λέει ο Γιώργος. Ρωτάω αν είχε προηγηθεί κάτι που να δικαιολογεί την επίθεση. «Απολύτως τίποτα! Λίγα μέτρα παραπέρα από εμένα και την παρέα μου βρισκόταν μια ολόκληρη διμοιρία των ΜΑΤ - συνυπήρχαμε χωρίς καν να συμβαίνει τίποτα. Δεν τους είχαμε πει τίποτα, ούτε εκείνοι -ξαφνικά ήρθε η ΔΕΛΤΑ και μας έκανε επίθεση!».
Η Συγκρότηση της Ομάδας ΔΕΛΤΑ
Επικοινωνώ με τον πρόεδρο του Σωματείου Ειδικών Φρουρών Αττικής, Βασίλη Ντούμα. Όπως ο ίδιος λέει: «Η ΔΕΛΤΑ συγκροτήθηκε τον Μάρτιο του 2009 με σκοπό να περιορίσει ακραία έκνομες ενέργειες στο κέντρο των Αθηνών. Εκείνη την εποχή ήταν σε έξαρση μια σειρά καταδρομικών επιθέσεων από αγνώστους σε τράπεζες, αστυνομικά τμήματα και καταστήματα. Αποκορύφωμα ήταν οι μαζικές καταστροφές -σε ανύποπτο χρόνο και όχι έπειτα από κάποια πορεία- στην οδό Σκουφά στο Κολωνάκι το 2009. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός της ΔΕΛΤΑ βασίστηκε στη λογική της ταχείας αντίδρασης –αυτού του τύπου οι "καταδρομικές" διαρκούσαν ελάχιστο χρόνο και συγκεκριμένα δεν υπερέβαιναν τα τέσσερα με πέντε λεπτά. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί λοιπόν το φαινόμενο, η τότε πολιτική ηγεσία με Υπουργό Δημοσίας Τάξης τον Προκόπη Παυλόπουλο και Υφυπουργό τον Χρήστο Μαρκογιαννάκη, σε συνεργασία με την ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ αποφάσισε τη συγκρότηση μιας μονάδας άμεσης επέμβασης από 300 ειδικά εκπαιδευμένους άνδρες, οι οποίοι θα κινούνταν περιμετρικά του κέντρου, σε ομάδες των δέκα ατόμων με έναν ομαδάρχη και θα είχαν την πρώτη επαφή και σύγκρουση με τους δράστες περίπου στα 3,5 λεπτά. Επελέγη μάλιστα να μετακινούνται με δίκυκλα ώστε να είναι ευέλικτοι μέσα στην πόλη, αλλά κυρίως να είναι "διαχειρίσιμα" τα μηχανάκια σε καταστάσεις άμεσης συμπλοκής και εννοώ να μπορούν να τα πετάξουν κάτω στο δρόμο, χωρίς να σβήσουν, αν η κατάσταση το επιβάλλει. Λίγο καιρό έπειτα από τη δημιουργία της ΔΕΛΤΑ και λόγω της παρουσίας της οι επιδρομές που προανέφερα σταμάτησαν».
Μόνο τον εξοπλισμό των ΔΕΛΤΑδων να δεις έχει άκρως επιθετικά χαρακτηριστικά, κοινώς αυτοί οι άνδρες δεν έχουν εκπαιδευτεί για να αμύνονται όπως τα ΜΑΤ, αλλά να επιτίθενται γρήγορα, πραγματοποιώντας σύντομες και αποτελεσματικές συμπλοκές
Ρωτώ τον πρόεδρο των Ειδικών Φρουρών Αττικής γιατί στα χρόνια που ακολούθησαν η μονάδα Δύναμης Ελέγχου Ταχείας Αντίδρασης συνδέθηκε με δεκάδες περιστατικά ακραίας αστυνομικής βίας, με θύματα πολίτες, διαδηλωτές, αλληλέγγυους, φοιτητές, συνταξιούχους. «Το βασικό είναι να καταλάβει κανείς έπειτα από ποια πολιτική αναγκαιότητα προέκυψε η ομάδα ΔΕΛΤΑ αλλά και πως ενήργησε στην πορεία κατόπιν των εντολών που δέχθηκε. Τι θέλω να πω; Ότι η ΔΕΛΤΑ δεν έχει καμία δουλειά σε πορείες, διαδηλώσεις ή να πραγματοποιεί καθημερινή αστυνόμευση στην πόλη. Η δομή, η ψυχοσύνθεση των ανδρών της και η εκπαίδευση που έλαβαν είναι επιχειρησιακά ορθή μονάχα σε περιπτώσεις ακραίων καταστάσεων, όπου έχει χαθεί ο έλεγχος από τις υπόλοιπες δυνάμεις και πρέπει να επέμβει κάποιος άμεσα για να περιοριστούν οι καταστροφές. Μόνο τον εξοπλισμό των ΔΕΛΤΑδων να δεις έχει άκρως επιθετικά χαρακτηριστικά, κοινώς αυτοί οι άνδρες δεν έχουν εκπαιδευτεί για να αμύνονται όπως τα ΜΑΤ που έχουν ασπίδες και χημικά, αλλά να επιτίθενται γρήγορα, πραγματοποιώντας σύντομες και αποτελεσματικές συμπλοκές. Τώρα το να τοποθετείς αυτά τα σιδερόφρακτα πληρώματα με τη συγκεκριμένη εκπαίδευση δίπλα σε φοιτητές, συνταξιούχους, πολίτες και κατοίκους είναι επιχειρησιακά επικίνδυνο. Εξ ου και υπάρχουν δεκάδες ακροαματικές διαδικασίες, τουλάχιστον 20 με 30, στα ποινικά δικαστήρια για άνδρες της ΔΕΛΤΑ. Τους χρησιμοποιούν για οποιαδήποτε υπηρεσιακή "λάντζα", ενώ τους εκπαίδευσαν για άλλες καταστάσεις. Ο σχεδιασμός και η λειτουργία τους είναι ολότελα διαφορετική. O ΔΕΛΤΑς και μόνο το χέρι του να σηκώσει με τις πλαστικές επιαγκωνίδες κάποιον θα τραυματίσει». Ρωτώ ποιες είναι οι εντολές που δέχθηκαν οι άνδρες της ΔΕΛΤΑ, τα προηγούμενα χρόνια, από την ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ κατά τη διάρκεια των πορειών ή των διαμαρτυριών που επιχείρησαν. «Αυτό ακριβώς είναι το θέμα, ότι η μονάδα ενεργούσε κατόπιν πολύ συγκεκριμένων εντολών της ηγεσίας και μάλιστα σε καταστάσεις αλλότριες του επιχειρησιακού σχεδιασμού της. Για αυτά βέβαια θα πρέπει να μιλήσεις με ανώτερους αξιωματικούς...», μου λέει ο Βασίλης Ντούμας.
... όταν τοποθετείς αυτά τα σιδερόφρακτα πληρώματα με τη συγκεκριμένη εκπαίδευση δίπλα σε φοιτητές, συνταξιούχους, πολίτες και κατοίκους είναι επιχειρησιακά επικίνδυνο
Ο απόστρατος στρατηγός, Γιώργος Σταύρακας, είναι ο άνθρωπος που συγκρότησε και εκπαίδευσε πριν από έξι χρόνια την μονάδα Δύναμης Ελέγχου Ταχείας Αντίδρασης. Συναντώ τον «θείο» όπως τον αποκαλούσαν οι άνδρες του σε ένα κεντρικό καφέ της πόλης -στα διπλανά τραπέζια κάθονται μικροπαράγοντες της Football League που ψιθυρίζουν «συνομωτικά» ποδοσφαιρικά κουτσομπολιά. Τον ρωτώ για την ακραία και ιδιαιτέρως βίαιη δράση της ομάδας που ο ίδιος σχεδίασε και διοίκησε μέχρι και τον Νοέμβριο του 2011. «Η ΔΕΛΤΑ συγκροτήθηκε με απόφαση της πολιτικής εξουσίας σε μια περίοδο που εκτιμήθηκε από την ίδια ότι υπήρχε μεγάλη αναγκαιότητα. Έχοντας χαθεί ο έλεγχος της δημόσιας τάξης, την περίοδο που ακολούθησε το Δεκέμβριο του '08, αποφασίστηκε η δημιουργία μιας μονάδας που θα ενεργούσε αποκλειστικά και μόνο σε καταστάσεις όπου οι υπόλοιπες αστυνομικές δυνάμεις αδυνατούσαν να ανταποκριθούν. Αυτό μου ζήτησαν να σχεδιάσω και αυτό συγκρότησα -μιλάμε για μια εποχή όπου, έπειτα από ένα αδιανόητο έγκλημα αστυνομικής αυθαιρεσίας, οι πολυήμερες συγκρούσεις είχαν εξουθενώσει τις κρατικές επιχειρησιακές υπηρεσίες. Έτσι πολιτικά στελέχη της κυβέρνησης αρχίζουν και αναζητούν εντός αστυνομίας έναν αξιωματικό που να γνωρίζει πως να συγκροτεί επιχειρησιακές μονάδες. Οι στρατηγοί επιλέγουν εμένα, όμως αμέσως "πέφτουν" τηλέφωνα από τον κομματικό μηχανισμό προς την ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ: "Μα καλά σε αυτόν αναθέσατε; Δεν υπάρχουν 'δικοί μας' αξιωματικοί; Αυτός εμφορείται από προοδευτικές ιδέες! Είναι δυνατόν;". Η απάντηση της ΕΛ.ΑΣ ήταν τότε: "Αυτόν διαθέτουμε με εμπειρία. Αν έχετε κάποιον καλύτερο και με γνώση να συγκροτεί τέτοιου τύπου μονάδες ας αναθέσετε σ' αυτόν". Δεν βρέθηκε κανείς και έτσι ανέλαβα εγώ».
...δεν στέλνεις τη ΔΕΛΤΑ έξω από νοσοκομείο να φυλάει νοσηλευόμενους κρατούμενους ψυχικά πάσχοντες, ούτε στο κέντρο της Αθήνας να κάνει αστυνομικούς ελέγχους και προσαγωγές. Εάν το κάνεις αυτό ως στρατηγός, σημαίνει ότι είσαι αστυνομικά αγράμματος.
Τον ρωτώ με ποια κριτήρια στελέχωσε τη μονάδα και αν εν τέλει οι φασίζουσες συμπεριφορές που έδειξαν οι άνδρες της ΔΕΛΤΑ στο δρόμο, σχετίζονται με λάθη στην επιλογή. «Σε τέτοιου τύπου ειδικές μονάδες τα κριτήρια επιλογής είναι πάντα ιδιαίτερα. Πρέπει να είναι άνθρωποι που δε φοβούνται τα σκληρά περιστατικά, που διαθέτουν απόθεμα ενέργειας και ψυχής, που είναι πειθαρχημένοι και με σεβασμό. Ο μέσος όρος ηλικίας της ΔΕΛΤΑ ήταν 28 με 30 έτη, οι περισσότεροι είχαν εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα στο παρελθόν, ήταν δηλαδή "ψημένοι" στη δουλειά κι όχι άγουρα παιδιά από τη σχολή αστυνομίας, κάτοχοι διπλώματος δικύκλου και είχαν περάσει -κατά τη στρατιωτική τους θητεία- από εκπαίδευση των ειδικών δυνάμεων του ελληνικού στρατού. Το πρόβλημα είναι ότι στην πορεία η ΔΕΛΤΑ έχασε τον επιχειρησιακό προσανατολισμό της. Εξ ου και τα δεκάδες κρούσματα αστυνομικής βίας». Τον ρωτώ τι ακριβώς σημαίνει ότι έχασε τον προσανατολισμό της. «Στα χρόνια που επακολούθησαν, μετά την μετάθεσή μου, τη χρησιμοποιούσαν πλέον σε καταστάσεις πιο ήπιες που δε χρειαζόταν. Για παράδειγμα δε στέλνεις τη ΔΕΛΤΑ έξω από νοσοκομείο να φυλάει νοσηλευόμενους κρατούμενους ψυχικά πάσχοντες, ούτε στο κέντρο της Αθήνας να κάνει αστυνομικούς ελέγχους και προσαγωγές. Εάν το κάνεις αυτό ως στρατηγός, σημαίνει ότι είσαι αστυνομικά αγράμματος.
Επίσης δε στέλνεις την ομάδα ΔΕΛΤΑ να αστυνομεύσει μια πορεία εργαζομένων, όπως δε στέλνεις τα ΜΑΤ στις καθαρίστριες, σε 100 γυναίκες στην ηλικία της μητέρας σου που ζητούν πίσω τη δουλειά τους ή αντιστοίχως δεν κατεβάζεις άνδρες των ΕΚΑΜ σε πορεία πολιτών ή δε στέλνεις την ομάδας ΔΙΑΣ σε πορεία απεργών φορτηγατζήδων. Κάθε κατάσταση απαιτεί συγκεκριμένο χειρισμό και υπάρχουν ήπια μέτρα στο πρώτο στάδιο για να την αντιμετωπίσεις. Δυστυχώς η ΔΕΛΤΑ χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές χωρίς να συντρέχει κανένας απολύτως λόγος. Απλώς οι στρατηγοί, που είχαν αρμοδιότητα, πάνω στον πανικό τους μην τους παρατηρήσει η πολιτική ηγεσία έστελναν τη ΔΕΛΤΑ παντού. Και αφού μετά δακρύβρεχτοι την ευχαριστούσαν για την αποτελεσματικότητά της, αργότερα οι ίδιοι την κατηγορούσαν για υπέρμετρη αστυνομική βία. Οι ίδιοι άνθρωποι που τους είχαν δώσει τις εντολές. Κοινώς φταίει το ρόπαλο που προκαλεί τον πόνο κι όχι το μυαλό που αποφασίζει και δίνει τις εντολές. Βέβαια ο αστυφύλακας είναι πάντα αναλώσιμος. Να σου δώσω ένα παράδειγμα; Όταν χτύπησε ο ΜΑΤατζής την γυναίκα από τις καθαρίστριες, ποιος έφταιγε πρώτα απ' όλους για τη θλιβερή εικόνα που αντικρίσαμε και μας έκανε να ντραπούμε κοινωνικά; Ένας! Ο ανώτατος αξιωματικός άνθρωπος που έστειλε τα ΜΑΤ απέναντι στις καθαρίστριες. Έπρεπε να αποπεμφθεί την επόμενη ώρα. Οι ΔΥΑΤ είναι για διάλυση όχλου σε επεισόδια και όχι φραγμός σε γυναίκες που γυρεύουν την αξιοπρέπειά τους.
Ο εκάστοτε Υπουργός δίνει εντολή να διαλυθεί μια πορεία και ο στρατηγός στη ΓΑΔΑ επιλέγει τους τρόπους. Αν αυτός είναι αστυνομικά αγράμματος, τότε το πρόβλημα μεταφέρεται στους πολίτες.
Όμως όταν υπάρχουν στρατηγοί που τους νοιάζουν μονάχα τα γαλόνια τους και μετρώντας 30 χρόνια στην υπηρεσία δε γνωρίζουν ούτε και ασχολήθηκαν ποτέ με την ουσιαστική λειτουργία και τη δράση της κάθε μονάδας του σώματος, τότε υπάρχει μείζον πρόβλημα. Μην γελιόμαστε, αν θέλουμε μια καλύτερη αστυνομία πρέπει να ξεκινήσουμε την εξυγίανση από ψηλά, όχι να περιοριστούμε στη βάση. Δε μπορεί να στέλνεις τη ΔΕΛΤΑ σε πορείες πολιτών, ενώ δεν πρέπει αυτοί οι άνδρες να βρίσκονται εκεί. Καίγεται ένας κάδος; "Να πάει η ΔΕΛΤΑ που επιχειρεί άμεσα" έλεγαν. Θυμάμαι ενα ανώτατο αξιωματικό στη ΓΑΔΑ που μου ζητούσε επειγόντως να στείλω ομάδες ΔΕΛΤΑ να επιβεβαιώσουν τη διέλευση από ένα σημείο μιας "ομάδας νεαρών παιδιών". Όταν τον ρώτησα αν γνωρίζει το αντικείμενο της μονάδας έδειξε ότι δεν είχε ιδέα. Μια άλλη φορά ένας στρατηγός έδωσε εντολή σε ΔΕΛΤΑδες να κυνηγήσουν αλλοδαπούς μικροπωλητές στην Ερμού. Ευτυχώς ο ομαδάρχης αρνήθηκε να εκτελέσει την εντολή του ανωτάτου αξιωματικού. "Δεν ασχολούμαστε εμείς με τέτοια θέματα" του απάντησε. Γι' αυτό υπάρχουν τόσα θύματα αστυνομικής βίας. Όταν ο χειρούργος θέλει να κάνει μια τομή δύο χιλιοστών, δε χρησιμοποιεί κουζινομάχαιρο. Όταν στέλνεις τη ΔΕΛΤΑ σε μια ειρηνική πορεία είναι σα να αφήνεις ελεύθερο ένα Ροτβάιλερ, εκπαιδευμένο να επιτίθεται, σε ένα πάρκο με μικρά παιδιά».
Ρωτώ τον απόστρατο στρατηγό, αν κατά τη διάρκεια της θητείας του στη ΔΕΛΤΑ, διαπίστωσε να λειτουργούν θύλακες της Χρυσής Αυγής εντός της μονάδας και αν έπεσαν αστην αντίληψή του φασίζουσες συμπεριφορές.«Σε αυτό αρμόδιοι να απαντήσουν είναι ο πρώην Υπουργός Δημοσίας Τάξης κ. Νίκος Δένδιας και ο πρώην αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ κ. Νίκος Παπαγιαννόπουλος, οι οποίοι διεξήγαγαν ενδελεχή έρευνα εντός της αστυνομίας. Δεδομένου μάλιστα ότι στον κ. Παπαγιαννόπουλο του απονεμήθηκε και ο βαθμός Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, σημαίνει ότι επιτέλεσε επάξια το καθήκον του, άρα και αυτή την έρευνα θα πρέπει να τη διεξήγαγε με επιτυχία. Συνεπώς να απευθυνθείς στους ίδιους». Του ζητώ να μου εξηγήσει γιατί ενώ η ομάδα ΔΕΛΤΑ επιχείρησε κατά απεργών, διαδηλωτών, εργαζομένων, ουδέποτε έδρασε στα πογκρόμ των χρυσαυγιτών κατά των μεταναστών. «Αν ήθελε η πολιτική εξουσία έδινε την εντολή και τελείωνε το πράγμα. Η ΔΕΛΤΑ κινείται με εντολές, αν τους πεις θέλω προσαγωγές, θα κάνουν προσαγωγές. Αν τους πεις θέλω συλλήψεις, θα κάνουν συλλήψεις. Αν τους πεις αναμένετε, αναμένουν. Τουλάχιστον επί των ημερών μου έτσι λειτουργούσαν. Μη γελιόμαστε όλα ξεκινούν από την πολιτική εξουσία. Ο εκάστοτε Υπουργός δίνει εντολή να διαλυθεί μια πορεία και ο στρατηγός στη ΓΑΔΑ επιλέγει τους τρόπους. Αν αυτός είναι αστυνομικά αγράμματος, τότε το πρόβλημα μεταφέρεται στους πολίτες. Αυτή είναι η πραγματικότητα για να ξέρει και ο κόσμος».
Μετά την αλλαγή της κυβέρνησης, η ομάδα ΔΕΛΤΑ αποτελεί ένα «αγκάθι» πια όχι μόνο στα στα πλευρά της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της ίδιας της ηγεσίας της ΕΛ.ΑΣ. Οι κατά καιρούς αποπομπές των επικεφαλής ή τα σεμινάρια «κόσμιας συμπεριφοράς» ουδέποτε απέδωσαν -τα κρούσματα αστυνομικής αυθαιρεσίας με δράστες τους «Rangers» της ομάδας Δύναμης Ελέγχου Ταχείας Αντίδρασης παραμένουν σύνηθες φαινόμενο. Η «απειλή» της δυσμενούς μετάθεσης -όσων «συλλαμβάνονται» να παρεκτρέπονται- απεδείχθη ημίμετρο έστω κι αν τους περασμένους μήνες τέσσερις άνδρες της ομάδας ΔΕΛΤΑ «υποβιβάστηκαν» σε σκοπούς στο κτίριο της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής. «Η ΔΕΛΤΑ είναι μια ομάδα καταστολής και επιβολής της τάξης, διοικητικά όμως δεν ανήκει στα ΜΑΤ αλλά στην Άμεση Δράση, δηλαδή, σε μια υπηρεσία με εντελώς διαφορετική λογική και μέθοδο αντιμετώπισης», λέει ανώτερος αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. Εντωμεταξύ, όπως παραδέχονται στελέχη του Αρχηγείου ένα μέρος της αυθαιρεσίας από πλευράς ΔΕΛΤΑ προκύπτει από το γεγονός ότι κάθε διμοιρία ενεργεί χωρίς την παρουσία ανώτερου αξιωματικού –ουσιαστικά χρέη ομαδάρχη εκτελεί η πιο «παλιά σειρά».
Μιλώντας πρόσφατα στην εφημερίδα Καθημερινή, ο νέος αναπληρωτής υπουργός Δημόσιας Τάξης, Γιάννης Πανούσης ήταν αποκαλυπτικός όσον αφορά το μέλλον της μονάδας: «Θα προβούμε σε ενοποίηση των μηχανοκίνητων μονάδων ΔΙ.ΑΣ. και ΔΕΛΤΑ. Ταυτόχρονα, θα ξεκινήσει άμεση συζήτηση για τον τρόπο λειτουργίας των μονάδων έκτακτης ανάγκης. Θα προχωρήσουμε σε αναδιάρθρωση όχι κατάργηση των ΜΑΤ. Θα ονομαστούν αλλιώς, αλλά Μονάδες Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών θα υπάρχουν». Ρωτώ τον απόστρατο στρατηγό, Γιώργο Σταύρακα, τη γνώμη του για αυτή την ενοποίηση. « Όταν γίνεται ενσωμάτωση δύο μονάδων με διαφορετικά χαρακτηριστικά η μία από την άλλη -που ανάγονται στην ψυχολογία και στην επιχειρησιακή τακτική- η αριθμητικά ισχυρότερη θα απορροφήσει την αριθμητικά υποδεέστερη. Με λίγα λόγια η ΔΙΑΣ θα απορροφήσει την ομάδα ΔΕΛΤΑ. Η ΔΙΑΣ βέβαια έχει ένα τελείως διαφορετικό προφίλ –η μονάδα Δίκυκλης Αστυνόμευσης εκπαιδεύτηκε και σχηματοποιήθηκε με αποστολή να είναι διαρκώς δίπλα στον πολίτη στην καθημερινότητα, να έχει κοινωνικό ρόλο. Ούτε βεβαίωση τροχονομικής παράβασης δεν έδινε -το "Σχέδιο Κοινωνικοποίησης" εφαρμοζόταν καθημερινά και παρακολουθούταν απ' όλη τη διοίκηση της μονάδας για την εφαρμογή του. Τώρα εάν επιχειρησιακά απαιτηθεί αύριο από τη ΔΙΑΣ να επεμβαίνει εν μέσω κοινωνικών αντιδράσεων, τότε αμέσως θα καταρρεύσει η βάση πάνω στην οποία χτίστηκε το οικοδόμημα. Επίσης, θα χρειαστούν αξιωματικοί με εμπειρία να χειριστούν τις ενσωματώσεις των διαφορετικών στοιχείων ΔΙΑΣ και ΔΕΛΤΑ, τις εκπαιδεύσεις και την οργάνωση του νέου σχήματος. Σας διαβεβαιώνω ότι αυτή την στιγμή δεν υπάρχουν. Την ίδια ώρα υπάρχει μία έξαρση βίας στο χώρο του ποδοσφαίρου και μεγάλη έχθρα μεταξύ οπαδών διαφορετικών ομάδων. Ας υποθέσουμε, κάτι που το έχουμε ζήσει κατ' επανάληψη: Πριν από την έναρξη ενός ντέρμπι μία μηχανοκίνητη πορεία με 300 οπαδούς κινούνται στο κέντρο της Αθήνας και γύρω από το γήπεδο αναζητώντας οργανωμένους οπαδούς άλλης ομάδας προκειμένου να έρθουν σε συμπλοκή. Έχει δείξει το παρελθόν ότι μέσα από τέτοιες συμπλοκές χάθηκαν ανθρώπινες ζωές. Το ερώτημα είναι ποια μονάδα θα μπορέσει επιχειρησιακά να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο γεγονός; Η νέα; Σας διαβεβαιώ καμία. Και φοβάμαι ότι η ενδεχόμενη απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής δεν αποτιμάται έναντι οποιουδήποτε επιχειρησιακού λάθους ή άλλου κόστους. Πολιτικού και μη».
Σύντομα θα φανεί ποιο ακριβώς θα είναι το «αναβαθμισμένο πρόσωπο» των «Μονάδων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών», όπως τις χαρακτήρισε εσχάτως ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης, Γιάννης Πανούσης –το βέβαιο είναι ότι το αλφάβητο της κρατικής καταστολής δεν θα ξεκινάει πια από το «δέλτα».
https://www.vice.com/gr/article/kbe4kx/omada-delta-via
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου