Κώστας Δικαίος
Θα είναι το επόμενο μέτωπο μετά από Ουκρανία και Μέση Ανατολή;
Στην περιοχή του Ινδικού και Δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού βρίσκονται 6 χώρες από την ομάδα της G20 (Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία και Αυστραλία). Ταυτόχρονα, από τη Νότια Σινική Θάλασσα και το Στενό της Ταιβάν διέρχεται το ένα τρίτο της παγκόσμιας ναυτιλίας. Συνολικά, προϊόντα αξίας άνω των 3,4 τρισ. δολαρίων μεταφέρονται μέσω αυτού του θαλάσσιου δρόμου. Από εκεί διεξάγεται το 14% του θαλάσσιου εμπορίου των ΗΠΑ και το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου της Κίνας, ενώ περίπου το 30% του συνόλου του παγκόσμιου αργού πετρελαίου διακινείται μέσω της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, το οποίο περιλαμβάνει το 90% των ενεργειακών αναγκών Ιαπωνίας και Κίνας!
Το 1945 οι ΗΠΑ απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο αυτών των ναυτικών δρόμων. Εγγυούνταν την ασφάλεια των μεταφορών, χρησιμοποιώντας περισσότερα από 280 πολεμικά πλοία και 340.000 ναύτες. Το 1979, όταν οι ΗΠΑ ήραν τη διπλωματική αναγνώριση από την Ταιβάν και τη μετέφεραν στη «μία και ενιαία Κίνα» –για να την προσεταιριστούν ενάντια στην ΕΣΣΔ– το ΑΕΠ τους ήταν δεκαπλάσιο σε σύγκριση με το κινεζικό. Από το 1990 η κοσμοκρατορία των ΗΠΑ προωθούσε την επέκταση της παγκοσμιοποίησης, αλλά και των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων. Σήμερα, το 62% των εμπορευματοκιβωτίων μεταφέρεται από λιγοστές ασιατικές και ευρωπαϊκές εταιρείες, το 93% των πλοίων κατασκευάζονται από την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, το ΑΕΠ της Κίνας πλησιάζει αυτό των ΗΠΑ, ο νέος «Δρόμος του Μεταξιού» τείνει να κυριαρχήσει στην Ευρασία και την Αφρική, οι στρατιωτικές δαπάνες της Κίνας αυξάνονται με ρυθμό 7% τον χρόνο. Αν και οι ΗΠΑ διατηρούν απόλυτη υπεροπλία στη θάλασσα, με 11 αεροπλανοφόρα έναντι 3 της Κίνας, οι υπερηχητικοί πύραυλοι και ο μεγάλος αριθμός πλοίων επιφανείας του Πεκίνου σημαίνουν ότι η πρωτοκαθεδρία του αμερικανικού ναυτικού στη Νότια Σινική Θάλασσα αμφισβητείται για πρώτη φορά από το 1945, ενώ ο Σι δηλώνει ότι η ενοποίηση της Ταιβάν δεν είναι ζήτημα που μπορεί να «μεταβιβαστεί από γενιά σε γενιά» και θα λυθεί είτε ειρηνικά είτε με τη βία!
Τα ανοιχτά μέτωπα είναι πολλά. Αρχίζοντας από την Ταιβάν, πρέπει να αναφέρουμε τρεις άξονες που καθιστούν πολύ πιθανή τη σύγκρουση. Ο πρώτος είναι ιδεολογικοπολιτικός και αφορά την υποτιθέμενη υπεράσπιση μιας δημοκρατίας που απειλείται από ένα αυταρχικό καθεστώς. Ο δεύτερος έχει να κάνει με τη στρατηγική θέση του νησιού, στη μέση αυτού που ονομάζεται Πρώτη Νησιωτική Αλυσίδα Άμυνας (Μαλαισία, Φιλιππίνες, Ταιβάν, Ανατολική Σινική θάλασσα, Οκινάουα,
Ιαπωνία) και επιτρέπει στις ΗΠΑ και τους Ασιάτες συμμάχους τους να συγκρατούν την κινεζική επέκταση και να εξασφαλίζουν τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων, δίνοντάς τους παράλληλα τη δυνατότητα να στραγγαλίσουν το εμπόριο της Κίνας σε περίπτωση ολοκληρωτικής σύγκρουσης. Ο τρίτος αφορά την εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από τους ημιαγωγούς που παράγει η Ταϊβάν — παράγει το 60% των ημιαγωγών στον κόσμο και περίπου το 93% των πιο προηγμένων που χρησιμοποιούνται στην τεχνητή νοημοσύνη. Υπολογίζεται ότι σε περίπτωση αποκλεισμού της Ταϊβάν από την Κίνα, η μείωση του παγκόσμιου ΑΕΠ θα φτάσει το 5%, ενώ σε περίπτωση εισβολής, το ποσοστό αυτό θα εκτιναχθεί στο 10,2%, εάν βεβαίως δεν πυροδοτήσει επέκταση της σύγκρουσης στον Ειρηνικό και δεν οδηγήσει στη χρήση πυρηνικών όπλων.
Οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Κίνας συνεπάγονται αύξηση του κόστους ζωής σε όλο τον κόσμο. Η αλληλεξάρτηση Δύσης-Κίνας (εμπορικές σχέσεις, χρηματοδότηση του αμερικανικού χρέους από την Κίνα) εξηγεί το γεγονός ότι παρά τον τεράστιο εμπορικό και τεχνολογικό ανταγωνισμό, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αναγνωρίζουν τη «μία Κίνα», την ίδια στιγμή που εξοπλίζουν το νησί για πόλεμο, ενώ και το Πεκίνο είναι προσεκτικό στις κινήσεις του ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση του «άξονα» με την Ρωσία. Πρόκειται για μια αντιφατική πολιτική που όμως είναι εγγενές στοιχείο του ιμπεριαλισμού σε περιόδους κρίσης και συνήθως εκρήγνυται οδηγώντας σε πολέμους, πράγμα που καθιστά μια σύγκρουση στον Ειρηνικό αδιαίρετη ενότητα με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αντιφατικό στοιχείο η (οικονομική κυρίως) αλληλεξάρτηση που υπάρχει ανάμεσα σε Δύση και Κίνα
Παράλληλα, υπάρχει μια σειρά νησιωτικών συμπλεγμάτων που αποτελεί συνοριακή διένεξη τόσο στην Ανατολική Σινική Θάλασσα μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας όσο και στη Νότια μεταξύ Κίνας και Βιετνάμ, Φιλιππίνων και Μαλαισίας! Ακόμα και τεχνητές νησίδες δημιουργεί και εξοπλίζει η Κίνα, ώστε να καταστήσει σαφή την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της στις θάλασσες αυτές. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, προωθούν συμμαχίες όπως η AUKUS (με Βρετανία και Αυστραλία) που περιλαμβάνει πυρηνικά υποβρύχια που θα εξασφαλίσουν την «ελευθερία των θαλασσών», την QUAD (Ιαπωνία, Ινδία, Αυστραλία) που προσπαθεί να εμπλέξει την Ινδία σε ένα αντικινεζικό μπλοκ παρά την ουδετερότητά της έναντι της Ρωσίας, και διμερείς συμμαχίες με Φιλιππίνες (βάσεις και συμφωνίες για πυρηνική ενέργεια) και Βιετνάμ (αξιοποιώντας τη διένεξή του με την Κίνα). Όμως, το 2021 το εξωτερικό εμπόριο της Κίνας με τις χώρες της ΝΑ Ασίας ήταν 878,2 δισ. δολάρια, ενώ των χωρών αυτών με τις ΗΠΑ μόλις 362 δισ. πράγμα που εμποδίζει μια απομάκρυνσή τους από την Κίνα.
Η κατάσταση περιπλέκεται με τη διένεξη Ρωσίας-Ιαπωνίας για τις νήσους Κουρίλες στον Βορρά, οι οποίες έχουν καταληφθεί από τη Ρωσία στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι διαπραγματεύσεις έχουν σταματήσει λόγω της στήριξης της Ιαπωνίας στην Ουκρανία, ενώ η Κίνα, σε μια στροφή από την πολιτική του Μάο το 1964, δεν θεωρεί πλέον τα νησιά ιαπωνικό έδαφος. Η Ρωσία είχε ήδη ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στον Δυτικό Ειρηνικό, δοκιμάζοντας πυραύλους και πραγματοποιώντας κοινές ασκήσεις με τον κινεζικό στρατό, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό περικύκλωσαν την Ιαπωνία. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τη σύγκρουση της Βόρειας Κορέας με τη Νότια, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία (ειδικά μετά τη συνεργασία Πιονγκγιάνγκ και Μόσχας για την προμήθεια πυρομαχικών με αντάλλαγμα πυρηνική τεχνογνωσία), τότε μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος της απειλής μιας σύγκρουσης στον Ινδοειρηνικό.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (24.2.24)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου