ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥ ΣΥΡΙΖΑ – ΕΝΩΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: Απόψεις και παραστάσεις για τις πολλαπλές διαστάσεις της καπιταλιστικής κρίσης και τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπισή της.Συντρόφισσες και Σύντροφοι Φίλες και Φίλοι,
Σας ευχαριστούμε που βρίσκεστε σήμερα εδώ. Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για εμάς να συζητάμε με ανθρώπους που ο πολιτισμός είναι η ίδια ζωή τους.
Στην διάρκεια αυτής της κρίσιμης εκλογικής μάχης, ερχόμαστε σε συνεχή επαφή με τα προβλήματα, την ανασφάλεια, την ανάγκη και την θέληση των ανθρώπων να σταθούν όρθιοι. Μέσα στις συνθήκες αυτές η συνάντηση με τους ανθρώπους από τον χώρο του πολιτισμού είναι μια εντελώς ιδιαίτερη συνθήκη. Γιατί προφανώς πρόκειται για ανθρώπους που διεκδικούν όπως και κάθε άλλος το δικαίωμα να ζουν να εργάζονται και να δημιουργούν με αξιοπρέπεια. Αλλά την ίδια στιγμή πρόκειται για έναν χώρο, του οποίου η δουλειά, η σκέψη, η ευαισθησία, αφήνει ένα ισχυρό αποτύπωμα στην κοινωνία. Και βεβαίως και στην Αριστερά.
Η συνάντηση της Αριστεράς με τον πολιτισμό δεν είναι μόδα. Θα πω μόνο ότι οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες της Εθνικής Αντίστασης, η Επιθεώρηση Τέχνης και οι άνθρωποι που συσπειρώθηκαν γύρω της, είναι πολύ βαριά κληρονομιά. Και η μεγάλη κοινωνική επιρροή της Αριστεράς οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτούς. Η ηρωική παρουσία ανθρώπων όπως ο Ρίτσος και ο Κατράκης στην Μακρόνησο, η κοινωνική επίδραση της μουσικής του Θεοδωράκη, η ηγεμονία της αριστεράς στη λογοτεχνία και το θέατρο γα χρόνια, είναι πράγματα που διαμόρφωσαν με καθοριστικό τρόπο την φυσιογνωμία της Αριστεράς στην Ελλάδα.
Προφανώς οι εποχές αλλάζουν. Αλλά σήμερα υπάρχει μια νέα γραμμή υπεράσπισης του πολιτισμού. Γιατί κατά την άποψή μας, ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό. Όπως είναι η παιδεία, όπως είναι η ποιότητα ζωής, όπως είναι η υπεράσπιση του περιβάλλοντος. Το κοινωνικό όφελος από την ανάπτυξή του δεν μεταφράζεται άμεσα σε οικονομικά μεγέθη.
Η πραγματικότητα λέει ότι τα δημόσια αγαθά βρίσκονται στο στόχαστρο πολύ καιρό πριν. Και ιδιαίτερα την εποχή που η επέλαση του ιδιωτικού συμφέροντος στην δημόσια ζωή, εξαπολύθηκε ολοκληρωτικά με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού. Και το μνημόνιο είναι η φυσική συνέχεια του εκσυγχρονισμού σε έκτακτη και συμπυκνωμένη μορφή.
Το ερώτημα σήμερα είναι πως θα υπερασπιστούμε τον χώρο του πολιτισμού, που καλύπτει τόσο ευρύ πεδίο. Υπάρχει η πολιτιστική κληρονομιά, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, που παραδίδονται στην εγκατάλειψη ή οδηγούνται στο κλείσιμο.
Υπάρχει ο χώρος του βιβλίου, που με την αύξηση του ΦΠΑ οδηγείται με εντελώς παράλογο και μεθοδευμένο τρόπο σε κρίση. Υπάρχει το Θέατρο, χώρος όπου η ενίσχυση και η στήριξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας, πέρα από καθαρά εμπορικές παραμέτρους, παίζει τεράστιο ρόλο. Υπάρχει ο κινηματογράφος, όπου οι προσπάθειες που γίνονται είναι εξαιρετικά αξιόλογες αλλά είναι αδύνατον να προχωρήσουν χωρίς δημόσια στήριξη και στρατηγική.
Υπάρχει και η τηλεόραση που θα μπορούσε να παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στην στήριξη και την ανάδειξη της πολιτιστικής δουλειάς για κάθε τομέα. Αλλά όλα αυτά σε μια άλλη Ελλάδα. Όχι στην Ελλάδα του Μνημονίου, όπου οι περικοπές των δαπανών πολλαπλασιάζονται ανά δίμηνο ή τρίμηνο, προκειμένου να ενισχύσουμε με 50 δις τις τράπεζες. Εκεί δεν υπάρχει χώρος για Κρατικά Θέατρα, για Μουσεία, για Πινακοθήκες, για εθνική πολιτική στο βιβλίο. Δεν υπάρχει καλά καλά χώρος ούτε για δημόσια τηλεόραση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μιλήσει για την ανάγκη να πετάξουμε από πάνω μας τα Μνημόνιο και τις δανειακές συμβάσεις, την ανάγκη να ανοίξουμε νέους δρόμους, συγκροτώντας με την στήριξη της κοινωνίας έναν Νέο Συνασπισμό Εξουσίας.
Μας ρωτούν αν έχουμε σχέδιο εξόδου από την κρίση. Απαντάμε: Όχι μόνο έχουμε σχέδιο, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εκείνη η δύναμη που πρώτη αυτή έφερε στη δημόσια συζήτηση προτάσεις, ιδέες και εναλλακτικές στρατηγικές επιλογές, που σήμερα βρίσκονται στο κέντρο της αντιπαράθεσης σε όλη την Ευρώπη.
Σήμερα έχει πλέον καταστεί κοινός τόπος το γεγονός ότι τα όσα ζούμε στην Ελλάδα δεν συνιστούν μια ελληνική ιδιαιτερότητα, αλλά έκφραση μιας παγκόσμιας και ευρωπαϊκής συστημικής κρίσης του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, όπως από την αρχή είπαμε.
Σήμερα γίνεται πλέον φανερό εκείνο που εμείς πρώτοι είπαμε. Ότι δηλαδή η χώρα μας έγινε πειραματόζωο από ξένα κέντρα και εγχώριες δυνάμεις προκειμένου να εφαρμοσθεί ένα σχέδιο πανευρωπαϊκής εμβέλειας, που στόχο έχει την περιστολή της Δημοκρατίας, τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, τη διαρκή λιτότητα των μισθών, την εμπέδωση ενός πιο αυταρχικού καπιταλισμού, στον οποίο οι αγορές και τα μεγάλα συμφέροντα θα ελέγχουν την πολιτική αντί να ελέγχονται από αυτήν.
Το σχέδιό μας αναπτύσσεται σε 3 επίπεδα:
1. Το πρώτο είναι η άμεση «ανάσχεση της κρίσης»,
Σήμερα είναι πιο ορθό να μιλήσουμε για σταμάτημα της καταστροφής διότι σε μια οικονομία σε πτώση τίποτε δεν μπορεί να σταθεί όρθιο.
Προτείνουμε μέτρα και μεταρρυθμίσεις διαφορετικού τύπου, που μπορούν να βάλουν την κοινωνία και την οικονομία σε μια νέα κατεύθυνση ανόρθωσης και ανασυγκρότησης, αφήνοντας πίσω τα χρεοκοπημένα μοντέλα του χθες.
2. Το δεύτερο είναι το επίπεδο της κατεύθυνσης και του νέου προσανατολισμού.
Η κρίση που ζούμε, από μια κρίση οικονομική έχει μετεξελιχθεί σε κρίση προσανατολισμού σε ό,τι αφορά όχι την ποσότητα αλλά την ποιότητα της ανάπτυξης, τα παραγωγικά και καταναλωτικά πρότυπα, το εργασιακό και το κοινωνικό μοντέλο, το περιεχόμενο της δημοκρατίας, τις αξίες και τις μορφές της συλλογικής μας ζωής.
Οι άμεσες προτάσεις που κάνουμε εντάσσονται και συνθέτουν ταυτόχρονα ένα νέο προσανατολισμό προς νέους τρόπους παραγωγής και αναδιανομής με βάση τις αξίες της ελευθερίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης.
Για μας η επιστροφή στα πριν την κρίση ή τα πριν το ευρώ καθεστώτα σε Ελλάδα και Ευρώπη δεν συνιστά διέξοδο.
Ούτε βλέπουμε το μέλλον της κοινωνίας μας στα αποτυχημένα παραδείγματα του υπαρκτού σοσιαλισμού ή της μεταλλαγμένης από το νεοφιλελευθερισμό σοσιαλδημοκρατίας.
Δική μας ξεκάθαρη επιλογή είναι η πάλη για αλλαγή των συσχετισμών σε Ελλάδα και Ευρώπη, η «έξοδος» από τις καταστροφικές πολιτικές των μνημονίων και το νεοφιλελευθερισμού, για τον κοινωνικό μετασχηματισμό στην Ελλάδα και την επανίδρυση της Ευρώπης στη βάση της αλληλεγγύης των λαών.
3. Το τρίτο επίπεδο είναι εκείνο της Δημοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας, των κοινωνικών και πολιτικών φορέων που θα αναλάβουν το βάρος και την ευθύνη της ανασυγκρότησης.
Ποια κόμματα, ποια συνδικάτα, με ποιες μορφές συλλογικής συγκρότησης, με ποια δημοκρατία, με ποια εξουσία και ποια σχέση του λαού με αυτήν, θα μπορέσουμε να βγούμε από την κρίση;
Κανένα σχέδιο, και το πιο άρτιο τεχνοκρατικά, δεν θα έχει καμιά τύχη αν δεν έχει απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα.
Δεν υπάρχουν προοδευτικές λύσεις με την κοινωνία και το λαό στο περιθώριο.
Γι’ αυτό εμείς λέμε πως ο δικομματισμός και οι πρακτικές του ανήκουν στο παρελθόν.
Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια νέα, πραγματική δημοκρατία η οποία θα κατοχυρώνεται με τους αγώνες του λαού και με ένα νέο σύνταγμα, ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό συνασπισμό, μια νέα σχέση της κοινωνίας με το κράτος και την εξουσία.
Το σχέδιό μας είναι ταξικό και πατριωτικό ταυτόχρονα.
Διότι χωρίς «ανόρθωση» των εργαζόμενων τάξεων δεν μπορεί να υπάρξει ανόρθωση της κοινωνίας, χωρίς ικανοποίηση των αναγκών των πολλών και το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όλων, δεν μπορεί να υπάρξει πολιτισμένη κοινωνία.
Ταυτόχρονα χωρίς την υπεράσπιση της κοινωνίας, της δημοκρατίας και των συλλογικών όρων της κοινωνικής μας ζωής, οι εργαζόμενοι δεν μπορούν ούτε να ικανοποιήσουν ούτε να διεκδικήσουν καν τα δίκαιά τους.
Το σχέδιό μας είναι εθνικό και ευρωπαϊκό ταυτόχρονα.
Διότι δεν υπάρχουν δύο δρόμοι στην πραγματικότητα.
Στην εποχή του διεθνοποιημένου καπιταλισμού κανένα «εθνικό σχέδιο» δεν μπορεί να έχει τύχη αν δεν εντάσσεται σε μια ευρύτερη διεθνή δυναμική, αν δεν οικοδομεί σχέσεις συνεργασίας και αλληλεγγύης με άλλους λαούς.
Ταυτόχρονα καμιά λύση δεν θα έλθει από τα έξω, καμιά κοινή ευρωπαϊκή λύση δεν θα προκύψει αν δεν κατακτηθούν οι όροι της στην κάθε χώρα ξεχωριστά.
Ειδικά σήμερα, με την τεράστια κρίση του χρέους να χρησιμοποιείται ως ανοιχτή πληγή και μηχανισμός ωμού εκβιασμού του λαού και της κοινωνίας, έχουμε κάθε λόγο να επιδιώξουμε μια ευρωπαϊκή λύση, αφού οι εξατομικευμένες ρυθμίσεις, με την κάθε χώρα ξεχωριστά, έχουν οδηγήσει ήδη σε υποδουλωτικές συμφωνίες τύπου «Βερσαλλιών», με την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία να είναι τα πρώτα αλλά όχι τα τελευταία θύματα αυτής της τακτικής.
Το σχέδιό μας βλέπει μακριά, πέρα από το σήμερα, πέρα από την κρίση, τον καπιταλισμό και τα παρωχημένα υποδείγματα του παρελθόντος.
Η κρίση που ζούμε μας υπενθύμισε τα όρια του καπιταλισμού και μας προειδοποιεί να μην παγιδεύσουμε τις προσδοκίες και τα οράματα των νέων γενεών μέσα στα ασφυκτικά όρια των κερδών, του ατομικισμού και της ιδιοτέλειας ως υπέρτατων σκοπών της ζωής.
Οι τεράστιες τεχνικές και επιστημονικές δυνατότητας της εποχής μας από τη μια, και η απέραντη φτώχεια, ο ανθρώπινος πόνος και το οξύτατο κοινωνικό πρόβλημα, που κυριαρχούν στον κόσμο μαζί με την απειλητική οικολογική κρίση και την κλιματική αλλαγή, δείχνουν την ανάγκη μιας νέας παγκόσμιας αναγέννησης, που εμείς επιμένουμε να κατανοούμε ως ένα νέο σοσιαλισμό για τον 21ο αιώνα.
Όμως, ακριβώς, επειδή έχουμε ένα όραμα για το μέλλον, μας ενδιαφέρει ζωηρά το παρόν.
Nα στηρίξουμε την κοινωνία και τη δημοκρατία τώρα.
Nα δώσουμε λύσεις, ακόμη και λύσεις ατελείς στα άμεσα προβλήματα και τις ανάγκες των ανθρώπων.
Δεν επενδύουμε στην εξαθλίωση της κοινωνίας.
Στην εξαθλίωση και την απελπισία επενδύουν πολιτικά εκείνες οι δυνάμεις που με την πολιτική τους τις προκαλούν.
Διότι θέλουν τους λαούς απελπισμένους, εξαρτημένους και υποταγμένους, ώστε να μην μπορούν να κάνουν ελεύθερα επιλογές.
Εμείς «επενδύουμε» στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων, στην ικανότητά τους να κάνουν επιλογές χωρίς εκβιασμούς και εξαρτήσεις, και να μπορούν να οραματίζονται και να αγωνίζονται για ένα καλύτερο κόσμο.
Γι’ αυτό, στις παρούσες συνθήκες, δίνουμε βάρος σε προτάσεις και μέτρα που μπορούν να φέρουν άμεσα μια αντιστροφή της κατάστασης.
Ακριβώς γι’ αυτό δεσμευόμαστε να αγωνισθούμε και μετά τις εκλογές με ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα για ένα πρόγραμμα άμεσων μέτρων και διεκδικήσιμων στόχων, επιδιώκοντας την κοινή δράση και τη συμπαράταξη των ευρύτερων κοινωνικών δυνάμεων.
Φίλες και φίλοι,
Την κρίση και την επιθετική πολιτική των μνημονίων δεν πρέπει να την αντιμετωπίσουμε μόνο αμυντικά.
Δεν πρέπει να σκύψουμε ούτε να κλειστούμε στα προβλήματά μας.
Πρέπει να οργανώσουμε την αλληλεγγύη, τη συλλογικότητα, να κάνουμε πολιτική κατεύθυνση την αγανάκτηση, και πολιτικό όπλο το θυμό.
Γι’ αυτό εμείς στηρίξαμε το κίνημα των πλατειών και κάθε άλλη μορφή, που στη συρρίκνωση της δημοκρατίας απαντά με πραγματική και άμεση δημοκρατία.
Στηρίζουμε τους πειραματισμούς για μια αλληλέγγυα οικονομία των αναγκών, καθώς και κάθε προσπάθεια που αναζητά δημοκρατικές και συλλογικές μορφές πέρα από τα αδιέξοδα των αγορών.
Θέλουμε ακόμη πιο αποφασιστικά να στηρίξουμε πρωτοβουλίες νέων ανθρώπων και να διεκδικήσουμε δημόσιες πολιτικές που να εξαλείψουν εμπόδια στη νέα γενιά, στους νέους επιστήμονες, τους νέους καλλιτέχνες και δημιουργούς, τους νέους επαγγελματίες και νέους επιχειρηματίες που ανιχνεύουν νέους δρόμους μέσα στις σκληρές συνθήκες που δημιουργεί η κρίση, αλλά και οι ανάλγητες πολιτικές και τα κυκλώματα μεγάλων και μικρών συμφερόντων.
Θέλουμε και μπορούμε, μέσα στην καρδιά της κρίσης, μέσα από τα κοινωνικά ερείπια που δημιουργεί η πολιτική των μνημονίων, να δημιουργήσουμε μαζί με τους νέους και τις νέες της πατρίδας μας μια δημοκρατική και πολιτισμική αναγέννηση.
Αυτή είναι η δική μας απάντηση στην κρίση και ο δρόμος της εξόδου απ’ αυτήν.
Και σε αυτή τη προσπάθεια θέλουμε να έχουμε, φυσικό σύμμαχο, τους διανοούμενους τους καλλιτέχνες, τους ανθρώπους που παράγουν πολιτισμό και καταπιάνονται με τις τέχνες και τα γράμματα.
Όχι γιατί θέλουμε να τους δείξουμε το σωστό δρόμο, αλλά για να ανιχνεύσουμε και να αναζητήσουμε μαζί το δρόμο για τη πολιτιστική αναγέννηση του λαού και τη δημοκρατική ανασυγκρότηση της πατρίδας μας.
Γιατί εμείς δε νοιαζόμαστε να γίνουμε μηχανοδηγοί στο τραίνο, αν αυτό θα συνεχίσει να πατά πάνω στις ράγες του νεοφιλελευθερισμού και του μνημονίου και άρα θα πορεύεται στη καταστροφή.
Εμείς θέλουμε να αλλάξουμε τις ράγες. Και για αυτό δεν αρκεί η ψήφος. Ούτε μπορούμε μοναχοί μας.
Και σε αυτό τον αγώνα σας πρωταγωνιστές.
Η συνάντηση της Αριστεράς με τον πολιτισμό δεν είναι μόδα.
Η ηρωική παρουσία ανθρώπων όπως ο Ρίτσος και ο Κατράκης στην Μακρόνησο, η κοινωνική επίδραση της μουσικής του Θεοδωράκη, η ηγεμονία της αριστεράς στη λογοτεχνία και το θέατρο γα χρόνια, είναι πράγματα που διαμόρφωσαν με καθοριστικό τρόπο την φυσιογνωμία της Αριστεράς στην Ελλάδα.
Όσα ζούμε στην Ελλάδα δεν συνιστούν μια ελληνική ιδιαιτερότητα, αλλά έκφραση μιας παγκόσμιας και ευρωπαϊκής συστημικής κρίσης του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού
Το σχέδιό μας αναπτύσσεται σε 3 επίπεδα:
Άμεση «ανάσχεση της κρίσης
Κατεύθυνση και νέος προσανατολισμός.
Δημοκρατία, λαϊκή κυριαρχία
Χρειαζόμαστε μια νέα, πραγματική δημοκρατία η οποία θα κατοχυρώνεται με τους αγώνες του λαού και με ένα νέο σύνταγμα
Το σχέδιό μας είναι εθνικό και ευρωπαϊκό ταυτόχρονα. Το σχέδιό μας βλέπει μακριά, πέρα από το σήμερα, πέρα από την κρίση, τον καπιταλισμό και τα παρωχημένα υποδείγματα του παρελθόντος.
Δεν επενδύουμε στην εξαθλίωση της κοινωνίας. Στην εξαθλίωση και την απελπισία επενδύουν πολιτικά εκείνες οι δυνάμεις που με την πολιτική τους τις προκαλούν. Διότι θέλουν τους λαούς απελπισμένους, εξαρτημένους και υποταγμένους, ώστε να μην μπορούν να κάνουν ελεύθερα επιλογές. Εμείς «επενδύουμε» στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων, στην ικανότητά τους να κάνουν επιλογές χωρίς εκβιασμούς και εξαρτήσεις, και να μπορούν να οραματίζονται και να αγωνίζονται για ένα καλύτερο κόσμο.
Πρέπει να οργανώσουμε την αλληλεγγύη, τη συλλογικότητα, να κάνουμε πολιτική κατεύθυνση την αγανάκτηση, και πολιτικό όπλο το θυμό.
Θέλουμε ακόμη πιο αποφασιστικά να στηρίξουμε πρωτοβουλίες νέων ανθρώπων και να διεκδικήσουμε δημόσιες πολιτικές που να εξαλείψουν εμπόδια στη νέα γενιά, στους νέους επιστήμονες, τους νέους καλλιτέχνες και δημιουργούς, τους νέους επαγγελματίες και νέους επιχειρηματίες που ανιχνεύουν νέους δρόμους μέσα στις σκληρές συνθήκες που δημιουργεί η κρίση
Μέσα από τα κοινωνικά ερείπια που δημιουργεί η πολιτική των μνημονίων, να δημιουργήσουμε μαζί με τους νέους και τις νέες της πατρίδας μας μια δημοκρατική και πολιτισμική αναγέννηση.
Σε αυτή τη προσπάθεια θέλουμε να έχουμε, φυσικό σύμμαχο, τους διανοούμενους τους καλλιτέχνες, τους ανθρώπους που παράγουν πολιτισμό και καταπιάνονται με τις τέχνες και τα γράμματα.
Όχι γιατί θέλουμε να τους δείξουμε το σωστό δρόμο, αλλά για να ανιχνεύσουμε και να αναζητήσουμε μαζί το δρόμο για τη πολιτιστική αναγέννηση του λαού και τη δημοκρατική ανασυγκρότηση της πατρίδας μας.