ΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ - Παράδειγμα κομμουνιστή λαϊκού αγωνιστή

ΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ

Παράδειγμα κομμουνιστή λαϊκού αγωνιστή

Το μνημείο, στον τόπο της εκτέλεσής του

Στις 14 Αυγούστου 1954 και ώρα 5.25' το πρωί, στη θέση Αγία Μαρίνα στο Δαφνί, εκτελέστηκε ο κομμουνιστής ηγέτης Ν. Πλουμπίδης.
«Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ», έγραψαν την ίδια μέρα οι αθηναϊκές εφημερίδες, υπογραμμίζοντας ως βασικά στοιχεία του γεγονότος ότι ο εκτελεσμένος «αντιμετώπισε με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος» και «δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήση, ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του» (Εφημερίδες 14/8/1954).

Ως τελευταίες λέξεις του Ν. Πλουμπίδη οι εφημερίδες κατέγραψαν τη φράση «Αφήνω ένα τιμημένο όνομα στο παιδί μου», που, πάντα σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, ειπώθηκε στο πλαίσιο του διαλόγου του, λίγο πριν συναντήσει το θάνατο, με το βασιλικό επίτροπο Πολυχρονόπουλο («ΤΑ ΝΕΑ» 14/8/1954, «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» 14/8/1954 κ.α.).
Δε χωράει αμφιβολία πως ο Ν. Πλουμπίδης άφησε ένα σπουδαίο και τίμιο όνομα στο παιδί του, αλλά και μια βαριά κληρονομία σ' όσους συνέχισαν και συνεχίζουν το έργο του, στους κομμουνιστές και στις κομμουνίστριες, στα μέλη και στα στελέχη, στους φίλους και στους οπαδούς του ΚΚΕ. Κι αυτή η κληρονομιά πρέπει να διαφυλαχτεί και να μεταδοθεί από γενιά σε γενιά καθαρή και ανόθευτη, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια επιχειρείται συστηματικά, μέσα από βιβλία και άρθρα, να αλλοιωθούν η εικόνα, το έργο και η παρακαταθήκη του, να εμφανιστεί στη θέση του κομμουνιστή Πλουμπίδη ένας άλλος, ο οποίος, τάχα, βρισκόταν σε διαρκή εμπόλεμη κατάσταση με το ΚΚΕ και την τότε ηγεσία του, ειδικότερα δε με τον Ν. Ζαχαριάδη, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να επιδιώξει την εξόντωσή του. «Στην πραγματικότητα - γράφουν (Δ. Παπαχρίστου: «Ν. Πλουμπίδης - Ντοκουμέντα», εκδόσεις «Δελφίνι» 1997, σελ. 61) - «ο Ζαχαριάδης έβλεπε πάντοτε τον Πλουμπίδη ως άνθρωπο μη υποταγμένο σ' αυτόν, που σκέπτεται κι έχει δική του γνώμη και είναι πιθανόν κάποτε να απειλήσει την ηγεσία του και την παντοκρατορία του». Τα ίδια ισχυρίζονται και άλλοι.

Ο Ν. Πλουμπίδης, πεσμένος ανάμεσα σε πέτρες και χόρτα, λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτέλεσή του μπροστά στους χωροφύλακες - εκτελεστές, που, αφού θα του λύσουν τα χέρια από τις χειροπέδες, θα τον μεταφέρουν στο ανατρεπόμενο του δήμου...

Δικαίωμα, ασφαλώς, του οποιουδήποτε είναι να γράφει ό,τι θέλει, αρκεί να το τεκμηριώνει και να το στηρίζει σε αξιόπιστες πηγές, τις οποίες οφείλει να δημοσιοποιεί, για να μπορεί και ο τελευταίος αναγνώστης να κρίνει. Αν αυτό έκαναν και οι προαναφερόμενοι στα γραπτά τους, εύκολα θα μπορούσε να διαπιστωθεί πως όλα αυτά που εμφανίζουν ως το πόρισμα «βαθιάς ιστορικής έρευνας» δεν είναι τίποτε περισσότερο από αναπαραγωγή της προπαγάνδας, που καλλιεργούσαν και διοχέτευαν, συστηματικά και με μέθοδο, στη δημοσιότητα, στις αρχές της 10ετίας του '50, η Ασφάλεια, η ΚΥΠ και τα κάθε λογής αντικομμουνιστικά επιτελεία του κράτους, υπό την καθοδήγηση της CIA. Αν, όμως, παραδέχονταν αυτοί οι εμβριθείς «ιστορικοί ερευνητές» αυτό το πράγμα, θα έπρεπε στη συνέχεια να εξηγήσουν, γιατί, κατά τη γνώμη τους, η ιστορική αλήθεια γύρω από την υπόθεση Πλουμπίδη βρίσκεται στα όσα προπαγάνδισαν γι' αυτόν τα κρατικά επιτελεία του αντικομμουνισμού, στις τότε συνθήκες.
Οι συνθήκες της περιόδου ήταν τόσο αντίξοες για το Κόμμα και τον ίδιο, που αναγκαστικά βρέθηκε να δίνει μόνος τη μάχη υπεράσπισης του Κόμματος και των αξιών του, αφήνοντας πίσω του ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για τη στάση, μπροστά στον ταξικό εχθρό, του μέλους του ΚΚΕ. Με την πιο βαθιά εμπιστοσύνη στην ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα και πέρα από τις όποιες αναποδιές - που δεν είναι και έξω από την ανθρώπινη φύση και δράση - βρεθούν στο δρόμο του, προκειμένου να στήσουν ανυπέρβλητα εμπόδια ή και να κλονίσουν συνειδήσεις. Κάποιοι βεβαίως θέλουν να παρουσιάζουν τον Πλουμπίδη ως τον άνθρωπο που βρέθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου και μπρος στο εκτελεστικό απόσπασμα, κυνηγημένος από εχθρούς, φίλους και συντρόφους, μα προπαντός από την ίδια την καθοδήγηση του Κόμματος. Και το κάνουν, έχοντας προσπεράσει πλέον τον ίδιο δρόμο, μα με αλλοιωμένη τη συνείδηση και κλονισμένη την πίστη στην υπόθεση του λαού και προπαντός χωρίς ίχνος από το προτέρημα της ανιδιοτέλειας του αγωνιστή. Μόνο που, γι' αυτό ακριβώς, το σύστημα, όχι μόνο καραδοκεί, αλλά στήνει παγίδες και δόκανα, για να λυγίσει, να «σπάσει» και να χρησιμοποιήσει σε βάρος του λαϊκού κινήματος όσο μπορεί τους συμβιβασμένους. Σ' αυτά ο Πλουμπίδης όχι μόνο δεν έπεσε, αλλά τα προσπέρασε, δίνοντας το παράδειγμα θέλησης και αποφασιστικότητας στην πάλη για τη νέα κοινωνία. Αυτοί που συνεχίζουν να ακολουθούν την πορεία των ιδανικών του, μέσα από το παράδειγμά του, βλέπουν τον κομμουνιστή. Κι εκείνοι που έχουν ξεκόψει από το δρόμο του ταξικού επαναστατικού αγώνα, βρίσκουν στην περίπτωσή του το άλλοθι της υποχώρησής τους. Θέλουν από τον αγωνιστή Πλουμπίδη να θεμελιώσουν την αντίστροφη πορεία τους. Και, το κυριότερο, να εμφανίζουν τη θεμελιακή αρχή της διαλεκτικής σχέσης της ηγεσίας με τη βάση και του Κόμματος με το λαό, σαν μια ανειρήνευτη αντίθεση. Δεν είναι τυχαίο. Ξέρουν καλά πως η διάρρηξη αυτής της σχέσης θολώνει το τοπίο στην πορεία προς τα μπρος. Αυτό που κάθε φορά «χτυπάνε» τα σφυριά της αντιπαράθεσης είναι η καθοδήγηση. Και την αξιοποιεί καλά ο αντίπαλος αυτή τη μέθοδο.

Με το παιδί του σε ευτυχισμένες στιγμές...

Στην πραγματικότητα, το πώς θα δει κανείς τον Πλουμπίδη εξαρτάται από τις επιλογές ζωής που κάνει και αυτό ισχύει ως το θάνατο. Αυτή την απάντηση έδωσε ο ίδιος ο Πλουμπίδης, με τη στάση του και το παράδειγμα του αγωνιστή, χωρίς τίποτε το διαφορετικό που να τον κάνει να ξεχωρίσει απ' όλους τους άλλους αγωνιστές, ώστε να αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση.
Τιμώντας τη μνήμη του Ν. Πλουμπίδη και ως υποχρέωση υπεράσπισης της επαναστατικής - κομμουνιστικής του κληρονομιάς, θα δώσουμε τα γεγονότα της εποχής και την ιστορική αλήθεια. Θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την ενοχή του τότε καθεστώτος και τις μεθόδους του για την εξόντωση του ΚΚΕ.

Η τακτική της υπονόμευσης από το κράτος

Η Ασφάλεια, με τη σύλληψη του Ν. Πλουμπίδη, αφήνει να εννοηθεί ότι στην ουσία έχει στα χέρια της τις «ομολογίες του» κατά του Ν. Ζαχαριάδη. Αλλωστε, καθ' υπόδειξή της, ο Τύπος σχολιάζει συγκεκριμένα τη σύλληψή του ως εξής: «Αι αστυνομικαί αρχαί αναμένουν ότι ο Πλουμπίδης μετά τη σύλληψίν του θα προβή εις ομολογίας εις βάρος του Ζαχαριάδη, αι οποίαι - κατά την αστυνομίαν - θα είναι συντριπτικαί διά τον Ζαχαριάδη και θα κρίνουν την τύχην του τελευταίου ως αρχηγού του ΚΚΕ» (Βλέπε: «Προοδευτική Αλλαγή» και άλλες εφημερίδες, 26/11/1952).
Είναι, όμως, δυνατόν οι ομολογίες ενός κομμουνιστή που συνέλαβαν οι διωκτικές αρχές να «κρίνουν την τύχη του Ζαχαριάδη ως αρχηγού του ΚΚΕ»; Εάν υποτίθεται ότι μπορούσε να γίνει και εάν ο Πλουμπίδης θα προέβαινε στις ομολογίες που υποσχόταν η Ασφάλεια, θα σήμαινε ότι το αστικό κράτος μπορούσε να επηρεάσει ιδεολογικά, πολιτικά και με άλλους τρόπους, τις δυνάμεις του Κόμματος, τόσο σε επίπεδο ηγεσίας, όσο και σε επίπεδο βάσης, τις οποίες μπορούσε να στρέψει κατά του Ν. Ζαχαριάδη και του ηγετικού πυρήνα του ΚΚΕ.

Φαίνεται, λοιπόν, πως υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο καταλυτικών παρεμβάσεων στα εσωτερικά του ΚΚΕ από τον ταξικό αντίπαλο και τις υπηρεσίες του, οι οποίες σκόπιμα εντάσσουν τον Πλουμπίδη σ' αυτό, εμφανίζοντάς τον, ούτε λίγο - ούτε πολύ, ως άνθρωπό τους, για να σπείρουν σύγχυση στο Κόμμα και την ηγεσία του.
Το κράτος και οι ειδικές υπηρεσίες του, με τη βοήθεια των Αμερικανών, μελετούσαν προσεκτικά τις εσωτερικές τριβές που κατά καιρούς εμφανίζονταν στο Κόμμα, τους έδιναν διαστάσεις τέτοιες που βόλευε την αντικομμουνιστική τους δράση και τις χρησιμοποιούσαν με μεγάλη επιδεξιότητα. Γνώριζαν δε τις συγκρούσεις στο εσωτερικό του ΚΚΕ το 1950, με τις γνωστές πλατφόρμες του Παρτσαλίδη, του Καραγιώργη και του Βαφειάδη, και τις αξιοποιούσαν, όπως αξιοποιούσαν και τις προσωπικές τους επιθέσεις κατά του Ν. Ζαχαριάδη. Ετσι υπολόγιζαν ότι το αντιηγετικό πολιτικο-ιδεολογικό ρεύμα στο ΚΚΕ ήταν υπαρκτό και γι' αυτό θα έπρεπε να το ενισχύσουν με κάθε μέσο.
Η καλλιέργεια και ενίσχυση της εντύπωσης πως το ΚΚΕ σπαράσσεται από εσωτερικές έριδες θα συνεχιστεί με τη δημοσιοποίηση της απόφασης της 3ης Ολομέλειας της ΚΕ του Κόμματος (συγκλήθηκε στο διάστημα 23 - 25/11/1952), που καθαίρεσε από μέλος του ΠΓ τον Γιάννη Ιωαννίδη. Ο Τύπος προβάλλει την είδηση ως επιβεβαίωση των ισχυρισμών περί εσωκομματικών εκκαθαρίσεων και συσχετίζει το θέμα με την υπόθεση Πλουμπίδη. Παράλληλα, μέσα από τις σελίδες του, θα διοχετεύονται έντεχνα ειδήσεις ότι σχεδιάζεται η δημιουργία ενός νέου ΚΚΕ, απαλλαγμένου από τον Ν. Ζαχαριάδη και την ηγετική ομάδα που υπήρχε γύρω από αυτόν.

Τι προηγήθηκε

Στις 16 Μαρτίου του 1952, οι εφημερίδες (βλέπε ενδεικτικά «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 16/3/1952), δημοσίευσαν τη γνωστή επιστολή Πλουμπίδη, με την οποία ο κομμουνιστής ηγέτης δήλωνε πως αυτός ήταν ο καθοδηγητής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ και πως θα παραδιδόταν για να δικαστεί, εφόσον μετατρεπόταν η θανατική καταδίκη του Ν. Μπελογιάννη. Προηγούμενα, βέβαια, το ΚΚΕ είχε διακηρύξει ότι ήταν έτοιμο να δεχτεί μια δικαστική - πολιτική αναμέτρηση με το καθεστώς της Ελλάδας, μέσα στην Αθήνα, εφόσον υπήρχαν κάποιες βασικές διεθνείς εγγυήσεις. «Το ΚΚΕ δηλώνει» - έλεγε η ανακοίνωση του ΠΓ στις 23/2/1952 - «ότι είναι πάντα έτοιμο να δεχτεί μέσα στην ίδια την Αθήνα οποιαδήποτε πολιτική αντιδικία με το μοναρχοφασισμό και την αμερικανοκρατία, εφόσον θα εξασφαλίζονταν οι απαραίτητες νομικές και πολιτικές εγγυήσεις, κάτω από την εποπτεία του ίδιου του λαού και έγκυρων και αρμοδίων διεθνών δημοκρατικών και προοδευτικών οργανώσεων» («Το ΚΚΕ - Επίσημα κείμενα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 7ος, σελ. 274).

Φλεβάρης του '45 στην Ελασσόνα. Ο Ν. Πλουμπίδης (κέντρο) με τα μέλη της Περιφερειακής Επιτροπής Ελασσόνας

Παίρνοντας, προφανώς, υπόψιν τους όλα αυτά, και το γεγονός ότι η επιστολή είχε χαρακτηριστεί από το Κόμμα ως πλαστή και κατασκεύασμα της Ασφάλειας, τα αντικομμουνιστικά επιτελεία του κράτους εκτίμησαν την επιστολή ως προσπάθεια διαφοροποίησης του Πλουμπίδη από την επίσημη κομματική γραμμή ή, εν τέλει, ως μια πράξη που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μια βδομάδα, περίπου, μετά τη δημοσίευση της επιστολής και συγκεκριμένα στις 22 Μαρτίου 1952, ο αστυνομικός διευθυντής στο υπουργείο Εσωτερικών Ι. Πανόπουλος προχώρησε σε μακροσκελείς ανακοινώσεις προς τον Τύπο για το θέμα, όπου υποστήριξε πως η επιστολή ήταν γνήσια, εκθείασε, προβοκατόρικα, τον Ν. Πλουμπίδη για την πράξη του, τον εμφάνισε ως φοβερό και τρομερό εσωκομματικό αντίπαλο του Ν. Ζαχαριάδη, με μεγάλη, τάχα, επιρροή στην κομματική μάζα, υπογραμμίζοντας με έμφαση: «Το αληθές και βαθύτερον, λοιπόν, νόημα της χειρονομίας του Πλουμπίδη είναι η επίθεσις κατά του Ζαχαριάδη». Δε δίστασε, τέλος, να ισχυριστεί ότι ο Ζαχαριάδης θα επιχειρούσε να εξοντώσει με συκοφαντίες τον Πλουμπίδη ή θα τον πρόδιδε στην Ασφάλεια, γιατί έτσι «θα απηλλάσσετο ενός επικινδύνου εχθρού» του (Ολόκληρες οι δηλώσεις Πανόπουλου: «ΒΗΜΑ» 23/3/1952).
Στις 25 Νοεμβρίου του 1952, ο Πλουμπίδης συλλαμβάνεται και τα αντικομμουνιστικά επιτελεία του κράτους βρίσκουν την ευκαιρία να ξανασερβίρουν την άποψη περί αντιηγετικού - αντιζαχαριαδικού Πλουμπίδη. Ξαναδημοσιεύονται σε ορισμένες εφημερίδες οι προαναφερόμενες δηλώσεις Πανόπουλου, ενώ στο βιογραφικό του συλληφθέντος που δίνεται στον Τύπο από την Ασφάλεια σημειώνεται ότι «κατά τη διάρκεια του ελληνο- ιταλικού πολέμου ο Πλουμπίδης έλαβεν την αντίθετον προς τον Ζαχαριάδην θέσιν... Ο Ζαχαριάδης κατά το 7ον συνέδριον του ΚΚΕ, το 1945, του έκαμε δριμυτάτην κριτικήν, παρά ταύτα όμως (ο Πλουμπίδης) εξελέγη εκ νέου μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ» («ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 26/11/1952).
Λίγο πριν οδηγηθεί σε δίκη ο Πλουμπίδης, τα δημοσιεύματα, το ένα μετά το άλλο, τον εμφανίζουν ως τον υπ' αριθμόν 2 στο ΚΚΕ, που ανταγωνίζεται τον υπ' αριθμόν 1, Ν. Ζαχαριάδη. «Υπ' αριθ. 2 θεό των εντοπίων κομμουνιστών», τον χαρακτηρίζει η «Αθηναϊκή», (25/7/1953), που πρωτοστατεί σε στημένα δημοσιεύματα εκείνη την περίοδο.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είκοσι μέρες πριν τη δίκη του, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Προοδευτική Αλλαγή» (4/7/1953) ότι οι αρχές είχαν πληροφορίες πως η ηγεσία του ΚΚΕ θα επιχειρούσε να δολοφονήσει τον Ν. Πλουμπίδη. «...το Κομμουνιστικόν κόμμα έχει ζωτικόν συμφέρον να ματαιώση διά δολοφονίας, την εμφάνισιν του Πλουμπίδη εις το ακροατήριον του στρατοδικείου». Στο ίδιο δημοσίευμα, ο Πλουμπίδης φέρεται να έχει κάνει δηλώσεις κατά της ηγεσίας του Κόμματος σε εκπρόσωπο της στρατιωτικής Δικαιοσύνης.

Οι συκοφαντίες ξεσκεπάζονται

Βέβαια, όλα αυτά τα ασφαλίτικα κατασκευάσματα ο Ν. Πλουμπίδης τα είχε καταγγείλει ως τέτοια, δημόσια, με την πρώτη ευκαιρία που του δόθηκε, κάτι που σκοπίμως το ξεχνούν όσοι σήμερα προχωρούν στην αναπαραγωγή τους. Συγκεκριμένα, την πρώτη μέρα της δίκης του, με ιδιόχειρη επιστολή προς τον Τύπο, απάντησε στο προαναφερόμενο δημοσίευμα της εφημερίδας «Προοδευτική Αλλαγή» (4/7/53), λέγοντας:
«Το δημοσίευμα δεν είναι έργον συντάκτου, αλλά επιτελικά οργανωμένο σχέδιο των σκοτεινών κύκλων που ενδιαφέρονται να πλήξουν το λαό και να παρουσιάσουν εμένα σαν προδότη, τη δε ηγεσία του κόμματός μου σαν δολοφόνους και ν' αποδώσουν σ' αυτή ό,τι τυχόν μέλλει να μου συμβή. Δε με επεσκέφθη κανένας αξιωματικός της στρατιωτικής δικαιοσύνης, παρά μόνο ο εισηγητής του στρατοδικείου, στις 29/12/52, όταν έλαβε την απολογία μου. Το δημοσίευμα έχει σκοπό να μειώση το κόμμα που έχει βαθιές ρίζες στο λαό. Δεν έκανα σε κανένα τις συκοφαντικές δηλώσεις που βάζουν στο στόμα μου. Εις απάντησιν δηλώνω τα ακόλουθα: 1) Το ΚΚΕ είναι τόσο ισχυρό, ώστε δεν μπορεί να το διασπάσει κανείς. 2) Δε φοβάται τις αποκαλύψεις κανενός είδους προδότη, γιατί οι σκοποί και οι επιδιώξεις του είναι καθαρές σαν κρύσταλλο. 3) Δε με χωρίζει καμιά διαφορά με την ηγεσία του κόμματός μου. Η ανακοίνωσι του κόμματος περί αποκηρύξεώς μου είχε σκοπό να προφυλάξη το κόμμα από έναν υποτιθέμενο εχθρό και οφείλεται σε σφαλερές ενδείξεις και υποβολιμαίες πληροφορίες. Πάντως, πιστεύω ότι το κόμμα θα επανεξετάση εν καιρώ το ζήτημα. Η απόφασι του κόμματος, οποιαδήποτε κι αν είναι, θα είναι για μένα σεβαστή. 5) Δεν είμαι προδότης, αλλά ήμουν, είμαι και θα είμαι πιστός στο κόμμα» («ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 25/7/1954).
Σ' όλη τη διάρκεια της δίκης, ο Ν. Πλουμπίδης δίνει τη μάχη της υπεράσπισης του Κόμματος και του εαυτού του σαν κομμουνιστή - λαϊκού αγωνιστή.
Απαντώντας στις ασφαλίτικες συκοφαντίες ότι συνελήφθη γιατί τον πρόδωσε το ΚΚΕ, θα τονίσει:
«Γνωρίζω ποιος με πρόδωσε, αλλά δε χρειάζεται να το αποκαλύψω. Πάντως, δεν είναι το Κόμμα. Γιατί το Κόμμα δεν προδίδει ποτέ, ακόμη κι αυτούς τους προδότες του. Τους αφήνει στη λάσπη της ιστορίας περιφρονημένους».
Τέλος, στέλνει στο καθεστώς το σαφέστατο μήνυμα, να μην περιμένει τίποτα απ' αυτόν.
«Εγώ, είπε, θα υποστηρίξω εκείνο που πιστεύω, ανεξαρτήτως της ποινής που θα μου επιβληθή» («ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ», 26/7/53).
Αυτός ήταν ο Ν. Πλουμπίδης. Πρώτα απ' όλα και πάνω απ' όλα, επαναστάτης, κομμουνιστής, ανυποχώρητος λαϊκός αγωνιστής.